Esirgapova umida xasanovna



Yüklə 5,56 Mb.
səhifə16/29
tarix13.12.2023
ölçüsü5,56 Mb.
#148996
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   29
desertatsiya umida

Yashash joyi. Dorivor zuluklar odatda kichik sayoz suv havzalarida yashaydi. Agar tuproq etarlicha nam bo'lsa, ular qurib ketishga toqat qiladilar.
Tarqatish. Tibbiy zuluk - janubiy kelib chiqishi. Moldova, Ukraina, Kavkaz va Markaziy Osiyoda keng tarqalgan (lekin Turkmanistonda emas). Rossiyaning Evropa hududining shimoliy yarmida, deyarli butun G'arbiy Sibirda, Sharqiy Sibir va Uzoq Sharqda u yo'q .
Ko'payish va rivojlanish. Barcha zuluklar germafroditlardir (erkak va ayol jinsiy a'zolari kattalar qurtlarida rivojlangan) va faqat jinsiy yo'l bilan ko'payadi . Tananing ventral tomonida, bosh uchiga yaqinroq, ikkita jinsiy teshik bor: oldingi, kattaroq - erkak, orqa - ayol. Urug'lantirish ichki, ya'ni. sperma va tuxumlarning birlashishi tanada sodir bo'ladi.
Tabiatda Hirudo medicinalis jinsiy etuklikka erishadi, shekilli , faqat hayotning 3-yilida va yiliga bir marta, yozda pilla qo'yadi. Tabiiy sharoitda zuluklar qirg'oq bo'yida suv sathidan bir oz yuqoriroq pilla yotqizadilar , buning uchun ular tuproqning katta qarshiligini engishlari kerak. Pillalar suv omboridan 100 metr masofada topilgani ma'lum.
Pilla ipak qurti pillalariga juda oʻxshaydi, devori kamar bezlari tomonidan ajratilgan toʻqilgan tolalardan iborat boʻlib, pillaning oʻrtacha uzunligi 20 mm, eni 16 mm, rangi qizgʻish-kulrang. Bir pillada o'rtacha 15-20 tuxum , rivojlanish muddati taxminan bir oy. Suluklarning rivojlanishi metamorfozsiz sodir bo'ladi. Yuklangan zuluklar " filamentlar " deb ataladi, ularning uzunligi bor-yo'g'i 7-8 mm, jag'lari hali juda zaif va ular sutemizuvchilarning terisini tishlay olmaydilar, lekin ular tez orada amfibiyalarning terisini tishlab, so'rishlari mumkin. qon.
Iqtisodiy qiymat. Ko'p asrlar davomida shifobaxsh zuluk turli xil kasalliklarni davolashda ishlatilgan , u an'anaviy tibbiyot va shifokorlarning sevimli vositalaridan biri bo'lgan. O'tgan asrning o'rtalarida bu qurtlarning yuzlab millionlari Sharqiy Evropadan G'arbiy mamlakatlarga olib kelingan, bu erda zuluklar zahiralari tugaydi. Masalan, 1850 yilda Frantsiyaga taxminan 100 million dona import qilingan. Rossiyadan zuluklarni eksport qilish eng foydali daromad manbai hisoblangan.
XIX asrning ikkinchi yarmida. ilmiy tabobatning rivojlanishi bilan shifokorlar tomonidan zuluklardan foydalanish tez sur'atlar bilan kamayib ketdi va ular xalq tabobatida qo'llanilishi davom etgan bo'lsa-da, deyarli qo'llanilishini to'xtatdi. Biroq, 20-asrning 20-yillarida zuluk bilan davolash qayta tiklana boshladi. Shifokorlar va fiziologlar tomonidan olib borilgan turli tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, hirudin va, ehtimol, zuluklar tomonidan chiqariladigan boshqa moddalar ma'lum kasalliklarda, ayniqsa tromboflebit, gipertoniya va boshqalarda foydali ta'sir ko'rsatadi. Albatta, endi ular bir vaqtlar ishonilganidek, zuluklarni barcha kasalliklar uchun panatseya deb hisoblamaydilar, lekin ba'zi hollarda ulardan foydalanish tavsiya etiladi. So'nggi paytlarda zuluklarga talab yana oshdi va ko'pincha dorixonalar uni qondira olmaydi.
Shu munosabat bilan moskvalik mutaxassislar tabiatda tutilgan va laboratoriya sharoitida pilladan olingan zuluklarni laboratoriya sharoitida tez yetishtirish usullarini ishlab chiqdilar. Suluklarni sun'iy etishtirish usullarini keng qo'llash ularni tabiiy suv havzalarida muntazam ravishda ovlashga to'sqinlik qilmaydi, ammo bu foydali qurtlarni to'liq yo'q qilishdan himoya qilish, ularning ko'payishini ta'minlash kerak. Tibbiy maqsadlarda odatda bir necha santimetr uzunlikdagi nisbatan kichik qurtlar qo'llaniladi.
Medisinskiye piyavki inogda prichinyayut i vred. V nekotorыx melkix vodoyemax na yuge lyudi mogut podvergnutsya massovomu napadeniyu etix krovososov. V takix sluchayax nujno nemedlenno vыyti iz vodы i snyat chervey, pri etom luchshe ix ne otrыvat, a posыpat solyu ili smazat spirtom, yodom i dr., posle chego oni sami otpadut. Pri nebrejnom soderjanii piyavok, upotreblyayemыx dlya lecheniya, oni mogut zapolzti v rot i drugiye otverstiya cheloveka i daje prisosatsya k glazu.

Yüklə 5,56 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   29




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə