Елементляр кимйасы

1.2. Qələvi metalların oksidləri və peroksidləri

Qələvi metallardan yalnız litium havada yandıqda oksid alınır, qalan metallar peroksid (Na₂O₂) və ya superoksid (KO₂, CsO₂) əmələ gətirirlər.

Qələvi metalların oksidlərini aşağıdakı reaksiyalarla almaq olar:
1) natrium və kalium oksidlərini metalların çox az miqdarda oksigenin iştirakı ilə 180⁰C-yədək qızdırılması ilə:

2) natrium peroksidə və ya kalium peroksidə uyğun metallarla təsir etməklə:

3) qələvi metalların oksidlərini təmiz halda aşağıdakı reak­si­ya­lar əsasında al­maq olar:






Fiziki xassələri. Li₂O, Na₂O və K₂O – ağ, Rb₂O- sarı, Cs₂O isə narıncı rənqli kristal maddələrdir. Qələvi metalların peroksidləri sarımtıl-ağ rənqli tozdur.
Kimyəvi xassələri. Qələvi metalların oksidləri əsasi oksid olduqları üçün onlar su, turşu oksidi və turşularla reaksiyaya daxil olur:

Qələvi metalların peroksidləri aşağıdakı kimyəvi xassələr göstərirlər:
1. Suda həll olaraq, qələvi və hidrogen–peroksid əmələ gətirir:

2. Peroksidlər turşularla qarşılıqlı təsirdə olduqda hidrogen-peroksid əmələ gəlir (soyuq halda)

3. Peroksidlərin karbon qazı ilə qarşılıqlı təsirindən oksigen ayrılır:

4. Qüvvətli reduksiyaedicilərin təsirindən (kömür, kükürd yodidlər) qələvi metalların peroksidləri oksidləşdirici xassə göstərirlər:

5. Qüvvətli oksidləşdiricilərin təsirindən reduksiyaedici xassə göstərirlər:

Qələvi metalların Me₂O₂ tipli peroksidlərindən başqa K, Rb və seziumun MeO₂, Me₂O₄ və MeO₃ formullarına malik birləşmələri də məlumdur və onları hidroliz etdikdə oksigen ayrılır: