«elektr stansiyalari,tarmoqlari va tizimlari»

Liniya rostlagich transformatorlari (LRT) va ketma-ket rostlovchi transformatorlar kuchlanishni alohida EULda yoki EUL guruhlarida rostlash uchun
qo‟llaniladi. Shunday qilib, ular yuklama ostida rostlaydigan transformatorlardan foydalanilgan mavjud tarmoqlarni qayta qurishda qo‟llaniladi. Bunday hollarda podstansiya shinasida kuchlanishni rostlash uchun LRT rostlanmaydigan transformator bilan ketma-ket ulanadi. Chiqib ketuvchi EULlarda kuchlanishni rostlash uchun LRTlari bevosita EULlariga ketma-ket ulanadi.
LRT yordamida kuchlanishni bo‟ylama, ko‟ndalang va bo‟ylama-ko‟ndalang rostlash mumkin.

4. Kuchlanishni tarmoq qarshiligini o’zgartirib rostlash

Iste‟molchidagi kuchlanish tarmoqdagi kuchlanish isrofi qiymatiga bog‟liqdir. Kuchlanish isrofi esa o‟z navbatida tarmoq qarshiligi bog‟liq. Masalan, 2.4-rasmda tasvirlangan tarmoqdagi kuchlanish pasayishining bo‟ylama tashkil etuvchisi quyidagichadir:
_P(2) _{ Q}(2) _X

_{U } 12 12 12 _.
12 _U
(2.12)

2


Bu yerda R ^{( 2)} ,Q^{( 2)} ,U

- EUL oхirida quvvat oqimlari va kuchlanish; r₁₂, x₁₂-

12 12 2
EULning aktiv va reaktiv qarshiliklari.

_U₁
^r12 х_12
U ₂

2.4-rasm. Kuchlanishni tarmoqning parametrlarini o‟zgartirib rostlash.

12
Taqsimlovchi va ta‟minlovchi tarmqlar uchun aktiv va reaktiv qarshiliklarning nisbatlari turlicha bo‟ladi. Taqsimlovchi tarmoqlarda aktiv qarshilik reaktiv qarshilikka nisbatan katta, ya‟ni r₀>x₀ bo‟ladi. (2.4) da suratning asosiy tashkil etuvchisi R ⁽²⁾ r₁₂ bo‟lib qoladi. Taqsimlovchi tarmoqlarda EUL o‟tkazgichining ko‟ndalang kesimi o‟zgarganda r₀ va unga mos ravishda r₁₂, U₁₂ va iste‟molchidagi kuchlanish anchagina o‟zgaradi. Shu sababli bunday
tarmoqlarda o‟tkazgichning ko‟ndalang kesimi ruхsat etilgan kuchlanish isrofi
bo‟yicha aniqlanadi.
Ta‟minlovchi elektr tarmoqlarda aksincha x₀>r₀ va shu sababli U₁₂ asosan EUL o‟tkazgichining ko‟ndalang kesimiga kam darajada bog‟liq bo‟lgan reaktiv

qarshilik bilan belgilanadi.Ta‟minlovchi elektr tarmoqlarda EUL o‟tkazgichini ruхsat etilgan kuchlanish isrofi bo‟yicha tanlash iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas. Reaktiv qarshilikni o‟zgartirish uchun EUL ga kondensatorlar ulash lozim. EULda kondensatorlar ulashdan oldingi kuchlanish pasayishining bo‟ylama tashkil etuvchisi (2.12) bo‟yicha aniqlanadi. Faraz qilaylik, EULning oхirida kuchlanish ruхsat etilganidan past:
U₂=U₁-U₁₂U_2ruх
EULga kondensatorlarni shunday ulaymizki, buning natijasida U₂ ruхsat etilgan U_2ruх gacha oshsin.