Dünya ədəbiyyatı incilərini bizə bəxş edənlər
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əsərləri
- Haynrix Hayne – 220
31
müsbət təsir göstərmişdir. Azərbaycanda şairin əsərləri uzun bir müddət məktəb dərsliklərində şərəfli yer tutmuş, dərgi və qəzetlərdə çap olunmuş, onun haqqında müxtəlif mülahizələr irəli sürülmüşdür. ziyalıları T.Fikrəti “Sərvəti-fünün” məcəlləsindən tanımışlar. Onların bir çoxu “Rübabi-şikəstə”ni elə nəşr olunduğu gündən bəri (1899) oxumuş olsalar belə, T.Fikrətin şeirləri Azərbaycan mətbuatında ilk dəfə 1906-cı ildə “Füyuzat” jurnalının ikinci nömrəsində nəşr olunmuşdur. Bu jurnalda şairin "Köyün məzarlığında”, “Ramazan sədəqəsi”, “Şəhidlikdə” adlı şeirləri mənsur şəkildə tərcümə edilmişdir. T.Fikrətin öz sağlığında “Şəlalə”, “Birlik”, “Övraqi-nəfisə” kimi jurnal və qəzetlərdə, “Bürhani-həqiqət” məcəlləsində onun əsərləri şəkli ilə birlikdə nəşr olunmuş, haqqında kiçik, ancaq məzmunlu məlumatlar verilmişdir. 1903-cü ildə şairin “Xəstə çocuq” adlı şeirini nəşr edən “Şəlalə” dərgisi T.Fikrətin əksinin altında onun həyatına dair qısaca məlumat verərək, “Talein kəndilərinə yar olmasını xalisanə təmənna edəriz” cümləsini də əlavə etmişdir. Bu zaman T.Fikrət o qədər böyük şöhrət qazanmışdır ki, onun misraları bir çox ədəbi əsərlər və tərbiyəvi yazılarda epiqraf kimi verilərək istiqamətverici bir rol oynamışdır. T.Fikrətin əsərləri 1912-ci ildən başlayaraq dərs kitablarına salınmış və uzun müddət orta məktəblərdə tədris edilmişdir. Bu da maraqlıdır ki, T.Fikrətin “Tarixi-qədim” əsəri ilk dəfə 1920-ci ildə Bakıda, yenə şairin “Tarixi-qədimə zeyl” adlı şeiri Naxçıvanda, 1923-cü ildə ilk dəfə Azərbaycan alimləri tərəfindən Moskvada nəşr olunmuş və geniş oxucu kütləsinə çatdırılmışdır. Əli Əjdər Səidzadə T.Fikrətin “Tarixi-qədim” şeirini Moskvada çap olunan “Qızıl Şərq” jurnalında nəşr etdirərək onu yüksək qiymətləndirmişdir. T.Fikrətin: 32
Torpaq vətənim, növi-bəşər millətim, insan İnsan olur ancaq buna izanla, inandım-
misralarında da Azərbaycan alimləri onun geniş sənətkar qəlbini görmüş, onun insanlığın səadətini arzulayan böyük dühalarla yanaşı durduğunu, insana və insanlığın gələcəyinə inandığını iftixarla söyləmişlər. T.Fikrət böyük bir humanist olaraq xalqının kədərini daha dərindən düşünmüş, vətənini ürəkdən sevmiş və sözün tam mənasıyla həqiqi bir vətənpərvər kimi yazıb yaratmışdır. Təkcə məşhur “Həsənin qəzası” və “Qılınc” kimi şeirlərində, eləcə də “Xaliqin amantüsü”ndə də T.Fikrətin misilsiz vətənsevərlik duyğularının şahidi olmaqdayıq. Şairin “Sis” əsəri də onun vətən haqqındakı düşüncələrini əks etdirmişdir. Şair “Sabah olursa” şeirində vətənindəki qaranlığın aradan qalxacağına və millətin yenə üzü güləcəyinə inandığını bildirmişdir. “ Fəzayi-fəryadın kiçik günəşlərini” oyanmağa səsləyən şair vətəni düşünmüş, gəncliyə müraciətlə yazmışdır:
Ümidimiz bu, ölürsək də biz yaşar mütləq Vətən sizinlə şu zindan qaranlığından uzaq.
Şairin “Fərda”, “Xaluqin vidai”, “Prometey”, “Göydən yerə”, “Tarixi-qədim” şeirləri də böyük humanist və vətənsevərlik duyğularının bir ifadəsidir. Xalqını, vətənini dərin məhəbbətlə sevməyənlərin insanlığı sevdiyi tarixdə görünməmişdir. Əksinə, T.Fikrət kimi xalqını sevənlər isə böyük insanpərvər olaraq, yüksəlmişlər. Tofiq Fikrət 19 avqust 1915-ci ildə 47 yaşında İstanbul şəhərində vəfat etmişdir.
33
sərgi təşkil olunur, kitabxanaçı oxuculara müəllifin yazdığı kitablar haqqında məlumat verir, onların suallarını cavablandırır. Əsərləri : Fikrət T. Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2006. – 176 s. Şermin. - İstanbul : Karanfil yayınları, 2005. - 64 s.
Araslı H. Tofiq Fikrət və onun Azərbaycan ədəbiyyatı // Fikrət T. Seçilmiş əsərləri. – Bakı : Şərq-Qərb, 2006. – S.4-16. Haynrix Hayne – 220 Haynrix Hayne (1797-1856) XIX əsr alman ədəbiyyatının ən görkəmli simalarından biridir. Onun bir çox şeirləri sonradan xalqın dilində əzbər olan nəğmələrə çevrilmiş, əsərlərinə dörd mindən artıq nəğmə bəstələnmişdir. Onun poetik dühasından doğan sətirlər Şubert, Şuman, Mendelson, Brams, Çaykovski kimi musiqi nəhənglərinə ilham vermişdir. Şairin əsərləri vətəni Almaniyanın sərhədlərini aşmış, onun adını dünya ədəbiyyatı tarixində əhəmiyyətli rol oynamış parlaq söz ustası kimi dünyaya yaymışdır. Hayne yalnız şair deyil, həm də parlaq publisist və görkəmli mütəfəkkir olmuşdur. Ancaq bununla yanaşı, onun şəxsiyyəti və ədəbi irsi ətrafında mübahisələr indiyədək səngimək bilmir. Hələ 1835-ci ildə İttifaq Seymi Haynenin əsərlərinin Almaniyada çapını yasaqlamışdı. Bu yasaq zaman-zaman pozulsa da, şairə hücumlar davam edirdi. XX əsrdə faşistlər onun kitablarını tonqallarda yandırırdılar. Hayne yəhudi ənənələrinə riayət edən, lakin azad fikirliliyi ilə fərqlənən bir ailədə tərbiyə almışdı. Anadan olduğu
Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|