Downloaded from KitabYurdu org
Yüklə 3,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
47
Yaşıdındı? Sofi təsdiqlədi. Yaxşı, əminəm ki, o, çox yaxşı oğlandı, mənim balam. İndi isə yatmağa çalışmalısan, yat bir az. Lakin Sofi saatlarla pəncərənin qarşısında oturub qaldı. Axırda gözlərini güclə açıq saxlayırdı. Saat bir idi. Artıq yatmağa gedəcəkdi ki, qəfildən ağaclıqdan bir kölgə çıxdığını gördü. Bayırda çox qaranlıq olsa da, Sofi bunun adam olduğunu sezə bildi. Kişi idi və Sofi gördü ki, onun yaşı kifayət qədər çoxdur. Heç yaşıdı deyildi! Bir cür beret vardı başında. Sofi and içə bilərdi ki, o, evə baxdı. Amma Sofinin işığı sönülüydü. Kişi düz poçt qutusuna yanaşdı, ora böyük bir zərf uzatdı. Zərfi salanda Sofinin məktubunu gördü. Poçt qutusuna tərəf əyildi və onu götürdü. Bir dəqiqə keçməmiş sürətlə meşəliyə sarı getdi. Meşə cığırına endi və gözdən itdi. Sofi ürəyinin guppuldadığını duydu. Ürəyindən gecə paltarındaca onun dalınca qaçmaq keçdi, lakin gecəyarısı tanımadığı bir adamın dalınca qaçmağa cürət etmədi. Amma nə olursa olsun, bayıra çıxıb zərfi götürməliydi. Pilləkənlə aşağı yüyürdü, küçə qapısını sakitcə açdı, poçt qutusuna yaxınlaşdı. Bir anın içində zərf əlində otağına qayıtdı. Çarpayısında oturdu, nəfəsini içinə çəkdi. Bir neçə dəqiqə keçmişdi. Evdə sakitlik idi. Məktubu açdı. Bilirdi ki, bu onun məktubuna cavab deyil. O cavab sabaha qədər Sofiyə çata bilməzdi. “Tale Sabahın xeyir, mənim əziz Sofim. İcazə ver bir məsələyə aydınlıq gətirim. Sən mənim kim olduğumu bilməyə çalışma. Bir gün biz görüşəcəyik, amma bunun nə vaxt və harada olacağına mən qərar verəcəyəm. Vəssalam. Sən mənim sözümdən çıxmaq istəmirsən, hə, Sofi? Qayıdaq filosoflara. Biz gördük ki, onlar təbiətdə baş verən çevrilmələrə görə, təbii izahlar tapmağa çalışırdılar. Əvvəllər bu downloaded from KitabYurdu.org
48
məsələlər miflərlə izah olunmuşdu. Köhnə xürafatlara başqa sahələrdə də aydınlıq gətirilməli idi. Məsələn, canlılar niyə xəstələnir, niyə sağlamdır, müxtəlif siyasi hadisələr niyə baş verir? Bu məsələlərdə yunanlar fatalizmə çox inanırdılar. Fatalizm hər bir şeyin qabaqcadan nəzərdə tutulduğu kimi baş verəcəyinə inamdır. Bu inama bütün dünyada, özü də yalnız tarixdə deyil, günümüzdə də rast gəlirik. Skandinaviya ölkələrində “laqnadan” deyilən alın yazısına biz Eddadakı island saqalarında rast gəlirik. Bu inam qədim Yunanıstanda və dünyanın başqa hissələrində də olub. İnsanlar öz talelərini kahinlərdən soruşub öyrənirdilər. Başqa sözlə, insanın, yaxud hər hansı bir ölkənin taleyini cürbəcür üsullarla qabaqcadan öyrənmək mümkün sayılırdı. Bu gün də bir çoxları inanır ki, taleyinin necə olacağını ona kartla, əllərinin içini oxumaqla, ulduzlara baxmaqla deyə bilərlər. Norveçdə adamlar qəhvə falına baxırlar. Qəhvəni içdikdən sonra boş fincanın dibində adətən qəhvə dənəciklərindən bir qədər qalır. Bu, müəyyən bir rəsm əmələ gətirir, həmin rəsmi görməkdən ötrü təsəvvürümüzə qol-qanad verməliyik. Dənəciklər maşın əmələ gətiribsə, həmin fincandan qəhvə içmiş adam uzaq səfərə gedəcək. Beləcə, “tale oxuyan adam” əslində adamın gözləmədiyi sözlər deyir. Bu, öncəgörmənin bütün növlərinə aiddir. Onların “görüb” dedikləri elə dumanlı, elə mücərrəd olur ki, həmin falları inkar etmək də çətin olur. Biz ulduzlara nəzər salanda titrək işıqların nizamsız düzülüşünü görürük. Buna baxmayaraq, əsrlər boyu həmişə ulduzların Yer üzərində yaşayan insanlar haqda nə isə deyə bildiyinə inanan insanlar olub. Hətta bu gün elə siyasətçilər var ki, hər hansı önəmli qərar qəbul etməzdən əvvəl astroloqlara müraciət edir, onların məsləhətlərini soruşurlar. Antik yunanlar inanırdılar ki, Delfidəki məşhur tanrılar məbədində öz taleləri haqda məlumatları soruşub öyrənə bilərlər. Kahinlik tanrısı Apollon öz rahibəsi Pisia vasitəsilə insanlarla danışırdı; Pisia downloaded from KitabYurdu.org
49
torpaqdakı bir çatlağın üzərində qoyulmuş stulda otururdu, stulun altından qalxan hipnotik buxar Pisiyanı transa salırdı. Və başlayırdı Apollonun sözlərini deməyə. İnsanlar Delfiyə gələndə öz suallarını məbədin rahibələrinə verirdilər, rahibələr bu sualları Pisiyaya çatdırırdılar. Pisiyanın cavabları elə qaranlıq və ya ikimənalı olurdu ki, rahibələr bu cavabları insanlara çatdıranda yozmalı olurdular. Bu üsulla insanlar Apollon müdrikliyindən pay alır, inanırdılar ki, o, hər şeyi, hətta gələcəyi də bilir. Çoxlu dövlət başçıları vardı ki, Delfidə tanrılar məbədində olmadan müharibəyə getməyə, yaxud başqa qəti qərarlar qəbul etməyə cürət etmirdilər. Beləcə, Apollonun rahibələri diplomat və ya müşavir kimi fəaliyyət göstərirdilər. Onlar insanlar və ölkə haqqında dərin biliyə malik mütəxəssislər idi. Delfidəki məbədin girişi üzərində belə bir məşhur yazı vardı: “Özünü dərk et!” Bu yazı insanlara xatırladırdı ki, insan heç vaxt özünün öləri olduğunu unutmamalıdır və heç kəs öz taleyindən qaça bilməz.
Yunanlar taleyindən qaça bilməyən insanlar haqda çoxlu hekayətlər danışırdılar. Vaxt keçdikcə bu “faciəvi” insanlar haqda çoxlu pyeslər - faciələr yazıldı. Ən məşhuru Kral Edipin faciəsi idi.
Tarix və Tibb Lakin Tale yalnız fərdlərin həyatını idarə etmir. Yunanlar hətta dünya tarixini Taleyin idarə etdiyinə inanırdılar. İnanırdılar ki, müharibə qismətinin qarşısı tanrıların müdaxiləsi ilə alına bilər. Bu gün də bir çox insan Tanrının və ya başqa sehrli qüvvələrin tarixin gedişini idarə etdiyinə inanırlar. Amma qədim yunan filosofları təbiətdə gedən proseslərə təbii izahlar tapmağa çalışdıqlarından ilk tarixçilər də tarixin gedişinə dair təbii izahlar axtarmağa başladılar. Ölkə müharibəni uduzanda daha tanrıların intiqamı kimi izahları qəbul etmirdilər. Belə tarixçilərdən downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|