Diaqnostika və texniki xiDMƏT

Səthi tabalma (tab artırma, sulama) üsulunun mahiyyəti ondadır ki, hissənin ancaq səth qatı tabalma temperaturuna qədər qızdırılır. Hissənin özəyi həmin temperatura qədər qızmağa macal tapmır və soyutma zamanı tablamanı qəbul etmir (tablandırılmır) və hissənin daxili qatlarının mexaniki xassələri termiki emala qədərki vəziyyətində qalır. Bu zaman səth qatının tablandırılmış qalınlığı 1,5÷ 7mm olur. Səthi tablama orta karbonlu (0,40 ÷ 0,50%) və legirlənmiş poladlarda tətbiq olunur.

Səthi tabalma (tab artırma, sulama) üsulunun mahiyyəti ondadır ki, hissənin ancaq səth qatı tabalma temperaturuna qədər qızdırılır. Hissənin özəyi həmin temperatura qədər qızmağa macal tapmır və soyutma zamanı tablamanı qəbul etmir (tablandırılmır) və hissənin daxili qatlarının mexaniki xassələri termiki emala qədərki vəziyyətində qalır. Bu zaman səth qatının tablandırılmış qalınlığı 1,5÷ 7mm olur. Səthi tablama orta karbonlu (0,40 ÷ 0,50%) və legirlənmiş poladlarda tətbiq olunur.

Kimyəvi-termiki emal –səthi termiki emalın bir hövü olaraq hissələrin səth qatının kimyəvi tərkibi, strukturu və xassələrini dəyişdirir. Səth qatının kimyəvi tərkibinin dəyişməsi ətraf mühitdən kimyəvi elementlərin –karbon, azot, alüminium, bor və digərlərinin hissənin qızdırılmış səthinə nüfuz (diffuziya) etməsi nəticəsində baş verir.

Kimyəvi-termiki emalın aşağıdakı növləri mövcuddur:

Kimyəvi-termiki emalın aşağıdakı növləri mövcuddur:

*sementləşdirmə (metalın səth qatının karbon atomları ilə zənginləşdirilməsi);

*azotlaşdırma (səth qatın azot atomları ilə zənginləşdirilməsi);

*alüminiumlaşdırma

*sianlandırma (səth qatın karbon və azot atomları ilə zənginləşdirilməsi)

*boriumlaşdırma

Sementləşdirmə- tərkibində 0,1-0,2 % karbon olan poladların səthlərini karbonlaşdıraraq bundan sonra tablaşdırma əməliyyatıdır.

Tərkibində 0,1-0,2% karbon olan poladlar iş prosesində yeyilmə və təzyiq yüklərinə qaldıqlarından sementitləmə uğrayırlar. Qaz sementitləməsi bərk mühitdə sementitləməyə nisbətən sürətlə gedir. 6-7 saata 1mm qalınlığı olan təbəqə yaranır. Prosesin mahiyyəti hissənin 970-980 0C-yə qədər qızdırılıb bu temperaturda saxlanması və sürtünmənin minimuma endirilməsidir. Mayeli sürtünmə sürtünən hissələr arasındakı sürtgü yağı səthə dağıldıqda baş verir bu zaman sürtünmə yağın molekulları arasında gedir. Mayeli sürtünmədə qızma və yeyilmə minimuma enir.Praktikada adətən yarı quru və yarı mayeli sürtünməyə rast gəlinir. Ən böyük yeyilmə-quru sürtünmədə,ən kiçik mayeli sürtünmədə baş verir.