Dərs vəSAİTİ Sumqayıt Dövlət Universitetinin

FƏSİL 1. EKOLOJİ TƏHLÜKƏSİZLİK HAQQINDA 
ÜMUMİ MƏLUMAT 

---

                                                   
T.D.Ağayev,Ş.Ə.Əhmədov,T.A. Xəlilov 
 
7 
Atmosferin  müxtəlif zərərli  maddələrlə çirklənməsi  böyük 
miqyas almışdır. Atmosfer çirklənməsinin əsas növü qazşəkilli və 
tozvari  yanma  məhsullarıdır.  Müxtəlif  növ  yanacaqların  yanması 
nəticəsində  atmosferə  bir  ildə  150mln.t    kükürd  anhidridi, 
200mln.t  karbon oksidləri, 50mln.t   karbohidratlar, 53mln.t  azot 
oksidləri  və  s.  daxil  olur.  Ümumiyyətlə,  Yer  atmosferinə  bir  ildə 
2,5mlrd.t-a yaxın müxtəlif maddələr buraxılır.  
Ətraf  mühitə  əhəmiyyətli  dərəcədə  təsir  göstərən 
amillərdən 
biri 
də 
urbanizasiyadır(əhalinin 
şəhərlərdə 
cəmlənməsi).  Hazırda  ölkəmizin  əhalisinin  40%-ə  qədəri 
şəhərlərdə yaşayır və bu göstərici daim artmaqdadır. Elmi-texniki 
tərəqqi  və  urbanizasiya  prosesi  insanların  mədəni-məişət 
səviyyəsini,  rahatlığını  və  rifahını  yüksəldir.  Lakin,  urbanizasiya 
prosesinin  neqativ  cəhətləri  də  ortaya  çıxır.  Sənaye  müəssisələri 
və nəqliyyatın sıxlığının artması şəhərlərdə ətraf mühitin və insan 
sağlamlığının  qorunmasını  çətinləşdirir.  Bütövlükdə,  dünya 
şəhərləri  ildə  3mlrd.t    bərk  sənaye  və  məişət  tullantılarını, 
500km
3
-dan  çox  çirkab  suyunu  və  1mlrd.t-a  qədər  müxtəlif 
aerozolları ətraf mühitə buraxır.                   
Beləliklə, təbii mühitin çirklənməsi insanların sağlamlığına 
mənfi təsir göstərir 
və iqtisadi itkilərə səbəb olur. 
Göstərilən  misallar  cəmiyyətin  təbiətə  təsirinin  kəskin 
xarakter almasını bir daha sübut edir.  
İnsanın  ətraf  mühitə  təsiri  intensivləşib  qlobal  miqyas 
aldıqca  ekoloji  böhranlar  da  dünyəvi  olur,  ekoloji  partlayış 
qorxusu  çoxalır  və  təhlükəli  ekoloji  vəziyyət  yaranır.  Bu  cür 
vəziyyətin yaranmaması və artıq yarandığı zaman qarşısını almaq 
üçün  isə  ekoloji  təhlükəsizlik  haqqında  olan  qayda  və  qanunlara 
əməl  etməli,  ekoloji  təhlükəsizliyin  təmin  edilməsi  məsələlərinə 
ciddi yanaşılmalıdır.