D. O‘rinbayeva m. Rahimova
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yarim nazorat diktant
- IJODIY DIKTANT
|
NAZORAT DIKTANT Katta mavzular o‘tib bo‘lingach, shuningdek, chorak oxirida nazorat diktant o‘tkaziladi. Nazorat diktantgacha grammatik-orfografik qoidalar xilma-xil mashqlar vositasida mustahkamlanadi. Nazorat diktant asosan o‘rganilgan qoidalarning qanchalik o‘zlashganligini tekshirish maqsadida o‘tkaziladi. Lekin bunda ham to‘g‘ri yozish malakasi mustahkamlanadi, o‘tilgan orfografik qoidalar yodga olinadi. Diktantning bu turida yo‘l qo‘yilgan xatolar chuqur tahlil qilinadi, 13 ularni bartaraf qilish usullari belgilanadi. Shu jihatdan nazorat diktantning ta’limiy ahamiyati ham bor. Ba’zan nazorat diktant bilan ta’kidiy diktant orasida « Yarim nazorat diktant » degan yozma ish o‘tkaziladi. Bunda o‘quvchilarning darslik va lug‘atlardan foydalanishlariga ruxsat etiladi. Lekin yozma ishni baholashda bu holat hisobga olinadi. O `quvchilarning chorak davomida o`rganilgan mavzular bo`yicha savodxonliklarini aniqlash maqsadida o`tkaziladi. KO‘RISHGA ASOSLANGAN DIKTANTLAR IJODIY DIKTANT Ijodiy diktant o‘quvchilardan faollik va mustaqillik talab qiladi. Ijodiy diktantning eng muhim turlari quyidagilar: 1. O‘rganilgan orfogrammalar yordamida g a p t u z i sh. Masalan, qo‘shma otlarning yozilishini mustahkamlash uchun o‘qituvchi doskaga bedapoya, Oltinko‘l, muzyorar so‘zlarini yozadi va izohlaydi. Keyin o‘quvchilar bu so‘zlar ishtirokida gap tuzib, daftarlariga yozadilar, qo‘shma ot ostiga chizadilar. Mashqning bu turi oldin og‘zaki o‘tkazilishi ham mumkin. O‘qituvchi o‘quvchilar tuzgan gaplarning eng yaxshisini o‘qib beradi. O‘quvchilarning daftarlari ko‘pincha yig‘ib olinib, uyda tekshiriladi. Ijodiy diktantning bu turida mustahkamlanayotgan orfogrammaga oid so‘zlar doskaga yozilmasligi ham mumkin: o‘qituvchi qoidani aytadi, o‘quvchilar misollar topadilar. Ular doskaga yoziladi. Keyin ish yuqoridagidek davom ettiriladi. Bunday (topshiriqni uyga vazifa qilib berish ham mumkin. Diktantning bu turidan ma’lum qoidalar sistemasini takrorlashda ham foydalanish mumkin. 2. Mustahkamlanayotgan qoidaga mos b i r qancha so‘zlar beriladi. O‘quvchilar bu so‘zlar ishtirokida kichik hikoya yozadilar. Masalan, a va o unlilarining yozilishini mustahkamlash uchun o‘qituvchi mavsum, xo‘jalik, mehnat, odamlar, traktor, tamom kabi so‘zlarni doskaga yozadi va shu so‘zlar ishtirokida «Xo‘jalikda» mavzusida insho yozishni topshiradi. Uni uyga vazifa qilib berish ham mumkin. Darsda eng yaxshi ishlar namuna sifatida o‘qittiriladi. Bunda so‘zlarning to‘g‘ri talaffuziga ham e’tibor berilishi lozim. 3. Berilgan matnni kengaytirish. Masalan, ozaytirma va kuchaytirma sifatlarning yozilishini mustahkamlash uchun o‘qituvchi Maktabimiz bog‘ida gullar ochildi. Tog‘ bag‘rida archalar yashnab turibdi kabi gaplarni yozuv taxtasi (doska) ga yozadi. Otlar oldiga kuchaytirma 14 sifatlardan mosini topib, matnni kengaytirib ko‘chirish o‘quvchilarga topshiriladi. O‘quvchilar birinchi gapdagi gullar so‘zini qip-qizil, ikkinchi gapdagi archa so‘zini ko‘m-ko‘k so‘zlari bilan kengaytirib, imlosini izohlaydilar. Daftarlariga ko‘chirib, sifatlarning ostiga chizadilar. Bunday ish uyga vazifa qilib berilishi ham mumkin. Umuman, ijodiy diktant o‘quvchilar umumiy bilimining rivojlanishiga, nutq madaniyatining o‘sishiga ham yordam beradi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|