CümhuriYYƏTİn təHLÜKƏSİZLİk orqanlari
Yüklə 3,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sual
- “Mənim əsas səhvim odur ki, Beriyaya və onunla bağlı olan və onun düşmən mövqeyini müdafiə edən, orqanlarda birgə iş üzrə onunla uzun
- Mən onlara inanaraq XDİK orqanlarını onlara etibar etmişəm. Bu işdə xalqın qarşısında günahlarım o qədər böyükdür ki, məni
- İsmayılov Məmməd Hüseyn oğlu 7. Abramov Nikolay Yakovleviç 8. Məmmədzadə Əyyub Məmmədəli oğlu.
- Cavab
CÜMHURİYYƏTİN TƏHLÜKƏSİZLİK ORQANLARI (1918-1920) 123 Sual: Daha sonra quraşdırdığınız şeiri harada demisiniz və ya oxumusunuz? Cavab: Heç harada mən oxumamışam və deməmişəm. Sual: “Koba” və ya “Kuba” sözü necə yazılır onu göstərin. Hazırda o şeir hardadır və kimə həsr edilmişdir? Cavab: Şeirdə həmin söz belə yazılmışdır (istintaq işində “Koba” sözü əski əlifba ilə Şamçızadənin dəsti-xətti ilə yazılıb göstərilmiş və imza ilə təsdiq edilmişdir - C.Q.). Həqiqətən onun kimə ithaf edildiyini bilmirəm və harada olduğunu xatırlamıram”. Dindirmə zamanı da Əli Razi əksinqilabi millətçi təşkilatla əlaqəsini boynuna almır. Bu isə onun vəziyyətini daha da ağırlaşdırırdı. XDİK əməkdaşları Şamçızadəni ifşa etmək üçün müxtəlif şahidlərdən ifadə alır və onun özünü qohumları və dostları ilə üzləşdirir, əksinqilabi millətçi fəaliyyətdə olduğunu boynuna qoymağa çalışırdılar. Bəzi şahidlər verdiyi ifadələrində onun həqiqətən millətçi olduğunu qeyd etsələr də, o, bunları rədd edir, heç bir əksinqilabi millətçi işlə məşğul olmadığını bildirirdi. Şahidlərdən biri 11.08.1937-ci ildə verdiyi ifadəsində Əli Razini erməniləri sıxışdırdığına və Yazıçılar İttifaqının Kirovabad filialında onlara qayğı ilə yanaşmadığına görə, başqa sözlə, millətçilikdə ittiham edirdi: Sual: Əli Razi Şamçızadənin Yazıçılar İttifaqının rəhbəri işlədiyi zaman millətçi baxışlarını hiss edirdinizmi? Cavab: Bu suala mən belə cavab verə bilərəm ki, Əli Razinin Yazıçılar İttifaqına rəhbərliyi dövründə Kirovabad şəhərində çoxlu gənc erməni olmasına baxmayaraq, bizim ittifaqda yalnız bir erməni var idi. Əli Razi erməni yazıçıları ilə heç vaxt maraqlanmırdı və onların hazırlanması barədə məsələ qaldırmırdı. Lakin Əli Razi Yazıçılar İttifaqından gedəndən sonra onlarla erməni gənci ittifaqa daxil oldu”. Bu idi Azərbaycan ziyalısının düşdüyü vəziyyət. Özündən öncə özgəni sevmə dərsini keçirdilər onlara. Azərbaycan ziyalısı o günə salınmışdı ki, Yazıçılar İttifaqında say etibarilə özündən çox ermənini görmək istəyirdi. Ona görə də Şamçızadənin atmadığı bu addımları millətçi baxış kimi pisləyirdilər. Hansı ki, həmin illərdə ermənilər bütün sahələr üzrə müxtəlif vəzifələrdə, xüsusilə də hüquq-mühafizə orqanlarında kifayət qədər yerləşdirilmişdi və çörəyini yediyi CÜMHURİYYƏTİN TƏHLÜKƏSİZLİK ORQANLARI (1918-1920) 124 azərbaycanlıları kütləvi surətdə məhv edirdilər. Təsadüfi deyildir ki, M.C.Bağırov da vaxtilə ermənilərə inandığını, Azərbaycan xalqının taleyini onlara etibar etdiyini gec də olsa etiraf edirdi: “Mənim əsas səhvim odur ki, Beriyaya və onunla bağlı olan və onun düşmən mövqeyini müdafiə edən, orqanlarda birgə iş üzrə onunla uzun illər boyu əlaqədə olan Sumbatov, Borşev, Qriqoryan, Markaryan və başqalarına göz yummuşam, onların iç üzünü tanımamışam. Mən onlara inanaraq XDİK orqanlarını onlara etibar etmişəm. Bu işdə xalqın qarşısında günahlarım o qədər böyükdür ki, məni güllələmək azdır, asmaq azdır, məni şaqqalamaq, parça-parça etmək lazımdır”. 137 XDİK əməkdaşları fiziki güc işlətməklə bir neçə şahidi onun əksinqilabi millətçi təşkilatda fəaliyyəti ilə bağlı ifadə verməyə məcbur etdilər. Əli Razi özünü müqəssir bilməsə də, şahidlərin verdiyi ifadələrlə kifayətlənən XDİK Kirovabad şəhər şöbəsinin əməliyyat müvəkkili DT serjantı 1937-ci il noyabrın 10-da belə bir qərar hazırladı. Qərar Kirovabad şəhər şöbəsinin rəisi Qamrekeli ilə razılaşdırıldı: 1. Behbudov Musa Abasqulu oğlu 2. Məmmədov Qara Haqverdi oğlu 3. Babayev Məmməd Əhməd oğlu 4. Mir Cəfər Mir Abdülhəsən Mir Məmməd oğlu 5. Şamçızadə Əli Razi Yəhya oğlu 6. İsmayılov Məmməd Hüseyn oğlu 7. Abramov Nikolay Yakovleviç 8. Məmmədzadə Əyyub Məmmədəli oğlu. Xüsusi konvoyla Bakı şəhərinə Azərbaycan SSR XDİK-in sərəncamına göndərildi. Beləliklə, adları çəkilən şəxslər Gəncə şəhərindən Bakıya gətirildi. Ə.R.Şamçızadə burjua-millətçi təşkilatın üzvü olduğunu boynuna almadığından istintaq zamanı bu məsələyə yenidən qayıtdılar. Gəncədən Bakı şəhərinə gətirilmiş Şamçızadə 1937-ci il noyabrın 13-də verdiyi ifadəsində yenə də əksinqilabi millətçi təşkilatın üzvü olmadığını bildirdi: “Sual: İstintaqa məlumdur ki, siz Kirovabad şəhərindəki əksinqilabi 137 Mir Cəfər Bağırovun məhkəməsi. Bakı,1993, s.115. CÜMHURİYYƏTİN TƏHLÜKƏSİZLİK ORQANLARI (1918-1920) 125 millətçi, üsyançı təşkilatın üzvüsünüz. Bunu boynunuza alırsınızmı? Cavab: Xeyr, boynuma almıram. Mən əksinqilabi millətçi, üsyançı təşkilatın üzvü olmamışam. Sual: Siz həqiqəti demirsiniz. İstintaqa dəqiq məlumdur ki, Siz əksinqilabi millətçi, üsyançı təşkilata daxilsiniz. İstintaq sizdən tələb edir ki, düzgün ifadə verəsiniz. Cavab: Təkrar edirəm, mən – Əli Razi Şamçızadə əksinqilabi millətçi, üsyançı təşkilata daxil olmamışam. Sual: Həqiqəti inkar etməklə siz istintaqı azdırmağa çalışırsınız. İstintaq sizə təklif edir ki, inadınızdan əl çəkib düzgün ifadə verəsiniz. Cavab: Mən həqiqəti deyirəm. Mən əksinqilabi millətçi, üsyançı təşkilatın üzvü olmamışam və bu əksinqilabi təşkilatın fəaliyyəti barədə heç nə bilmirəm. Sual: Sizi necə bir əksinqilabi millətçi, üsyançı təşkilatın üzvü kimi öz həmfikirləriniz ifşa edir. Nə üçün siz inad edirsiniz? Cavab: Bir daha təkrar edirəm, mən əksinqilabi millətçi, üsyançı təşkilatın üzvü olmamışam. İmza”. Bu dindirmədən düz on gün sonra Əli Razini yenidən sorğu-suala tutdular. Həmişə olduğu kimi yenə də müstəntiq onun əksinqilabi millətçi təşkilatda iştirakını təkidlə soruşurdu. Bu dindirmə zamanı o özünün əksinqilabi millətçi təşkilatda iştirakını boynuna aldı. Bundan sonra Əli Razi bir neçə dəfə dindirildi və nəhayət, Bakı şəhərində 1937-ci il noyabrın 29-da istintaqın başa çatdığı Şamçızadəyə elan olundu. O, istintaqa əlavə heç nə deməyəcəyini bildirdi. Beləliklə, Şamçızadənin işi SSRİ Ali Məhkəməsi Hərbi Kollegiyasının Səyyar Sessiyasının sərəncamına göndərildi. Əli Razi Şamçızadənin işi üzrə Bakı şəhərində yanvar ayının 5-də hazırlıq iclası keçirildi. Hazırlıq iclasında qərara alındı ki, Şamçızadə Əli Razi Yəhya oğlu Azərbaycan SSR CM-in 64, 70 və 73-cü maddələrində nəzərdə tutulan cinayətlərdə təqsirləndirilsin, işinə şahidsiz, ittihamçısız və müdafiəçisiz bağlı məhkəmə iclasında baxılsın. 1938-ci il yanvarın 7-də, Bakı şəhərində, sədr İ.T.Nikitçenko, üzvlər V.İ.İyevlov və P.E.İşenko, katib L.H.Kuduryavçev olmaqla SSRİ Ali Məhkəməsi Hərbi Kollegiyasının Səyyar Sessiyası ilə bağlı iclası öz Yüklə 3,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|