33
TEORİ
Derya: “Holokost ve antisemitizm kavram-
ları Türkiye’de bilinmiyor. Belki Holokost
yerine ‘Yahudi Soykırımı’ ve antisemitizm
kavramı yerine de ‘Yahudi Düşmanlığı’
diyebiliriz.”
Emrah: “Şunu tartışmaya açmak isterim:
Türkiye’de Holokost Eğitimi insan hakları
eğitimi dersi üzerinden ele alınabilir mi?
Bence bu daha gerçekçi, uygulanabilir olan
yaklaşım. Zira şu aralar Türkiye’de 4 ve 5.
sınıflara İnsan Hakları zorunlu ders olarak
koyulmak üzere. Bence müfredatta fazla-
dan bir ders açmaya çalışmaktansa, bu
ders içinde konu kendine daha iyi bir yer
bulmuş olur.”
Antisemitizme Karşı Tarihsel-Siyasal Eğitim
Konusunda Tavsiyeler
Beklenti Düzeyini Düşürmek
Tarihsel-siyasal eğitim, antisemit bir eylem ya da ifadeye her zaman
için en doğru yanıt olmayabilir. Okul bünyesinde “Yahudi!” rencide
edici bir söz olarak kullanıldıysa, en yakın toplama kampına bir ziya-
ret düzenlemek, daima buna verilecek en doğru pedagojik tepki de-
ğildir. Asıl olan daha çok, Holokost ile uğraşma bağlamında eğitsel
çalışmalara eleştirel olarak bakma ve gerektiğinde bu hedefleri as-
kıya almaktır. Wolf Kaiser’e göre asıl mesele, salt bilgi öğretmeye
dönük anlayışlar ile boş verme tavrı arasında bir denge yakalayabil-
mektir.
57
Öğrencilere kendi yargılarını oluşturma becerisi kazandırıl-
ması gereklidir. Klişe yorumların ve alışılageldik tarihsel anlatıların
sorgulanması da bunun bir parçasıdır.
Anne Frank Merkezi’nin “Anne Frank. Burada & Bugün” sergi-
sinde de bu kapsamda neden bu günlüğün diğerlerine göre daha
fazla ün kazandığı sorusu da ortaya atılmaktadır. Sergiye ilişkin farklı
yaş gruplarına yönelik yürütülen eğitim çalışmalarında her zaman
serginin kuruluşu, konsepti ve başlığı ile uğraşan bir bölüm bulunur.
Amaç öğrencilerin tarih anlatılarının nasıl oluştuğu hakkında eleşti-
rel bir değerlendirme yapabilmesidir.
Yahudi Tarihi Sadece Bir Ezilme Tarihinden Daha Fazlasıdır
Tarihsel-siyasal eğitim hakkında hep dile getirilen eleştirilerden biri,
Almanya Yahudilerinin tarihinin bir ezilme ve yok edilme tarihine
indirgenmesidir. Yukarıda anılan bağımsız uzman komisyonu da bu
noktayı, Yahudilerin ağırlıklı olarak nesne, mazlum ve kurban olarak
tasvir edilmelerinin ana nedenlerinden biri olarak gördü.
Leo Baeck Enstitüsü, eğitmenlere bu tek yanlı algı üzerine dü-
şünmede ve bunu değiştirmede destek olacak bir başvuru kaynağı
yayımladı. Burada Yahudileri “aktif yurttaşlar ve yaratıcı üreticiler”
olarak tanıtmayı ve Holokost ile hesaplaşmanın ötesinde Almanya
ve Avrupa’daki barış ve iş birliğine dayalı birliktelikleri tarihini- 1945
sonrası da dahil- anlatmak tavsiye ediliyor.
Din ve etik öğretmenlerinin, Museviliğin ele alınması çerçeves-
inde, okul dışı bir öğrenme ortamı olarak söz gelimi bir sinagogu,
Yahudi Cemaati Merkezi’ni veya Yahudi Müzesi’ni akıldan geçirmek
yerine, Anne Frank Merkezi’ni ziyaret ettikleri her seferde, bu eleşti-
rinin de ne kadar yerinde olduğunu görmekteyiz.
Federal Yurttaşlık Eğitimi Merkezi’nin [Bundeszentrale für poli-
tische Bildung] çıkardığı “Avrupa’da Antisemitizm” başlıklı ders mal-
zemeleri, Leo Baeck Enstitüsü’nün verdiği tavsiyeyi hayata geçiren
iyi bir örnektir. Bu malzemeler, Avrupa’da Yahudilerle Yahudi olma-
yanların barış içinde bir arada var olduğuna dair örnekleri göster-
57 Kaiser, Wolf (2008). „Bildungsarbeit zum Thema Holocaust und Antisemitis-
mus. In: Expert Forum on Combating Antisemitism – Challenges and Successful
Strategies.“ German Bundestag, Contributions from the Experts. Hrsg. von der
German Delegation of the OSCE Parliamentary Assembly und Gert Weisskir-
chen. Berlin. URL: www.gert-weisskirchen.de/Gert_OSZE/FINAL_Vorab-Doku.pdf
[23.01.2013].