Çay Hazırlama ve Servisi doc

 

 

20 

Ø

 

Beyaz çayın hazırlanması

 

Genelde  beyaz  çay  oldukça  hafiftir.  Onun  için 

demliğe veya bardağa yeteri kadar çay eklenmelidir. Aynı 

çay  peş  peşe  olmak  şartıyla  üç  kere  demlenebilir.  Ancak 

ilk demlemedeki 6 dakikalık süreye her bir yeni demleme 

için  ilave  2–3  dakika  eklemelidir.  Demde  kullanılacak  su 

(70–80 

C) 

olmalıdır. 

Kesinlikle 

suyla 

birlikte 

kaynatılmaması  gerekir.  Diğer  bir  ifadeyle  siyah  çay  için 

kullanılan  sudan  daha  düşük  sıcaklıkta  olmalıdır.  Kaynamış  suyu  1–2  dakika  dinlendirmek 

gerekir. 

Beyaz çay daha çok hafif yemeklerden sonra tercih edilir. Baharatlı yemeklerden sonra 

içildiği takdirde gerçek lezzetine varılamaz. Yeşil çayların çoğunda otsu bir tat varken, beyaz 

çayda  kavunu  andıran  hoş  bir  tad  vardır.  İdeal  dem  rengi  solgun  sarıdır.  Eger  içeceğiniz 

beyaz  çay  tek  içimlik  poşetler  (sallama)  halinde  hazırlanmış  ise,  sadece  30-60  sn  arasında 

sıcak suda bekletilmelidir. Daha fazla bekletilmemelidir.  

 

1.5.3. Semaverde Çay Hazırlama 

 

Semaverde çay demleme Türk çay kültürünün önemli bir parçasıdır. Geçmişte semaver 

keyfi  aile  ziyaretlerinin,  çay  bahçeleri  ve  pikniklerin  ayrılmaz  bir  parçasıydı.  Günümüzde 

çok sık kullanılmasa bile bazı çay bahçelerinde sevenleriyle buluşmaya devam etmektedir. 

Rusların  çay  kültüründede  semaverin  önemli  bir  yeri  vardır.  Semaverler  elektrikli  ve 

kömürlü olarak ikiye ayrılmaktadır. İki parçadan oluşur; 

 

Su  Haznesi  ve  Demlik.  Su  haznesine  yeterli  miktarda  su  doldurulur  ve  elektrikliyse 

prize fişi takılır ısı ayarı yapılır. Kömürlü semaverse kömür haznesine yeteri kadar kömür ya 

daha  önceden  kor  haline  getirilip  konur  ya  da  kömür  hazneye  konduktan  sonra  ateşlenir. 

Kaynayan sudan uygun miktarda daha önce hazırlanmış demliğe boşaltılıp semaverin üstüne 

konup demlenmeye bırakılır. 

 

  

       

  

 

Resim 1.47: Semaverde çay demleme 

Resim 1.46: Kuru beyaz çay

 

 

---

 

 

21 

1.5.4. Bitkisel ve Meyve Çaylarının Hazırlanması 

 

Bitki  çayları  taze  bitkiler  ayıklanıp  temizlendikten  sonra 

bardak veya fincana konan kaynamış sıcak suya birkaç dal konarak 

servis edilir. 

İkinci bir yöntemde bitkiler temizlendikten sonra kurutulur. 

Çaydanlığa  yeteri  miktarda  soğuk  yumuşak  kireçsiz  su  konur  ve 

üzerine  bitkinin  yaprakları  ilave  edilerek  yaklaşık  5–10  dakika 

kaynatılıp hazırlanır.  

Hazırlanacak  bitki  ve  meyve  çayları  granül  veya  poşet  ise, 

genellikle  fincana  veya  bardağa  kaynamış  sıcak  su  ilave  edilir. 

Dem süresi yaklaşık 4–5 dakikadır. 

Bitki ve meyve çaylarının bazıları sade (rezene, elma çayı vb) veya karıştırılarak çocuk 

çayı olarak hazırlanıp servis edilmektedir. 

 

 

Şekil 1.49: Çocuk çayları 

1.5.5. Çay Tadımı 

 

Çay tadımı çayologlar tarafından yapılır. 

Çayolog (teaolog): Çay tadımı yapan kişiye çayolog denir. 

Ø

 

Çayologun Çay testi: 

 

  

  

 

 

 

Resim 1.50: Çay tadımı 

 

Çay  tadımı  alanında  deneyim  kazanmış  uzmanlar,  çay  demlerinin  yanı  sıra,  demi 

alınmış  posanın  görünüm  ve  kokusuna  bakarak  da  kalite  hakkında  fikir  edinirler.  Bütün  bu 

tadım  ve  muayeneler  tamamen  subjektif  duyumlara  dayandığı  halde  genellikle  isabetlidir. 

Çay  seçiminde  en  önemli  faktör,  çayın  tadımıdır.  Şarap  gibi,  çay  tadımı  da  başlı  başına  bir 

sanat  olarak  kabul  edilmektedir.  Çünkü  çayın  tadı  oldukça  karmaşık  bir  duyumsamaya 

dayanır. Üst, orta ve alt aroma profillerinden oluşan çay burun ve dil ile aynı anda algılanır. 

Resim 1.48: Bitki ve 

meyve  

                çayları 

---

 

 

22 

Dil ve dilin üzerindeki duyu hücreleriyle algılanan tadı ve koku reseptörlerince duyumsanan 

aromasıyla bir bütün oluşturur. Çayın tadımında etkili olan dört fiziksel detay vardır. 

 

•

 

Ağız  duyusu:  Çayın,  öncelikle  ağızda  yarattığı  bir  duyu  vardır.  Bu  yönüyle 

bakıldığında iyi bir çay öncelikle ağızda kuruluk hemen arkasındansa kayganlık 

yaratır.  

•

 

Sıcaklık:  Çayın  sıcaklığı  doğrudan  aroma  elementlerini  etkileyeceğinden  çay 

tadımında çayın sıcaklığı çok önemlidir. 

•

 

Demleme  metodu:  Aroma  ve  tat  elementlerinin  suyun  içinde  etkin  bir  şekilde 

çözünülürlüğü ve buhar basıncı, çayın yapılışı ile direkt ilintilidir. 

•

 

Kişisel özellikler: Çayı tadan kişinin fiziksel durumu da çayın tat ve aromasının 

duyumunun keskinliğini belirleyici faktörlerdendir

.  

---

 

 

23 

 

UYGULAMA FAALİYETİ 

Çay Hazırlama 

İşlem Basamakları 

Öneriler 

Ø

 

Çay çeşidini belirleyiniz. 

Ø

 

Temiz ve düzenli çalışınız. 

 

Ø

 

Çay çeşitlerini belirlerken renklerine ve 

demlenme biçimlerine uyunuz. 

Ø

 

Dem yapılacak potu ısıtınız. 

Ø

 

Isıtma işlemini yaparken güvenlik 

kurallarına uyduğunuzdan emin olunuz. 

Ø

 

Koyulacak su oranına göre 

çayı ölçünüz. 

Ø

 

Bir fincan suya bir çay kaşığı ölçüsüne 

uyunuz. 

Ø

 

Taze soğuk suyu kaynatınız. 

Ø

 

Kireçsiz, yumuşak ve temiz su kullanınız. 

Ø

 

Kaynamış olan suyu demlik 

potuna koyunuz. 

Ø

 

Suyu demlik potuna koyarken hijyen 

kurallarına uyunuz. 

Ø

 

Demlenmesi için bekletiniz. 

Ø

 

Bekleme süresinin en az 5-7 ve en fazla 

15 dakika olabileceği kuralına uyunuz. 

Ø

 

Demi kontrol ediniz. 

Ø

 

Çay fincanına bir miktar çay koyarak 

kaşıkla kontrol ediniz. 

 

UYGULAMA FAALİYETİ 

---