Case-law guide on Article 6 (criminal) aze
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Parlamentdə qəbul olunan qanunla
6- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT - ƏDALƏTLI MƏHKƏMƏ ARAŞDIRMASI HÜQUQU ( CINAYƏT HÜQUQU ASPEKTI )
səlahiyyəti çərçivəsində və icraatın müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilməsilə həll edilməsi funksiyası ilə xarakterizə edilir. O, həmçinin bir sıra əlavə tələblərə cavab verməlidir - müstəqillik, xüsusən icra hakimiyyətinə münasibətdə; qərəzsizlik; üzvlərin vəzifədə qalma müddəti; prosedurun verdiyi təminatlar - və 6 § 1-ci Maddənin öz mətnində əks olunan daha bir neçə tələb (bax:
§ 64;
Koem və başqaları Belçikaya qarşı , § 99;
Rikert və başqaları Polşaya qarşı , § 43).
45. İnzibati orqanlara xırda "cinayət" hüququ pozuntularına görə təqib və cəzalandırma funksiyalarının verilməsi Konvensiyaya zidd deyil, bir şərtlə ki, sözügedən şəxsə ona qarşı verilən hər hansı qərarı 6-cı Maddə çərçivəsində təminatlar təklif edən məhkəmə qarşısına çıxarmaq imkanı verilsin (
, § 56; A. Menarini Diagnostics S.R.L İtaliyaya qarşı ). Buna görə də Konvensiyanın 6 § 1-ci maddəsinə cavab verməyən inzibati orqanlar tərəfindən qəbul edilən qərarlara sonradan "tam yurisdiksiyaya malik məhkəmə
orqanının qərarının faktiki və hüquqi məsələlərlə bağlı bütün aspektlərinin ləğv edilməsi səlahiyyətinə malik olması daxildir (
, § 36;
Qradinger Avstriyaya qarşı , § 44; A. Menarini Diagnostics S.R.L. İtaliyaya qarşı , § 59): məsələn, qanuniliyin "formal" yoxlaması çərçivəsini aşan və inzibati orqan tərəfindən təyin edilmiş cəzanın müvafiqliyini və proporsionallığının ətraflı təhlilini ehtiva edən məhkəmə nəzarəti həyata keçirən inzibati məhkəmələr (bax:
, §§ 63-67, anti-inhisar sahəsində səlahiyyətli müstəqil orqan tərəfindən təyin edilən cərimə ilə bağlı). Bənzər qaydada sanksiya hüquq pozuntusunun ciddiliyinə müvafiq olmaqla qanunun özündə nəzərdə tutulmuş olsa belə, məhkəmə nəzarəti 6-cı Maddənin tələblərinə cavab verə bilər (bax:
Malij Fransaya qarşı , §§ 46-51, sürücülük vəsiqəsindən balların çıxılması ilə bağlı). 46. Məcburi qüvvəyə malik və qeyri-məhkəmə orqanı tərəfindən dəyişdirilə bilməyən qərar qəbul etmək səlahiyyəti "məhkəmə" anlayışının ayrılmaz xüsusiyyətidir ( Findli Birləşmiş Krallığa qarşı , § 77).
47. Konvensiyanın 6 § 1-ci Maddəsinə görə məhkəmə hər zaman "qanun əsasında yaradılmalıdır". Bu ifadə Konvensiya və onun Protokolları ilə müəyyən edilmiş müdafiə sisteminə xas hüququn aliliyi prinsipini əks etdirir (bax: məsələn, Yorqiç Almaniyaya qarşı , §
64; Rikert Polşaya qarşı , 41). Doğrudan da, qanunvericilik əsasında təsis edilməmiş orqan demokratik cəmiyyətdə ayrı-ayrı şikayətlərin baxılması üçün tələb olunan legitimlikdən məhrum olacaq ( Lavents Latviyaya qarşı , § 114; Qorqiladze Gürcüstana qarşı , § 67; Kontaleksis Yunanıstana qarşı , § 38). 48. 6-cı Maddənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulan mənada "qanun"a xüsusən məhkəmə orqanlarının təsis edilməsi və səlahiyyəti haqqında qanun ( Lavents Latviyaya qarşı , § 114; Rixert Polşaya qarşı , § 41, Yorqiç Almaniyaya qarşı , § 64), həmçinin pozulduğu halda məhkəmə baxışında bir və ya daha artıq hakimin iştirakının qeyri-qanuni olmasına səbəb olacaq hər hansı başqa milli qanunvericilik müddəası ( Qorqiladze Gürcüstana qarşı , § 68; Pandjikidze və başqaları Gürcüstana qarşı § 104) daxildir. "Qanun əsasında yaradılmış" ifadəsi yalnız "məhkəmənin" mövcudluğu üçün hüquqi əsası deyil, həm də "məhkəmə" tərəfindən onun fəaliyyətini tənzimləyən ( Qorqiladze Gürcüstana qarşı , § 68 ) konkret qaydalara riayət edilməsini və hər bir halda məhkəmənin tərkibini (
, §
39; Fətullayev Azərbaycana qarşı , § 144; Kontaleksis Yunanıstana qarşı , § 42) əhatə edir. 49. Müvafiq olaraq, milli qanunvericiliyin müddəalarına əsasən, təqsirləndirilən şəxsin işinə baxmaq üçün səlahiyyəti olmayan "məhkəmə" 6 § 1-ci Maddənin nəzərdə tutulan mənası çərçivəsində "qanun əsasında yaradılmış" hesab olunmur (
§ 41;
Yorqiç Almaniyaya qarşı , § 64). © Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 2014 13
6- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT - ƏDALƏTLI MƏHKƏMƏ ARAŞDIRMASI HÜQUQU ( CINAYƏT HÜQUQU ASPEKTI )
cəmiyyətdə məhkəmə təsisatının icra hakimiyyətinin diskresiyasından asılı olmamasının, Parlamentdə qəbul olunan qanunla tənzimlənməsinin təmin edilməsidir" ( Koem və başqaları Belçikaya qarşı , § 98; Rixert Polşaya qarşı , § 42). Qanunvericiliyin kodifikasiya edildiyi ölkələrdə də məhkəmə sistemi təsisatı məhkəmə orqanlarının özünün ixtiyarına verilə bilməz. Lakin bu, məhkəmələrin müvafiq milli qanunvericiliyi təfsir etmək üçün müəyyən sərbəstliyinin olmaması mənasına gəlmir (
, § 98, Qorqiladze Gürcüstana qarşı , § 69). 51. Prinsipcə, məhkəmə orqanlarının təsis edilməsi və səlahiyyəti haqqında milli qanunvericiliyin müddəalarının məhkəmə tərəfindən pozulması 6 § 1-ci Maddənin pozulmasına gətirib çıxarır. Buna görə də Məhkəmənin milli qanunvericiliyə bu baxımdan əməl edilib-edilmədiyini yoxlamaq səlahiyyəti var. Lakin milli qanunvericiliyin müddəalarının ilk növbədə milli məhkəmələr tərəfindən təfsir edilməsinə dair ümumi prinsipi nəzərə alsaq, Məhkəmə milli qanunvericilik kobud surətdə pozulmadığı halda onların təfsirini mübahisələndirə bilməz (bax: müvafiq dəyişikliklərlə
, § 98
in fine, Lavents Latviaya qarşı , § 114). Buna görə də Məhkəmənin vəzifəsi hakimiyyət orqanlarının yurisdiksiyalarını müəyyən etmək üçün yetərli əsasa malik olub-olmadıqlarının yoxlanılması ilə məhdudlaşır (bax: o cümlədən, Yorqik Almaniyaya qarşı , § 65). 52. Məhkəmənin sözügedən orqanın "qanun əsasında yaradılmış" olmadığını müəyyən etdiyi hallara aid nümunələr: – işlərin birləşdirilməsi qaydası qanunla müəyyən edilmədiyindən, nazirlərin hüquq pozuntuları ilə əlaqədar işə nazir olmayan təqsirləndirilən şəxslərin işi ilə birgə baxan Kassasiya Məhkəməsi (
, §§ 107-108); – qanunun püşk atma və ildə maksimum iki həftəlik müddətdə xidmət tələblərinin pozulması ilə, konkret bir məhkəmə işində iştirak üçün seçilmiş iki qeyri-peşəkar hakimdən ibarət məhkəmə (
, § 43); – qeyri-peşəkar hakimlər haqqında qanunun ləğv edilməsinə və yeni qanunun qəbul edilməməsinə baxmayaraq, müəyyən olunmuş ənənəyə uyğun olaraq məhkəmə işləri üzrə qərar qəbul etməyə davam edən qeyri-peşəkar hakimlərdən ibarət məhkəmə (
, §§ 108-111); – iki hakim qanuna əsasən o məhkəmə baxışında iştirak etməməli olduğuna görə, tərkibi qanuna müvafiq qaydada formalaşdırılmamış məhkəmə (
, §
115).
53. Məhkəmə aşağıdakı hallarda məhkəmənin "qanun əsasında yaradılmış" olduğunu müəyyən etmişdir: – alman məhkəməsinin Bosniyada törədilən soyqırım aktlarına görə bir şəxsi mühakimə etməsi (
, §§ 66-71); – korrupsiya və mütəşəkkil cinayət işlərinə baxmaq üçün yaradılmış xüsusi məhkəmə (
, § 140).
54. 6-cı Maddənin 1-ci bəndi ədalətli məhkəmə araşdırması hüququ işə qanun əsasında yaradılmış "müstəqil və qərəzsiz məhkəmə" tərəfindən baxılmasını tələb edir. Müstəqillik və obyektiv qərəzsizlik anlayışları arasında sıx bağlılıq mövcuddur. Buna görə də, Məhkəmə bu iki tələbə birlikdə nəzər salır ( Findli Birləşmiş Krallığa qarşı , § 73). "Məhkəmən"nin "müstəqil və qərəzsiz" hesab oluna bilib-bilməyəcəyinin müəyyən edilməsi üçün tətbiq edilə bilən prinsiplər peşəkar, qeyri-peşəkar hakimlərə və andlılara eyni şəkildə tətbiq olunur (
, § 30). 14
Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|