Case-law guide on Article 6 (criminal) aze
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (ii) Obyektiv yanaşma
- 2. Məhkəmənin qərəzsiz olmaması ilə bağlı sualın yarana biləcəyi vəziyyətlər
- İyerarxik əlaqələr
6- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT - ƏDALƏTLI MƏHKƏMƏ ARAŞDIRMASI HÜQUQU ( CINAYƏT HÜQUQU ASPEKTI )
təqdim olunması çətin olsa da, obyektiv qərəzsizlik tələbi əhəmiyyətli əlavə zəmanət təmin edir. Doğrudan da, Məhkəmə 6-cı Maddənin subyektiv qərəzlilik aspektinin pozulduğunun müəyyən edilməsinin çətin olduğunu təsdiq etmişdir və buna görə də məhkəmə işlərinin böyük əksəriyyətində əsas diqqət obyektiv testə yönəlmişdir ( Kiprianu Kiprə qarşı , [BP], § 119).
72. Obyektiv testə görə, kollegial şəkildə işə baxan orqana tətbiq edilən zaman, orqanın hər hansı üzvünün şəxsi davranışından asılı olmayaraq, onun qərəzsizliyinə şübhə yarada biləcək təsdiq edilə bilən faktların olub-olmadığı müəyyənləşdirilməlidir (
, § 45). 73. Hər hansı məhkəmə işində konkret bir orqanın qərəzsiz olmadığına dair şübhənin legitim əsasının olub-olmadığının müəyyənləşdirilməsində onun qərəzsiz olmadığını iddia edənlərin mövqeyi əhəmiyyətli olsa da, həlledici deyildir. Həlledici olan həmin narahatlığın obyektiv olaraq əsaslandırıla bilinib-bilinməməsidir ( Ferrantelli və Santancelo İtaliyaya qarşı , § 58;
Padovani İtaliyaya qarşı , § 27). 74. Obyektiv test əsasən hakimlər və prosesin tərəfləri arasında, məhkəmənin qərəzsizliyi ilə bağlı inamsızlığı obyektiv olaraq əsaslandıran və bununla da obyektiv test baxımından Konvensiya standartlarına cavab verməyən iyerarxik və başqa əlaqələri əhatə edir (bax:
[BP], § 97). Ona görə də hər bir konkret halda sözügedən əlaqənin "məhkəmənin" qərəzsiz olmadığına işarə edəcək mahiyyətdə və dərəcədə olub-olmadığı qərarlaşdırılmalıdır ( Pullar Birləşmiş Krallığa qarşı , § 38). 75. Bu baxımdan hətta zahiri görüntü belə əhəmiyyəti ola bilər. Söhbət demokratik cəmiyyətdə məhkəmələrin təqsirləndirilən şəxslər daxil olmaqla, ictimaiyyətə aşılamalı olduğu etimaddan gedir. Beləliklə, qərəzsiz olmadığından ehtiyat edilməsi üçün legitim səbəb olan hər hansı hakim özü işdən geri çəkilməlidir (bax: Alqar İspaniyaya qarşı , § 45). 76. Həmçinin, daxili təşkilat məsələləri nəzərə alınmalıdır (
, §
30(d)). Qərəzsizliyin təmin edilməsi üçün milli prosedurların, daha dəqiq desək, hakimlərin işdən geri çəkilməsi üçün qaydaların mövcudluğu əhəmiyyətli amildir. Belə qaydalar milli qanunvericilikdə aidiyyəti məhkəmənin və ya hakimin qərəzsizliyi ilə bağlı bütün əsaslı şübhələrin aradan qaldırılmasına diqqətin ayrıldığını nümayiş etdirir və belə narahatlığa gətirib çıxaran səbəblərin aradan qaldırılması ilə qərəzsizliyin təmin edilməsinə yönəlmiş cəhdləri təcəssüm etdirir. Onlar faktiki tərəfkeşliyin aradan qaldırılmasının təmin edilməsindən əlavə, hər hansı qeyri-obyektivlik görüntüsünün yox edilməsinə yönəlir və demokratik cəmiyyətdə məhkəmələrin ictimaiyyətə aşılamalı olduğu etimadın möhkəmləndirilməsinə xidmət edir (bax:
[BP], § 99; Mejnariç Xorvatiyaya qarşı , § 27; Harabin Slovakiyaya qarşı , § 132). "Məhkəmənin" qərəzsizliyini, xüsusən də ərizəçinin bununla bağlı qorxusunun obyektiv olaraq əsaslandırıla bilib- bilməyəcəyini qiymətləndirən zaman Məhkəmə belə qaydaları nəzərə alır (bax: Pfayfer və Plankl Avstriyaya qarşı , § 6;
Oberşlik Avstriyaya qarşı ( № 1), § 50, və müvafiq dəyişikliklərlə, Pesakador Valero İspaniyaya qarşı , §§ 24-29).
77. Məhkəmənin qərəzsiz olmaması ilə bağlı şübhə iki vəziyyətdə yarana bilər ( Kiprianu Kiprə qarşı [BP], § 121): – Birincisi funksional xarakter daşıyır və məsələn, məhkəmə prosesi çərçivəsində müxtəlif funksiyaların eyni şəxs tərəfindən həyata keçirilməsinə və ya məhkəmə icraatına cəlb olunmuş başqa şəxslə iyerarxik, yaxud başqa əlaqələrin mövcudluğuna aiddir;
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 2014 17
6- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT - ƏDALƏTLI MƏHKƏMƏ ARAŞDIRMASI HÜQUQU ( CINAYƏT HÜQUQU ASPEKTI )
(i) Funksional xarakterli vəziyyətlər α. Müxtəlif məhkəmə funksiyalarının yerinə yetirilməsi 78. Cinayət işləri üzrə məhkəmədə hər hansı hakimin məhkəməyədək bəzi qərarlar, o cümlədən həbs qəti imkan tədbiri haqqında qərarlar qəbul etməsi faktı öz-özlüyündə qərəzliliklə bağlı şübhələri əsaslandıra bilməz; əsas bu qərarların həddi və mahiyyətidir ( Fey Avstriyaya qarşı , § 30;
Sen-Mari Fransaya qarşı , § 32;
Nortier Niderlanda qarşı , § 33). Həbs qəti imkan tədbirinin müddətinin uzadılması haqqında qərarlar təqsirliliklə bağlı "yüksək
"məhkəmələrin" qərəzsizliyi şübhə doğura biləri və ərizəçinin bununla bağlı şübhələri obyektiv olaraq əsaslı hesab oluna bilərdi (
, §§ 49-52). 79. Hakimin vaxtilə prokurorluq bölməsinin üzvü olması faktı onun qərəzsizliyindən ehtiyat edilməsi üçün səbəb deyil; bununla belə, hər hansı şəxs mahiyyəti etibarilə həmin bölmədə funksiyalarını yerinə yetirərkən verilən məsələ ilə məşğul ola biləcəyinə ehtimal verən bir vəzifə tutduqdan sonra eyni işin baxılmasında hakim qismində iştirak edərsə, ictimaiyyətin onun qərəzsizliyinə yetərli təminat olmadığı ilə bağlı ehtiyatlanmağa hüququ var (
Pyersak Belçikaya qarşı , § 30(b) və (d)). 80. Eyni məhkəmə işində istintaq hakimi və məhkəmə baxışı hakimi funksiyalarının ard- arda eyni şəxs tərəfindən yerinə yetirilməsi də Məhkəməni birinci instansiya məhkəməsinin qərəzsizliyinin ərizəçidə şübhə doğura biləcəyi qənaətinə varmağa sövq etmişdir (
, §§ 27-30). Lakin birinci instansiya məhkəməsinin hakiminin istintaqda iştirakının vaxt baxımından məhdud olduğu, iki şahidin dindirilməsi ilə yekunlaşdığı, sübutin hər hansı qiymətləndirilməsi ilə nəticələnmədiyi və ya hakimdən hər hansı qənaətə varmağı tələb etmədiyi hallarda Məhkəmə müəyyən etmişdir ki, ərizəçinin səlahiyyətli milli məhkəmənin qərəzsiz olmadığı ilə bağlı qorxusu obyektiv surətdə əsaslandırılmış hesab edilə bilməz (
, §§ 33-34). 81. Hakim artıq icraatın başqa mərhələlərində tamamilə formal və prosedural qərarlar qəbul etdiyi halda məhkəmənin qərəzsizliyi ilə bağlı hər hansı sual meydana gəlmir, lakin hakim icraatın başqa mərhələlərində təqsirləndirilən şəxsin təqsiri ilə bağlı fikrini artıq ifadə edibsə, qərəzsizliklə bağlı problemlər ortaya çıxa bilər ( Qomezde Liano i Botella İspaniyaya qarşı , §§ 67-72). 82. Hakimin oxşar, lakin bir-biri ilə bağlı olmayan cinayət ittihamları ilə bağlı qərar qəbul etmiş olması, yaxud başqa bir cinayət mühakimə icraatında təqsirləndirilən şəxslərdən birini mühakimə etməsi faktı öz-özlüyündə hər hansı sonrakı məhkəmə işində hakiminin qərəzsizliyini şübhə altına almaq üçün yetərli deyil ( Kraygiş Almaniyaya qarşı (qər.); Xodorkovski və Lebedev Rusiyaya qarşı , § 544). Lakin əvvəlki qərarlara sonrakı müvafiq icraatlarda təqsirləndirilən şəxsin təqsiri ilə bağlı faktiki önyarğı yaradan qənaətlər daxildirsə, başqa məsələ yaranır ( Poppe Niderlanda qarşı , § 26;
Şvarsenberger Almaniyaya qarşı , § 42;
Ferrantelli və Santancelo İtaliyaya qarşı , § 59). 83. Qərəzsiz olmaq öhdəliyi inzibati və ya məhkəmə qərarını ləğv edən yuxarı instansiya məhkəməsinin üzərinə işi fərqli yurisdiksiya orqanına və ya fərqli tərkibdə həmin orqana baxılmaq üçün göndərmək öhdəliyi qoyduğu kimi qiymətləndirilməməlidir (
, § 33;
Stou və Qay Polşaya qarşı (qər.)).
84. Hərbi xidmət personalına qarşı cinayət ittihamının hərbi tribunal tərəfindən müəyyənləşdirilməsi prinsip etibarilə 6-cı Maddənin müddəalarına zidd deyil (
, [BP], § 110). Lakin hərbi gəminin bütün üzvləri sədrlik edən 18
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|