Bitki ekologiyasının əsas elementləri. Bitki inkişafına təsir edən əsas ekoloji amillər. Bitkilərin introduksiyası
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
| BITKILƏRIN INTRODUKSIYASI
• Bitki müəyyən dərəcədə dəyişmiş iqlimə və edafik şəraitə uyğunlaşmaq qabiliyyətinə malikdir. Lakin bu uyğunlaşma müxtəlif bitki üçün müxtəlifdir. Bitki növünün bir rayondan başqa yeni rayona keçirilməklə becərmək üsulu introduksiya adlanır. Əgər introduksiya eyni, yəni vətənində olduğu ekoloji şəraitdə aparılırsa, belə becərmə üsulu naturalizasiya adlanır.Əgər yeni rayonun kompleks ekoloji və təbii-tarixi şəraiti bitkinin vətəninin şəraitindən az və ya çox dərəcədə fərqlənirsə, belə becərmə üsulu iqlimləşdirmə adlanır. Yeni iqlimə uyğunlaşdırma yeni mühütdə yeni əlamətlər qazanmağa imkan verir. Lakin bəzi alimlərin fikirincə naturalizasiya və iqlimə uyğunlaşdırma arasinda heç bir fərq yoxdur. Çünki yeni mühütə düşmüş hər bir bitki orqanizmində həmin mühütə müəyyən uyğunlaşma gedir, yəni introduksiya əslində bitkinin yeni iqlimə uyğunlaşdırılmasıdır . Bitkilərin həyat formaları Məhşur danimarka botaniki K. Raunkier tərəfindən təklif edilmiş bitki həyat formalarının təsnifatı ilin soyuq və ya quru şəraitinə uyğunlaşma şəciyələrinin üzərində qurulmuşdur. Bu əlamətlərin qruplaşması nətıcəsində alim onları 5 qrupa bölüb: 1. Fanerofitlər(Ph)-bu bitkilərin tumurcuqları az və ya çox dərəcədə torpağın üzərində yerləşir və qışda yalnız tumurcuq yarpaqcıqları ilə qorunur. Bunlara ağac və kollar aiddir. 2.Xamefitlər(Ch)-bu bitkilərin tumurcuqları torpaq səthindəki 25-50 sm hündürlükdə yerləşir və adətən qışda qar örtüyü ilə qorunur. Bura həmişəyaşıl və yayda yaşıl kollar aiddir. 3.Hemikriptofitlər(Nh)-bu bitkilərin tumurcuqları torpağın səthinə çox yaxın yerləşir, qışda onların yerüstü zoğları tamamilə və ya qızmən məhv olur. Əksər çoxillik otlar, yarımkol və yarımkolcuqlar bura aiddir. 4.Kriptofitlər(K)- bu bitkilərin tumurcuqları torpaqda və ya suda (su bitkiləri üçün) müəyyən dərinlikdə yerləşir. Bura su bitkiləri və qısa inkişaf dövrü ilə səciyələnən kökümsovlu və soğanaqlı bitkilər aiddir. 5.Terofitlər(Th)-torpaqda toxum şəkilində qışlayan birilliklərdir. Bura bir çox alaq bitkiləri daxildir. |