49
Gədəbəy ərazisi qızıl, uran, mis və digər əlvan metallarla zəngindir. Qızıl yatağı 1858-ci ildə
Siemens qardaşları tərəfindən kəşf edilib. Hazırda ərazidə təxminən 2000 nəfərin işlədiyi qızıl
zavodu f
əaliyyət göstərir.
Daşkəsən rayonu ərazisində yerləşən "Çovdar" qızıl yatağının istismarına 2012-ci ildə
başlanılmışdır.
1966-
cı ildə Göygöl rayonunun Çıragidzor mədənində (1985-ci ildən isə “Rizvan” MMC)
mərmər istetsalına başlanılmışdır. Müəssisənin istehsal gücü ildə 3000m3 –dir. Mərmər karxanası
“Rizvan” MMC-
də 2008-ci ilin 6 ayı ərzində 1120 ton mərmər blok, 1237 ton mərmər qırıntıları,
131 ton mərmər lövhəsi istehsal edilmişdir [Mənbə :İEN].
Ermənistan ilə sərhəddə yerləşən "Daşsalahlı" ərazisində Rusiya-Azərbaycan birgə müəssisəsi
olan "Azrosprominvest" tərəfindən metallurgiya sənayesinin əsas komponenti olan bentonit istehsal
olunur. Keyfiyyətinə görə Azərbaycan bentoniti çox yüksək qiymətləndirilir Bu müştərək
müəssisəyə 2,7 milyon $ investisiya qoyulmuşdur. "Azrosprominvest"-in istehsal gücü ildə 245 min
tondur. Rusiya metallurgiya bazarının 90%-ini bentonitlə bu müəssisə təmin edir
M
aşınqayırma sənayesi: cihazqayırma müəssisələri, rabitə təchizatı, maşın təmiri və kənd
təsərrüfatı maşınlarının istehsalı ilə məşğuldur.
E
nergetika sənayesi: ərazidə Gəncə, Şəmkir və Yenikənd su elektrik stansiyaları fəaliyyət
göstərir.
Gəncə şəhərində kimya sənayesi zavodları kükürd turşusu, potaş gübrələrini istehsal edir.
Ərazinin yüngül sənayesi yerli xammal (Dəliməmmədlidə pambıq parça, Gəncə, Qazax,
Daşkəsəndə pambıq və yun parça və xalça istehsalı müəssisələri) istehsalından ibarətdir.
Kənd təsərrüfatı məhsulları: yeyinti sənayesi müəssisələri, ət və süd məhsulları,
konservləşdirilmiş məhsullar, şərab, konyak və s. istehsal edilir.
Əsas inşaat müəssisələri: iri panellər, dəmir-beton, kərpic, mərmər istehsal edən
zavodlardır(Azqiprovodxoz)
Şəkil 2.5. Qoşqarçay hövzəsində dəmir Şəkil 2.6. .Qoşqarçay dərəsində
filizi hasilatı (Daşkəsən) mərmər hasilatı (Daşkəsən)
50
2.7
Hidroenerji istehsalı
Ötən əsrin 30-40-cı illərində çaylar üzərində kiçik su elektrik stansiyaları tikilmişdir. Məsələn,
Qoşqarçayda gücü 50 kVt olan su elektrik stansiyası tikilmişdi. Bu Zagala kəndindən (mənsəbdən
63 km) aralı yerləşir. Dəmir-beton bəndın uzunluğu 15 m, yalın eni 1,5 m, basqı isə 3 m-dir.
Bənddən aşağıda su elektrik stansiyasının fəliyyəti üçün kanal elə çəkilmişdir ki, istifadə olunan su
yenidən Qoşqarçaya qayıdır.
Zurnabad kəndi ərazisində 1927-ci ildə kiçik su elektrik stansiyası tikilmişdir. Bəndinın
uzunluğu 25 m, eni 1,5 m, basqı isə 1,5 m-dir. Su anbarının həcmi 900 m
3
-
dir. İstifadə olunmuş su
yenidən Gəncəçaya qayıdır. 1953-cü ildə Kür çayı üzərində Mingəçevir su elektrik stansiyası
tikiləndən sonra kiçik su elektrik stansiyaları əhəmiyyətini itirdi və onların fəaliyyəti dayandırıldı.
Hazırda, ekoloji təmiz enerji mənbələrinin-kiçik çayların hidravlik güc potensialından istifadə edən
yeni kiçik SES-
lərin tikintisi planlaşdırılır (Cədvəl 2.7).
Cədvəl 2.7. Gəncə-Qazax iqtisadi rayonunda tikintisi planlaşdırılan kiçik su elektrik
stansiyalarının texniki və iqtisadi göstəriciləri
Rayon
Çay
SES
№
Gücü
(MVt)
Su
ötürm
ə
qabiliyy
ə
ti, m
3
/s
Basqı,
m
Borunun
uzunluğu,
km-l
ə
Diametri,
m-l
ə
Göy-Göl
G
əncəçay
GQG-1
2,0
4,57
149,60
1x1,30
2,00
GQG-2
3,4
4,57
84,40
1x1,25
2,00
GQG-3
3,0
4,57
74,40
1x1,10
2,00
GQG-4
2,8
4,57
69,50
1x1,15
2,00
Qoşqarçay
GQG-5
4,0
1,90
99,30
1x1,30
1,00
GQG-6
4,0
1,90
99,30
1x1,45
1,00
GQG-7
3,0
1,90
74,40
1x1,05
1,00
GQG-8
3,0
1,90
74,40
1x1,20
1,00
C
əmi: Göy-Göl
ərazisində
8
25,2
Ağstafa
Ağstafaçay
GQA-1
2,8
10,70
29,60
1x1,40
1,20
Coğazçay
GQA-2
0,9
0,95
107,10
1x1,20
0,80
C
əmi: Ağstafa
ərazisində
2
3,7
Tovuz
Tovuzçay
GQT-1
1,8
1,50
145,20
1x0,7
0,80
GQT-2
4,0
2,50
181,80
1x0,,95
0,80