Beyn əlxalq Çay Hövzələrinin Ətraf Mühitinin Qorunması (BÇHƏMQ) Müqavil ə №2011/279-666
Yüklə 1,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
39
2. İNSAN FƏALİYYƏTLƏRİ 2.1 Əhali və demoqrafiya
Gəncə-Qazax iqtisadi rayonu Azərbaycanın qərb hissəsində yerləşir. Regionun sahəsi 12,5 min km 2 olub, Gəncə, Naftalan, Ağstafa, Daşkəsən, Gədəbəy, Goranboy, Xanlar, Qazax, Samux, Tovuz, Şəmkir inzibati rayonlarını birləşdirir. Əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyi əhalinin məskunlaşmasında mühüm
rol oynayır.
Regionun əhalisi ölkə əhalisinin 16,6 %-ni təşkil edir. 2011-ci ilin məlumatına əsasən əhalinin say
ı 1 120 803 nəfərdir. Bu il ərzində ərazidə 11697 nəfər doğulan, 5749 nəfər ölən (onlardan 104 u şaq) olmuşdur. Nigahların sayı 4742, boşanmaların sayı isə 598-dir. Regionda 33 247 yeni iş yeri açılıb [Quliyev].
C ədvəl 2.1. Gəncə-Qazax iqtisadi rayonunun əhalisi
rayonlar Status İnzibati mərkəz Sahə (km 2 ) Əhali (min nəfər) Gəncə
şəhər Gəncə
298 320.7
Ağstafa Rayon
Ağstafa 1 504
75 614 Qazax
Rayon Qazax
701 85 569
Gədəbəy Rayon
Gədəbəy 1229
90 963 Samux
Rayon Samux
1455 50 642
Tovuz Rayon
Tovuz 1942
152 000 Daşkəsən Rayon Daşkəsən 1046.97 31 238
Göy-Göl Rayon
Göy-Göl 1 380
54 700 Şəmkir
Rayon Şəmkir
1956.7 186 697
Goranboy Rayon
Goranboy 1731
88 700 Naftalan şəhər Naftalan 9.3
2.2 Ərazidə iqtisadi fəaliyyətin tarixi
Qazax Azərbaycan xalçaçılıq məktəbinin mərkəzlərindən biri kimi tanınır. Bütün dünyada "Qazax xalçaları" adı ilə tanınan xalçaların əksəriyyəti XVI-XX əsrlərdə Qazax xanlığında və Yelizavetapol əyalətində toxunmuşdur.
Gəncə Böyük İpək yolunda yerləşən əlverişli coğrafi mövqeyə malik bir şəhərdir.
XVIII əsrlərdə Gəncə beynəlxalq ticarətdə və ölkənin sosial iqtisadi, mədəni həyatında əsas rol oynamağa başlayır. Həmin dövrdə sənətkarlığın inkişafı üçün bu şəhərdə böyük iqtisadi potensial olduğuna görə, ticarət və sənətkarlıq mühüm yer tutur. Sənətkarların xammal mənbəyi şəhərin yaxınlığında yerləşən dəmir, mis, alüminium və digər filiz mədənləri idi. Gəncə böyük mərkəzə 40
çevrildikcə, onun ərazisi genişlənir, yeni ticarət və sənaye yerləri tikilirdi. İpək və ipək məhsulları tək yerli deyil, həmçinin xarici alıcıların da rəğbətini qazanmışdı. XII-XIII əsrləri Atabəylər dövlətinin ikinci paytaxtı olan Gəncənin çiçəklənmə dövrü adlandırmaq olar. Burada inşa edilmiş "Gəncə ipəyi" adlanan fabrik qonşu ölkələrdə və Orta Şərqdə yüksək qiymətləndirilirdi(Mənbə: Çin).
Tədqiqat rayonu strateji mövqeyə malikdir. Belə ki, Avropanı Asiya ilə birləşdirən nəqliyyat dəhlizləri bu ərazidən keçir. 2.3 Kənd təsərrüfatı
Respublikanın kənd təsərrüfatı üçün yararlı torpaqların 13 %-i bu regionun payına düşür. Mal- qaranın 15%-i, becərilən üzüm bağlarının 28 %-i bu ərazidədir [Mənbə: Nadirov ].
Kənd təsərrüfatının əsas sahələri kartofçuluq, taxılçılıq və üzümçülükdür. Pambıq yalnız Goranboyda becərilir. Qazax, Ağstafa, Şəmkir və Samux rayonları üzümçülük, Gədəbəy, Şəmkir, Tovuz rayonları kartofçuluq, Goranboy isə taxılçılıq üzrə ixtisaslaşmışdır. Gəncə- Qazax iqtisadi rayonunda həmçinin bostançılıq, meyvəçilik, tərəvəzçilik və heyvandarlıq da yaxşı inkişaf etmişdir.
Tovuzda iqtisadiyyatın əsas sahəsi kənd təsərrüfatıdır. Ümumiyyətlə ərazinin kənd təsərrüfatı heyvandarlıq, bostançılıq və üzümçülük ilə təmsil edilir. Yerli sahibkarlar son iki il ərzində yaşayış yerlərinin tikintisi, sosial və mədəni layihələr, infrastruktur və kənd təsərrüfatının inkişafı üçün 20 milyon dollardan artıq kredit əldə ediblər. Ancaq Tovuzun Ermənistanla qonşu olan 69 km-lik sərhəddi burada işgüzar adamları kapital yatırmaqdan çəkindirir.
Tovuzun ən məşhur markası alkoqol və təbii şirə istehsalçısı olan geniş tanınmış "Tovuz Baltik" MM C şirkətidir. Onlarla məhsul çeşidi olan şirkət Azərbaycan konyaklarının geniş miqyaslı istehsalını klassik Fransız texnologiyasıyla, ətraf mühiti çirkləndirmədən, bulaq suyunun istifadəsi ilə, ikiqat distillə metodu ilə hazırlayır. "Tovuz Baltik" MMC MDB bazarı üçün ən böyük və perspektivli şirktətdir. Son illərdə yerli şirkətlər ilə yanaşı, Avropa, Kanada və Yaponiya şirkətləri də nar meyvələrinin tumlarından alınan yağa böyük maraq göstərərək onun istehsalı üçün müqavilələr imzalayırlar.
Ceyrançöl respublikanın ən vacib qış otlaqlarından biridir.
Ağstafa rayonunda böyük heyvandarlıq kompleksi layihəsi (30 milyon avro dəyərində) planlaşdırılır. Bu kompleksin süd emalı zavodu da olacaq. Layihə üçün 48 hektar torpaq sahəsi ayrılmışdır. Müəssisənin inşasına 2012-ci ilin yayında başlanılacaq. Müəssisədə yem istehsalını təmin etmək məqsədilə müasir avadanlıqla təchiz ediləcəkdir. Hər gün zəngin vitamini və zülalı olan 40 tondan çox yem istehsal olunacaq. İki min inəyi olan heyvandarlıq fermasına və saatda 10 ton süd istehsal edən süd zavodunun tikintisinə başlamaq üçün Azərbaycandan başqa, Alman şirkətləri də cəlb edilmişdir.
Aqrar sektorda 1995- ci ildən həyata keçirilən uğurlu islahatlar regionun iqtisadiyyatına, bazar münasibətlərinin yaranmasına, torpaq və əmlakdan səmərəli istifadəyə, aqrar sahələrin filial Yüklə 1,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|