“BƏYƏNİLMİŞDİR” “TƏSDİq ediRƏM”

11 

 

Titrimetriya analiz üsullarının təsnifatı.  

Titrimetriya analizdə iş qaydaları. 

Məhlulların ölçülməsi, ölçü qabları. Büretlə iş qaydası və ölçmə zamanı 

səhvlər. Ölçü qablarının tutumunun yoxlanılması. Titrimetriya analizdə istifadə 

olunan məhlulların qatılığının ifadə formaları. Məhlulun titri, titrimetrik faktor, 

düzəliş əmsalı  və onıın hesablanma qaydaları. Titrimetriya analizdə tətbiq edi- 

lən hesablamalar. 

 

Turşu-əsasi titrləmə üsulları 

Üsulun  mahiyyəti.  Turşu-əsasi  titrləmə  reaksiyalarına  tələbat.  Təsnifatı. 

Alkalimetriya.  Asidimetriya.  Titrli  məhlullar.  İndikatorlar.  İndikator  nəzəriy-

yəsi.    Titrləmə göstəricisi (pT). İndikatorun rəngdəyişmə intervalı. 

Turşu-əsasi  titrləmə  əyriləri,  hesablanması,  qurulması  ve  qiymətləndirilməsi. 

Turşu və əsasların ionlaşma sabitlərinin titrləmə əyrilərinə təsiri.  Titrləmə əyrisinə 

görə müvafiq indikatorun seçilməsi. İndikator  səhvləri və növləri. Səhvlərin hesab- 

lanması. 

Turşu-əsasi titrləmənin kimyəvi və əczaçılıq analizində tətbiqi. 

Susuz mühitdə titrləmə üsulu. Kalium asetatın təyini. 

Titrli məhlulların hazırlanması. 

Turşu, qələvi, duz və onların qarışığının təyini. Karbonatların təyini. Qələvi və 

karbonat,  hidrokarbonat  və  karbonat  qarışığının  təyini.  Xlorid  turşusu,  sirkə 

essensiyası, asetilsalisil turşusu (aspirin), salisil turşusu və s. analizi. 

 

Oksidləşmə-reduksiya titrləmə üsulları 

Üsulun  mahiyyəti.  Oksidləşmə-reduksiya  titrləmə  reaksiyalarına  tələbat. 

Tətbiq olunan reaksiya və titrli məhlula görə təsnifat.Oksidləşmə-reduksiya titrləmə 

indikatorları  (redoks,  spesifık,  geriyədönməyən).  İndikatorların  keçid  intervalı. 

İndikator səhvləri. Oksidləşmə-reduksiya titrləmə əyriləri, hesablanması, qurulması 

və  qiymətləndirilməsi. 

Permanqanatometriya  titrləmə  üsulu.  Üsulun  mahiyyəti,  titrli  məhlul, 

hazırlanması və standartlaşdırılması. Titrləmənin son nöqtəsinin müəyyən edilməsi. 

---

12 

 

Üsulun  tətbiqi.  Dəmir  (II)  duzları,  nitritlər,  oksalatlar  və  hydrogen-peroksid 

məhlulunun təyini. 

Yodometriya  titrləmə  üsulu.Üsulun  mahiyyəti,  titrli  məhlullar,  onların 

hazırlanması  və  standartlaşdırılması.  Üsulun  indikatoru.  Yodometrik  titrləmənin 

tətbiqi.  Arsenit  anhidridi,  mis  (II),    askorbin  turşusu,  formaldehid  məhlulu, 

hidrogen-peroksid  məhlulu,  kalium-permanqanat,  kalium-dixromat,  antipirin  və  s. 

təyini. 

Xromatometriya  titrləmə  üsulu.  Üsulun  mahiyyəti,  titrli  məhlul  və  onun 

hazırlanması. Üsulun tətbiqi. Dəmir (II) duzlarının təyini. 

Yodxlorometriya  titrləmə  üsulu.  Üsulun  mahiyyəti,  titrli  məhlul,  hazır-

lanması və standartlaşdırılması. İndikator. Üsulun tətbiqi. 

Bromatometriya titrləmə üsulu. Üsulun mahiyyəti, titrli məhlul, hazırlanması 

və  standartlaşdırılması.  İndikatorlar.  Üsulun  tətbiqi.  Arsenit  anhidridi,  sulfanil-

amid (streptosid), rezorsin, fenol törəmələri, salisil turşusu və s. təyini. 

Nitritometriya  titrləmə  üsulu.  Üsulun  mahiyyəti,  titrli  məhlul,  hazırlanması 

və  standartlaşdırlıması.  İndikatorlar.  Üsulun  tətbiqi.  Sulfanilamid,  sulfadimidin 

(sulfadimezin), prokain (novokain) və s. dərman maddələrinin təyini. 

Serimetriya  titrləmə  üsulu.  Üsulun  mahiyyəti,  titrli  məhlul,  hazırlanması  və 

standartlaşdırılması.  İndikatorlar.  Üsulun  tətbiqi.  Hidrogen-peroksid  məhlulu, 

dəmir (II) duzları, natrium-nitrit və s.təyini. 

Çökdürmə titrləmə üsulları 

Üsulun  mahiyyəti.  Çökdürmə  titrləmədə  istifadə  edilən  reaksiyalara  tələbat. 

Titrli  məhlula  görə  çökdürmə  titriəmə  üsullarının  təsnifatı.  Titrləmə  əyrisinin 

hesablanması, qurulması və qiymətləndirilməsi. Çökdürmə titrləmə indikatorları 

(çökdürmə, adsorbsion, kompleksəmələgətirici və s.). 

 Argentometriya titrləmə üsulu. Üsulun mahıyyəti, tıtrlı məhlul, hazırlanması 

və  standartlaşdırılması.  Mor  üsulu,  mahiyyəti,  indıkatoru  və  təsir  mexanizmi. 

Üsulun tətbiqi. Fayans-Xodakov üsulu, mahiyyəti, adsorbsion indikatorlar, təsir 

mexanizmi. Üsulun tətbiqi. Halogenidlərin təyini.  

Tiosianometriya  (rodanometriya)  titrləmə  üsulu.  Üsulun  mahiyyəti.  Folqard 

üsulu.  Titrli  məhlul,  hazırlanması  və  standartlaşdırılması.  İndikatorlar.  Üsulun 

---

13 

 

tətbiqi. Gümüş duzları və halogenidlərin təyini.  

 Merkurometriya  titrləmə  üsulu.  Üsulun  mahiyyəti  titrli  məhlul,  hazırlan-

ması  və  standartlaşdırılması.  İndikator.  Üsulun  müsbət  və  mənfi  cəhətləri. 

Üsulun tətbiqi.  

Merkurimetriya  titrləmə  üsulu.  Usulun  mahıyyətı,  titrli  məhlul,  hazırlanması  və 

standartlaşdırılması. Indıkatorlar. Usulun tətbiqi. Halogenidlərin təyini. 

 

Kompleksonometriya titrləmə üsulu 

Üsulun mahiyyəti. Tətbiq olunan reaksiyalara tələbat. Kompleksonlar və onların 

xassələri.  EDTA.  Kompleksonatların  tərkibi  və  xassəsi.  Metalloxrom  indikatorlar, 

onların təsir mexanizmi. 

Titrli  məhlullar,  hazırlanması  və  standartlaşdırılması.  Kompleksono-metriya 

titrləmə  növləri  (düz,  əks,  əvəzedici  titrləmə).  Kalsium,  maqnezium,  qurğuşun,  sink 

duzlarının təyini. Qarışığın təyini. Suyun codluğu və təyini. 

IV. İnstrumental analiz üsulları 

Analiz edilən maddənin xassəsinin onun tərkibindən asılı olmasının miqdari təyinat 

üçün  istifadə  edilməsi.  Titrimetrik  analizdə  ekvivalent  nöqtəsini  təyin  etmək  üçün 

instrumental üsulun tətbiqi. İnstrumental üsulların təsnifatı, müsbət və mənfi  cəhətləri, 

tətbiq sahələri. 

Optik üsullar 

Mahiyyəti  və  təsnifatı.  Polyarizasion,  absorbsion  və  emission  üsullar.  Spektrin 

ultrabənövşəyi,  görünən  və  infraqırmızı  sahəsində  maddənin  işıq  şüasını  udma 

qabiliyyəti. 

Molekulyar-absorbsion üsullar. Mahiyyəti, təsnifatı. Absorbsion analiz nəzəriyyəsi. 

Şüaudmanın  birləşmiş  Buger-Lambert-Ber  qanunu.  Optiki  udma  və  ya  sıxlıq, 

onun riyazi ifadəsi. Molyar və xüsusi udma, onların fiziki mahiyyəti, qarşılıqlı əlaqəsi. 

Udma spektri. Maksimum və minimum udma.Kolorimetriya, mahiyyəti, növləri. 

Fotometriya  analiz  üsulları.  Fotokolorimetriya  və  spektrofotometriya, 

mahiyyəti,  cihazlar,  iş  prinsipləri,  quruluşu,  müsbət  və  mənfi  cəhətləri.  Üsulun 

həssaslığı.  Fotometrik  təyinatın  hesablanma  üsulları.  Dərəcələnmiş  əyri  və  onun 

düsturu,  molyar  və  xüsusi  udma  düsturu,  müqayisə  (standart),  əlavə  etmə  və  s. 

---