Бакы дювлят университети илащиййат факцлтясинин

Kur’ân’a göre su nimeti
 
19 
 
 
KUR’ÂN’A GÖRE SU NİMETİ 
 
Doç. Dr. Abdullah KAHRAMAN
1
 
 
 
GİRİŞ 
Kur’ân’da açıkça ifade edildiği üzere, Allah insanlara dünya hayatında 
sayılamayacak kadar nimet vermiştir. Bu hakikat Kur’ân’da şöyle 
anlatılmıştır: “Ve size kendisinden isteyebileceğiniz her türlü şeyden 
(bazısını) veren O’dur; (öyle ki) Allah’ın nimetlerini saymaya kalksanız 
sayamazsınız. (yine de) insanoğlu zulmünde pek ısrarlı, nankörlüğünde pek 
inatçıdır”
2
. Hayatı başlatan ve devam ettiren bir sıvı olarak suyun 
hayatımızın en önemli bir parçası olduğu, hatta hayatın kendisi olduğu 
malumdur.  Şairlere ilham kaynağı olduğu için üzerine şiirler yazılan, bir 
yudumu ikram edilince bile hatır anlayışı doğuran bir sihirli maddedir ve bir 
hayat iksiridir su. Dünyamızda ve gezegenimizde suyun önemi hiçbir zaman 
azalmamış, insanlar bütün teknolojik gelişmelere rağmen suya alternatif bir 
sıvı keşfedememişlerdir. Tıp bilginlerinin ifadesiyle insan metabolizması 
için suyun vazgeçilmez bir özelliği vardır. Hiçbir sıvı içecek suyun sahip 
olduğu fonksiyona sahip değildir. 
Ölümsüzlük sıvısı olarak adlandırılan, içeni ölümsüzlüğe kavuşturdu-
ğuna inanılan efsanevî maddenin yani âb-ı hayatın da bir su olduğu 
unutulmamalıdır. Bu suyun temas edip sıçradığı her şeyin dirileceğine de 
inanılmaktadır
3
. Nitekim hadislerde anlatıldığına göre bu su, Hz. Musa ve 
arkadaşı Hızır’ın yemek için yanlarına aldıkları ölü balığı diriltmiştir
4
.  
Dünyada bugün petrol kavgası yaşanmaktadır. Bu uğurda nice canlar 
heder edilmekte, ülkeler işgal edilmekte ve hürriyetler, mahremiyetler 
çiğnenmektedir. Halbuki petrolün keşfinden önce insanlar aynı kavgayı 
                                                 
1
 Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, BDU İlahiyat Fakültesi 
Dekan Muavini. 
2
 İbrahim, 14/34. 
3
 Ahmet Yaşar Ocak, “Ab-ı Hayat”md., DİA, I, 1. 
4
 Bk. Kehf, 18/61; Buharî, Tefsir (Sûretü’l-kehf), 4. 

---

 
Doç. Dr. Abdullah KAHRAMAN 
20 
suyun paylaşımı için etmişlerdir. Kur’ân’ın kaydettiğine göre Hz. Salih ve 
Hz.  Şuayb zamanında da su kavgası yaşanmış ve su kaynağından istifade 
nöbete bağlanmıştır
5
.  İslam hukukçuları da bu gibi âyetlere dayanarak su 
kaynağından istifade hakkına (hakku’ş-şirb) dair hükümler çıkarmışlardır. 
Ancak insanlığın su ile ilgili kavgası bitmiş değildir ve belki de yakın bir 
gelecekte petrol kavgası yerini su kavgasına bırakacaktır. 
Teknoloji için suyun önemi tartışılmazdır. Günümüzde başta hidro elek-
trik santraller olmak üzere sanayinin her dalında sudan istifade edilmektedir. 
Bunun yanında su, satılan eşyalardan biri olarak gıda ve tüketim maddeleri 
arasındaki yerini almış ve bu hususta büyük sektörler oluşmuştur. 
Suyun önemini en iyi şekilde kavraması, su ile ilgili gerekli hassasiyet-
leri gösterip yatırımları yapması sebebiyle İslam medeniyeti bir yönüyle su 
medeniyeti olarak da tanımlanmaktadır. Bu medeniyette su, aslına ve ama-
cına uygun olarak kullanılmış, suya yatırım yapılmış, gerekli yerlere su ku-
yuları açılmış, çeşmeler, ve sebiller yapılmış ve dillere destan hamamlar inşa 
edilmiştir. Hatta bu medeniyetin mimari tasavvurunda cami-hamam-medrese 
üçlüsü yan yana yer almıştır. Hamam maddi temizliğin, medrese zihnî 
aydınlanmanın, cami ise kalbî arınmanın sembolü olarak düşünülmüştür. 
İnsanlık için suyun önemini anlatabilmek için suyun kullanım alanlarını 
hatırlamak yeterli olacaktır. Hayatın kaynağı olması yanında, yeryüzünün 
imarında, ziraatin yapılabilmesinde, insanın sağlıklı yaşayabilmesinde, insan 
ve çevre sağlığının gerçekleştirilmesinde ve nihayet ibadet hayatında suyun 
vazgeçilmezliği onun önemini anlatmaktadır. Biz de bu makalemizde 
Kur’ân’ın suyu ele alışını âyetler ışığında ele almak istiyoruz. 
I. Kur’ân’a Göre Suyun Önemi 
Kur’ân’da suya fazlaca vurgu yapıldığı dikkatlerden kaçmamaktadır. Bu 
âyetlere toplu olarak baktığımız zaman, suyun insanlar için vazgeçilmez bir 
nimet olduğuna ve ancak Allah tarafından verildiğine ve verileceğine, 
Allah’ın suyu kuruttuğu zaman bunu verecek başka bir gücün bulunmadığına 
dikkat çekildiğini görmekteyiz. Konuyla ilgili âyetlerden bazılarının meâli 
şöyledir: “Ve Biz suyu gökten (belirlediğimiz) bir ölçüye göre indiriyor, 
sonra da onu yeryüzünde tutuyoruz; ama, hiç şüphesiz, bu (nimeti) geri 
                                                 
5
 Bk. Şuarâ, 26/155; Kamer, 54/28; Kasas, 28/23. 

---

Kur’ân’a göre su nimeti
 
21 
almaya da kadiriz”
6
, “Hiç içtiğiniz suyu düşündünüz mü? Siz mi onu 
bulutlardan indirdiniz, yoksa Biz miyiz onun yerine inmesini sağlayan? (o 
tatlı bir su şeklinde iner, ama) dileseydik yakacak kadar tuzlu ve acı 
yapardık”
7
, “(Hakikati inkâr edenlere) de ki: Ne sanıyorsunuz? Aniden 
bütün suyunuz toprağın altında yok olup gitseydi (Allah’tan başka) kim size 
temiz kaynaklardan (yeni) su verebilirdi?”
8
. 
 
II. Kur’ân’da Su İçin Kullanılan Vasıflar 
1. Tertemiz su (mâen tahûrân). Bir âyette su için “tertemiz” anlamına 
gelen “mâen tahûran” ifadesi kulanılmıştır
9
. Devamında da bu suyun 
yeryüzünün imarı ve canlıların su ihtiyacının karşılanması için indirildiği 
ifade edilmiştir.  
2. Basit sıvı (mâun mehînun). Bazı âyetlerde su, spermi ifade etmek 
için, “basit sıvı” (mâun mehînun) anlamında ve Allah’ın kudretini ifade 
edecek tarzda kullanılmıştır
10
.  
3. Seller gibi akan su (mâun münhemirun). Bir âyette su “seller gibi 
akan” anlamında olmak üzere (mâun münhemirun) kullanılmıştır. Bu âyette 
ve devamında su, Allah’ın eşsiz kudretini ifade etmek üzere ve bir bilimsel 
gerçeğe işaret edecek bir şekilde kullanılmıştır.  İlgili âyetlerin meali 
şöyledir: “Biz de seller gibi akan bir su ile göğün kapılarını açtık ve toprağın 
pınarlar halinde fışkırmasını sağladık ki sular önceden belirlenmiş bir 
amaca hizmet etsin”
11
. Burada suyun kâinatta bir devri daim halinde 
olduğuna işaret edilmektedir. Su bir taraftan gökten indirilirken bir taraftan 
da buharlaşmak suretiyle gökyüzüne çıkmaktadır. Bu ilahî ifadeler, suyun 
buharlaşıp gökyüzünde bulut haline gelmesi ve yağmur olup tekrar 
yeryüzüne inmesi şeklindeki bilimsel gerçeğe çok manalı bir şekilde işaret 
etmektedir.  
4. Fışkıran su (mâun meskûbun). Bir âyette su “fışkıran su” anlamına 
gelmek üzere (mâun meskûbun)  şeklinde tavsif edilmiştir. Bu âyet, cennet 
hayatını tasvir eden âyetler içerisinde yer almaktadır. Eşsiz cennet nimetleri 
                                                 
6
 Mü’minûn, 23/18. 
7
 Vâkıa, 56/68-70. 
8
 Mülk, 67/30. Ayrıca bk. Kehf, 18/41. 
9
 Furkan, 25/48. 
10
 Secde, 32/8; Mürselât, 77/20. 
11
 Kamer, 54/11-12. 

---