Bakı 2014 MÜASİR
Yüklə 12,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
| KamandarŞərifov
Filologiyaüzrəelmlərdoktoru 5 İS LAM Dİ Nİ NİN TƏ ŞƏK KÜL TAp MA Sı vƏ Mu HAM MƏD peY ğƏM BƏ RİN (S.A.S) MƏK KƏ DƏN MƏ Dİ NƏ YƏ HİC RƏ Tİ Lə ila ha il lal lah (al lah dan baş qa ilah yox dur) haqq söz dür. al la hın rə su lu (s.a.s) in san la rın ha mı sı nı bu uca mə na ya də vət et di. Bü tün bə şə riy yət ta ri xi- nin ən uca və zi fə si olan bu uca və zi fə ni ye ri nə ye tir di. İn sa nı ən uca mə qam la ra yük səl dən və axi rət də bi tib-tükən mə yən əbə di xoş bəxt çi li yə qo vuş du ran doğ ru bir di nə ça ğır dı. Bir qrup mö min onun də və ti nə ca vab ver di. Müş rik lər on la ra atəş lə yan dır ma, qız ğın qu ma bas dır ma ki mi şid dət li iş gən cə lər ver di lər. Üç qrup in san al lah rə su lu nun (s.a.s) də və ti nə ca vab ver mə di: Hə qi qə ti bil dik lə ri hal da ki bir li ol duq la rı üçün in kar edən lər, qıs qanc lıq dan ya nan lar və ca hil na dan lar. Bu üç qrup dindarları al lah yo lun dan uzaq laş dır maq üçün sı na ma dıq la rı yol və va- si tə qoy ma dı lar. al lah Təa la bu yu rur: “- On lar al la hın nu ru nu (is lam di ni ni) öz ağız la rı (öz if ti ra la rı və şər söz lə ri) ilə sön dür mək is tə yir lər. al lah isə - ka fir lə rin xo şu na gəl mə sə də, öz nu ru nu (di- ni ni) ta mam la ya caq dır.” Mi la di ta rix lə 610-cu il də özü nə vəhy gə lən Mu ham məd pey ğəm bər (s.a.s), gə tir di yi ye ni də və tin Mək kə də ki di ni və ic ti mai adət-ənə nə lə ri sars ma sı sə- bə bi lə ilk əv vəl giz li təb liğ et di və üç il müd də tin də ya xın qo hum-əq ra ba la rı nı di nə də vət et mək lə ki fa yət lən di. Dör dün cü il dən eti ba rən mü əy yən bir sa ya və gü vən mə ha lı na ça tan ilk mü səl man ca maa tı özü nü ta nıt dıq dan son ra Mək kə li müş rik lə rin şid dət li hü cum və iş gən cə lə ri nə mə ruz qal dı. Bu nu mü şa hi də edən Mu ham məd pey ğəm bər (s.a.s) ar zu edən mü səl man la rın Hə bə şis ta na hic rət et mə si nə ica zə ver di (615-616- cı il lər). Mək kə də qa lan mü səl man lar müş rik- lə rin təz yiq və hü cum la rı ilə bə ra bər üç il, 617-620- ci il lər cə miy yət dən təc rid edil miş bir şə kil də həm so si al, həm də iqtisadi təcrid və mü ha si rə al tın da ya şa- dı. İs la mın Mək kə də təb li ği nə və möh kəm lən mə si nə im kan ol ma dı ğı nı gö rən al- lah rə su lu (s.a.s) mə di nə li lər lə et di yi bi rin ci və ikin ci aqa bə be yət lə rin dən son ra öz lə ri nə hi ma yə vəd edən yəs ri bə (Mə di nə yə) hic rət et mə lə ri üçün sə ha bə lə ri nə ica zə ver di. Da ha son ra da özü Əbu Bəkr lə bir lik də Mə di nə yə hic rət et di və is lam ta ri xin də ye ni bir dövr baş lan dı. Bu dövr hic rət döv rü ola raq ta nı nır. Lü ğət də “tərk et mək, ay rıl maq, əla qə si ni kəs mək” mə na sı na gə lən həcr (hic- ran) məs də rin dən isim olan “hic rət - in sa nın hər han sı sa bir şey dən bə dən lə, dil lə və qəlb lə ay rı lıb uzaq laş ma sı” de mək dir. am ma bu kə lmə da ha çox “bir ye rin tərk edi lə rək baş qa bir ye rə köç edil mə si” ki mi is ti fa də olu nur. Bu nun la ya- na şı bu söz ümu mi mə na da qey ri mü səl man öl kə sin dən is lam öl kə si nə köç mə yi, xü su si ola raq isə Mu ham məd pey ğəm bə rin (s.a.s) və Mək kə li mü səl man la rın Mə di nə yə köç mə si ni ifa də edir. Mə di nə yə kö çən mü səl man la ra mü ha cir, al lah rə su lu na (s.a.s) və mü ha cir lə rə kö mək edən Mə di nə li mü səl man la ra da ən sar adı ve ril miş dir. Qu ra ni Kə rim də hic rət kə li mə si ol ma maq la bə ra bər otuz bir yer- də həcr kö kün dən gə lən müx tə lif söz lər ke çir. Bun lar is ti fa də si nə gö rə “Qu ra nı tərk et mək” , “bir in san dan və ya qrup dan ay rıl maq” , “xo şa gəl məz iş lə ri tərk et mək” və öz mə na sı na uy ğun ola raq “al lah xa ti ri nə baş qa bir ye rə köç mək” mə na la rı na gə lir. Hic rət edən in san ola raq da mü ha cir, cəm for ma da isə mü ha- ci rin, mü ha ci rat söz lə ri is ti fa də olu nur. Mü səl man la ra və Mu ham məd pey ğəm bə ri (s.a.s) qo ru yan Ha şi mo ğul la rı na qar şı tət biq olu nan üç il lik bay ko tun ar dın dan Əbu Ta li bin ölü mü müş rik lə rə für- 6 sət ver di və məhz Mu ham məd pey ğəm bər (s.a.s) də bir çox hə qa rə tə və sa taş- ma ya hə dəf ol du. Be lə bir şə ra it də is la mı təb liğ edə bil mə yə cə yi ni ba şa dü şən al lah rə su lu (s.a.s) Tai fə ge də rək baş qa bir yer də də və ti ni sı na sa da çox sərt bir na ra zı lıq la qar şı laş dı və Mək kə yə qa yıt maq məc bu riy yə tin də qal dı. Ta ifl i lər və di gər qə bi lə lər al lah rə su lu nu (s.a.s) rədd et sə də Mə di nə dən gə lən lə rin da- ha ilk gö rüş mə də is la ma gir mə lə ri və hər cür sı xın tı və təh lü kə lə ri gö zə ala raq şə hə rin qa pı la rı nı ona aç ma la rı nın, yə ni Mə di nə nin hic rət ye ri ol ma sı nın sə bəb və hik mə ti üzə rin də dur maq la zım dır. İs lam di ni nin tə şək kül tap ma ğa baş la dı ğı dövr lər də Mə di nə də olan evs və Həz rəc qə bi lə lə ri ara sın da çox qə dim lə rə da ya- nan şid dət li bir düş mən çi lik var idi. 120 il bo yu bir-bi ri ilə tez-tez dö yü şən bu iki qə bi lə ara sın da olan son dö yüş hic rət dən beş və ya al tı il əv vəl Bu as ad la nan yer də cə rə yan et miş və hər iki tə rəf dən çox say da in san lar öl müş dü. Həm Bu- as, həm də da ha əv vəl olan dö yüş lə ri bir çox oca ğın sön mə si nə yol aç dı ğı üçün Həz rəc və evs is la mı ta nı dıq da bu ye ni din sa yə sin də ara la rın da kı düş mən çi li yin qal xa ca ğı na ümid et miş di. Mə di nə də ki mü səl man lar Mu ham məd pey ğəm bə rin (s.a.s) Mək kə dən ay- rı la ca ğı nı öy rən miş, am ma ge cik di yi ni gör dük də ən di şə lən mə yə baş la mış dı lar. Bun dan öt rü hər sə hər Mək kə yo lu üzə rin də ki Har ra möv qe yi nə çı xıb gün yük- sə lə nə qə dər göz lə yir, hə ra rət art dıq da isə ümid lə ri ni kə sə rək ev lə ri nə qa yı dır- dı lar. 8 rə biü ləv vəl (20 Sent yabr 622) Ba zar er tə si gü nü də be lə et miş və ge ri qa yıt mış dı lar. an caq qı sa bir müd dət dən son ra üç qat lı bir evin da mı na çı xan bir yə hu di qı zı, üfüq də Mə di nə yə doğ ru gə lən bir qa fi lə gör dük də bun la rın göz lə nən qo naqlar ol du ğu nu ba şa düş dü və qış qı ra raq xəbər verdi. Mək kə də əziy yət da ha da art mış dı. İs lam di ni ni boğ ma ğa yö nə lən hə rə kət lər şid dət lən irdi. Müş rik lər al lah rə su lu nu (s.a.s) öl dür mək üçün Mək kə də giz li cə yı ğı şıb plan qur du lar. Bun dan son ra Cəb ra yıl (ə.s) al lah rə su lu nun (s.a.s) ya nı- na gə lib bu yur du: “al lah sə nə Mə di nə yə hic rət et mə yin üçün ica zə ver di. Sə ni öl dür mə mə lə ri üçün bu ge cə ya ta ğın da yat ma.” Müş rik lər bir vu ruş la onu öl dür- mək üçün qa pı sı nın önün də göz lə di lər. al la hın rə su lu (s.a.s) ya sin su rə si nin ilk ayə lə ri ni oxu ya raq onların yan la rın dan keç di və baş la rı nın üs tü nə tor paq at dı. al lah Təa la on la rın göz lə ri ni bağ la dı və on lar rə su lul la hı (s.a.s) gör mə di lər. Mür- gü lə mə yə baş la dı lar. Pey ğəm bə ri miz (s.a.s) dos tu ilə bə ra bər Sevr ma ğa ra sın da üç gün giz lən di. Qu reyş li lər on la rı hər yer də ax tar dı və ma ğa ra nın önü nə qə dər iz lə ri ni tə qib et di lər. Dos tu Əbu bəkr (al lah on dan ra zı ol sun): “ ey al la hın rə su- lu! On lar dan bi ri aya ğı mı za bax sa bi zi gö rə cək ” de yin cə al la hın rə su lu (s.a.s): “ Üçün cü sü al lah olan iki ki şi yə nə ola ca ğı nı zənn edir sə n? ” de di. al lah rə su lu nun (s.a.s) hic rə ti mü səl man lar üçün bir qə lə bə idi. Be lə lik lə al- lah Mək kə də is la mı yox et mə yi plan la yan və al la hın rə su lu nu (s.a.s) öl dü rə bi lə cək lə ri ni zənn edən müş rik lə rin hiy lə lə ri ni və oyun la rı nı poz du. al lah Təa la be lə bu yu rur: “- (ey mö min lər!) Əgər siz ona (Pey ğəm bə rə) kö mək et mə sə niz, al lah ona kö mək gös tər miş olar. ne cə ki, ka fir lər onu (Mək kə dən) iki nə fər dən bi ri (iki nin ikin ci si) ola raq çı xart dıq la rı, hər iki si ma ğa ra da ol du ğu və öz dos tu- na (Əbu Bək rə): “Qəm ye mə, al lah bi zim lə dir!”-de di yi za man (gös tər miş di). O vaxt al lah ona bir ar xa yın lıq (ra hat lıq) na zil et miş, onu si zin gör mə di yi niz (mə- lək lər dən iba rət) əs gər lər lə mü da fiə et miş, ka fir lə rin sö zü nü al çalt mış dı. yal nız al la hın sö zü (kəl me yi-şə ha dət) uca dır. al lah ye nil məz qüv vət, hik mət sa hi bi dir!” (ət-Tövbə surəsi, 40) Qu ra ni Kə rim, Mu ham məd pey ğəm bər dən (s.a.s) əv vəl ki dövr lər də də pey- ğəm bər lə rin və on la ra ina nan in san la rın ka fir lə rə gö rə hic rət et mə yə məc bur ol duq la rın dan və bun la rın inanc la rı uğ run da yurd la rı nı tərk edib baş qa yer lə rə 7 get mə lə rin dən bəhs edir. İb ra him pey ğəm bər (ona və ailə si nə sa lam ol sun) qöv mü nün özü nü od da yan dır ma tə şəb bü sü nün ar dın ca “- Bun dan son ra Lut (ha mı dan əv vəl İb ra hi mə) iman gə tir di (onun pey ğəm bər li yi ni təs diq et di). (İb- ra him) de di: “Mən (qöv mü mü tərk edib) rəb bi min əmr et di yi ye rə (Ku fə nin Ku sa kən din dən Hər ra na, ora dan da Fə ləs ti nə) hic rət edə cə yəm. Hə qi qə tən, ye nil məz qüv vət sa hi bi, hik mət sa hi bi Odur!” de miş və əv vəl Fə ləs ti nə, son ra Mi si rə, da ha son ra da Kə nan di ya rı na yer ləş miş di. İb ra him pey ğəm bər lə (ə.s) bə ra bər Fə ləs ti nə qə dər bu hic rə tə qa tı lan Lut pey ğəm bər (ə.s) pey ğəm bər lik və zi fə si ni ye ri nə ye ti rər kən ka fir lə rin az ğın lıq və əx laq sız lıq la rı qar şı sın da al lah Təa la dan al dı ğı əmr lə bir ge cə vax tı ina nan lar la bə ra bər yur dun dan çıx mış, ge ri qa yı dıb bax ma dan is tə ni lən ye rə get miş di: “- (Lut) de di: “Kaş si zə ça tan bir gü cüm-qüv və tim olay dı, ya xud möh kəm bir ar xa ya söy kə nəy dim (alın maz bir qa la ya və ya güc lü bir qə bi lə yə pə nah apa ra bi ləy dim)!” - (Mə lək lər) de di lər: “ey Lut! Biz sə nin rəb bi nin el çi lə ri yik. On lar əs la sə nə to xu na bil məz lər. Ge cə nin bir vax tın da ailən lə bir lik də çıx get. Heç kəs dö nüb ge ri bax ma sın. Tək cə öv rə tin is tis na dır. On la ra to xu na caq əzab öv rə ti nə də to xu na caq dır. On la rın (ölüm) vax- tı sə hər dir. Sə hər ya xın de yil mi ? - Ge cə nin bir vax tı (so nu na ya xın) ailə ni yo la çı xart, sən özün də on la rın ar xa sın ca get. Siz dən heç kəs dö nüb ge ri bax ma sın (çün ki ka fir lə rə ve ri lə cək dəh şət li əza bı gör dük də ha lı nız pis olar). Si zə əmr olu- nan ye rə ge din!” (Hud surəsi, 80-81). - (Şü eyb) tay fa sı nın (iman gə tir mə yi) öz lə ri nə sı ğış dır ma yan tə kəb bür lü əyan la rı: “ey Şü eyb! ya sə ni və sə nin lə bir lik də iman gə ti rən lə ri məm lə kə ti- miz dən müt ləq qo va ca ğıq, ya da siz bi zim di ni mi zə dö nə cək si niz!” - de di lər. (Şü eyb) be lə ca vab ver di: “(Di ni ni zə) nif rət et di yim hal da be lə mi (bi zi bu işə məc bur edə cək si niz)? (Əl-Əraf, 88). Be lə lik lə qöv mü nün bö yük lə ri Şü eyb pey ğəm bə ri və ona ina nan la rı hic rə tə məc bur et miş di lər. Mu sa pey ğəm bər (ə.s) al la hın əm ri ilə ge cə vax tı Mi sir dən yo la çı xar dı ğı İs rai l o ğul la rı nı kö çür mə yi ba car mış, ar xa la rın ca dü şən Fi ron və or du su isə də niz də bo ğul muş du. “- İs ra il oğul la rı nı də niz dən (sağ-sa la mat) ke- çirt dik. Fi ron və əs gər lə ri za lım ca sı na və düş mən cə si nə on la rın ar xa sın ca düş- dü lər. (Fi ron) ba ta ca ğı an da: “İs ra il oğul la rı nın inan dıq la rın dan baş qa tan rı ol- ma dı ğı na iman gə tir dim. Mən ar tıq (Ona) təs lim olan lar da nam!” - de di.” (yunus surəsi, 90). “ - (İz zət və cə la lı ma) and ol sun ki, Biz Mu sa ya be lə vəhy et dik: “Qul la rım la ge cə yo la çıx, (əsa nı su ya vur maq la) on lar üçün də niz də qu ru bir yol aç. (Fi ro- nun) si zə ye tiş mə sin dən qorx ma, (su ya qərq ol maq dan da) ən di şə yə düş mə!” - Fi ron öz or du su ilə on la rı tə qib et di, də niz də (şa hə qal xan dal ğa la rı ilə) on la rı (onun əs gər lə ri ni) çul ğa yıb qərq et di, özü də ne cə!” (Taha surəsi, 77-78) “52 - (Son ra) Mu sa ya be lə vəhy et dik: “Qul la rım la bir lik də (Mi si ri tərk edib) ge cə yo la çıx. Siz, şüb hə siz ki, (Fi ro nun or du su tə rə fin dən) tə qib edi lə cək si niz!” 53 - Fi ron şə hər lə rə (əs gər) yı ğan lar gön dər di. 54 - (O, be lə de yir di: ) “Şüb hə siz ki, bun lar (İs ra il öv la dı) ki çik bir tay fa dır! 55 - On lar (bə zək şey lə ri mi zi gö tür mək lə, Mi si ri atıb get mək lə) bi zi qə zəb- lən dir miş lər. (Və ya: İs ra il oğul la rı na çox əziy yət ver di yi mi zə gö rə on lar bi zə qar şı qə zəb li dir lər). 56 - Biz isə qüv vət li (yax şı si lah lan mış, ya xud ayıq-sa yıq, işi mi zi bi lən) bir ca maa tıq!” 57 - nə ha yət, Biz on la rı (Fi ro nu və tay fa sı nı) bağ lar dan və bu laq lar dan çı- xart dıq. 58 - Xə zi nə lər dən və (nil ət ra fın da kı) gö zəl (bə rə kət do lu) yer dən kə nar et- 8 dik. 59 - (O yer lər dən on la rı) be lə cə çı xart dıq və İs ra il oğul la rı nı ora la ra va ris et- dik. 60 - (Fi ron və əs gər lə ri) gü nəş doğ duq da on la rın (İs ra il oğul la rı nın) ar xa sın- ca düş dü lər. 61 - İki dəs tə (tay fa) bir-bi ri ilə qar şı laş dı ğı za man Mu sa nın ca maa tı de di: “(İşi miz bit di!) ar tıq ya xa lan dıq!” 62 - (Mu sa) de di: “Xeyr, rəb bim mə nim lə dir. O, müt ləq mə nə yol gös tə rə- cək dir!” 63 - On da Mu sa ya be lə vəhy et dik: “Əsan la də ni zə vur!” (Mu sa əsa sı nı də- ni zə vu ran ki mi) o dər hal ya rıl dı (İs ra il oğul la rı nın so yu na mü va fiq ola raq on iki hi sə yə bö lün dü) və hər his sə bö yük (uca) bir dağ ki mi ol du. 64 - O bi ri lə ri (Fi ron əh li ni) də ora ya xın laş dır dıq (də niz sa hi li nə top la dıq). 65 - Mu sa və onun la bir lik də olan la rın ha mı sı nı xi las et dik. 66 - O bi ri lə rini (Fi ron tay fa sı nı) isə su ya qərq et dik. 67 - Şüb hə siz ki, bun da (Mu sa nın bu he ka yə tin də) bir ib rət var dır. La kin on- la rın (Fi ron tay fa sı nın, qə dim Mi sir əha li si nin, ya xud Mək kə müş rik lə ri nin) ək sə- riy yə ti iman gə tir mə di.” (Şüara (şairlər) surəsi, 52-57). Bu ki mi ayə lə rə da ya na raq hic rə tin bü tün pey ğəm bər lə rin hə ya tın da baş ver- di yi ni de mək olar. Ka fir lər dən gö rü lən əziy yət və hü cum lar, haqq di ni təb liğ et mə im ka nı nın or ta dan qalx mış ol ma sı on la rı köç mək məc bu riy yə tin də qoy- muş dur. ne cə ki, İb ra him su rə sin də Mək kə li lər dən əv vəl ki lə rin, nuh, ad və Sə- mud qövm lə ri nin və on lar dan son ra kı la rın qıs sa la rı rə va yət olu nar kən ka fir lə rin pey ğəm bər lə rə han sı mü na si bət də ol du ğu nu gö rü rük: “9 - Mə gər siz dən əv vəl ki nuh, ad, Sə mud tay fa la rı nın və on lar dan son ra gə lib get miş, (say la rı nı və təf si la tı nı) an caq al la hın bil di yi üm mət lə rin xə bər lə ri si zə gə lib çat ma dı mı ? Pey ğəm bər lə ri on la ra açıq-aş kar mö cü zə lər lə gəl miş di lər. On lar əl lə ri ni (hey rət lə rin dən, qə zəb lə rin dən öz lə ri nin, ya xud da nış ma ğa im kan ver mə mək üçün pey ğəm bər lə rin) ağız la rı na qo yub: “Biz si zin lə gön də ri lən lə rə (mö cü zə lə rə və pey ğəm bər li yi ni zə) inan mı rıq və bi zi də vət et di yi niz (din) ba rə- sin də də möh kəm bir şəkk-şüb hə için də yik!” - de miş di lər. 10 - Pey ğəm bər lə ri də (on la ra) be lə ca vab ver miş di lər: “Mə gər göy lə ri və ye ri ya ra dan al la ha da şüb hə et mək olar mı ?! (al lah) gü nah la rı nı zı ba ğış la maq və si zə mü əy yən bir vax ta qə dər (öm rü nü zün so nu na ki mi) möh lət ver mək (si zi əzab la de yil, öz əcə li niz lə öl dür mək) üçün ima na də vət edir”. On lar de miş di lər: “Siz də bi zim ki mi adi bir in san sı nız. Bi zi ata la rı mı zın iba dət et dik lə rin dən (büt- lər dən) dön dər mək is tə yir si niz. (Əgər ba ca rır sı nız sa, si zin iba dət et di yi niz al la- hın haqq, bi zim ta pın dı ğı mız büt lə rin isə ba til ol ma sı nı sü but edən) açıq-aş kar bir də lil gə ti rin!” 11 - Pey ğəm bər lə ri on la ra ca vab ve rə rək de miş di lər: “(Bə li) biz də si zin ki mi adi bir in sa nıq. La kin al lah Öz bən də lə rin dən di lə di yi nə ne mət (pey ğəm bər lik) bəxş edər. al la hın iz ni ol ma dan biz si zə heç bir də lil (mö cü zə) gə ti rə bil mə rik (bu na qüd rə ti miz çat maz). Mö min lər yal nız al la ha tə vək kül et sin lər! 12 - al lah bi zə yol la rı mı zı (iman, ni cat, səa dət yol la rı nı) gös tər di yi hal da, biz nə üçün Ona tə vək kül et mə mə li yi k? (Si zi al la hın haqq yo lu na də vət et di yi mi zə gö rə) bi zə ver di yi niz bü tün əziy yət lə rə, əl bət tə, dö zə cə yik. Tə vək kül edən lər də yal nız al la ha tə vək kül et sin lər! 13 - Küfr edən lər pey ğəm bər lə ri nə de di lər: “ya si zi yur du muz dan çı xa rıb qo- va ca ğıq, ya da müt ləq di ni mi zə dö nə cək si niz!” rəb bi də on la ra (pey ğəm bər lə rə) be lə vəhy et di: “Biz o za lım la rı müt ləq məhv edə cə yik!” (İbrahim surəsi, 9-13). 9 yu xa rı da da işa rə et di yi miz ki mi Mu ham məd pey ğəm bər (s.ə.s) və ona ina- nan lar da da ha əv vəl ki pey ğəm bər lər və üm mət lə ri nin aqi bə ti nə mə ruz qal dı- lar. Mək kə müş rik lə ri al lah rə su lu na qar şı is lam di ni ni təb liğ et mə yə baş la dı ğı gün dən eti ba rən mən fi mü na si bət bəs lə di lər. Bu mü na si bət sa də cə is la mı rədd et mək dən iba rət ol ma dı; Mu ham məd pey ğəm bər ələ sa lın dı, ona ina nan la ra təz yiq lər edil di. Bu təz yiq lər is lam di ni nin Mək kə də ya yıl ma ğa baş lan ma sın dan son ra əziy yət və iş gən cə yə çev ril di. Hət ta Əm mar ibn ya si rin ata sı ya sir və ana- sı Sü mey yə iş gən cə ilə öl dü rül dü. Əmi si Əbu Ta lib tə rə fin dən hi ma yə edil di yi üçün bu cür əziy yət lə rə uğ ra ma sa da sə ha bə lə ri nin ba şı na gə lən lə rə son də rə- cə də üzü lən və iş gən cə lə ri də ən gəl lə mə yə gü cü çat ma yan pey ğəm bər (s.ə.s) ara la rın da Os man (r.a) və hə yat yol da şı ru qiy yə (Mu ham məd pey ğəm bə rin (s.ə.s) qı zı), Cə fər ibn əbu Ta lib və xa nı mı Ümey sin qı zı Əs ma, Os man ibn Mə- zun, zu beyr ibn av vam, Xa lid ibn Sa id və xa nı mı Xa li din qı zı Ümey mə, ab dul lah ibn Çahş, ab dul lah ibn Mə sud, ab dur rah man ibn avf, Əbu Ubey da ibn Cər rah, Mu sab ibn Umeyr ki mi məş hur in san la rın da ol du ğu bir qrup mü səl ma nın Hə- bə şis ta na get mə si nə ica zə ver di. Hə bə şis tan nə ca şi si Əs ha mə nin sə ma vi di nə mən sub əda lət li bir hökm dar ol ma sı və ərəb di li ni bil mə si hic rət üçün Hə bə şis- ta nın se çil mə sin də əsas sə bəb təş kil edir di. On bir ki şi və dörd qa dın dan tə şək- kül ta pan mü səl man bir li yi 615-ci il də Mək kə dən Şu ey bə li ma nı na, ora dan da Hə bə şis ta na get di lər. Bu hic rət Mu ham məd pey ğəm bə rin (s.ə.s) hə lə təb li ği nin ilk il lə rin də af ri ka ilə tə ma sa keç mə si ni tə min et di. İlk mü ha cir lə rin yax şı qar şı- lan ma sın dan son ra ikin ci hic rə tə (616-cı il də) yet miş dən çox mü səl man qa tıl dı. Be lə lik lə Hə bə şis ta na hic rət edən lə rin sa yı ibn İs ha qın qey di nə gö rə qa dın və uşaq lar xa ric sək sə ni ke çir və cə mi 108 nə fə rə ça tır. Ba la zu ri nin tər tib et di yi cəd və lə gö rə mü ha cir lə rin sa yı 109-a ça tır. Mü ha cir lə rin sa yı nın art ma ğın dan ən di şə yə düşdüklərinə gö rə qu reyş li lər Əs ha mə ən-nə ca şi yə bir he yət gön də rib mü səl man la rın ge ri qa yıt ma ğı nı is tə di lər. Tə rəfl ə ri din lə yən nə ca şi müş rik lə rin tək li fi ni rədd et di. Müş rik lər heç bir nə ti cə əl də et mə dik də bu nun in ti qa mı nı Mək kə də qa lan mü səl man lar dan al dı lar. On lar Bədr dö yü şün də məğ lub ol duq- dan son ra Əs ha mə ən-nə ca şi yə ikin ci də fə el çi gön dər di lər, am ma ye nə də heç bir nə ti cə əl də et mə di lər. Hə bə şis tan da qa lan so nun cu mü səl man bir li yi da ha son ra ye nə öz ar zu la rıy la və nə ca şi nin ha zır la dı ğı gə mi lər lə əv vəl Car li ma nı- na gəl di lər, ora dan da Mə di nə yə hə rə kət et di lər. al la hın rə su lu (s.ə.s) Xey bə rin fət hi za ma nı hü zu ru na çı xan mü ha cir lər ara sın da Cə fər ibn Əbu Ta li bi gör dük də çox se vin miş di. Yüklə 12,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|