Bakı 2014 MÜASİR

                                                         

---

16
  Oruc
Oruc  al la hın  ra zı lı ğı nı  qa zan maq  üçün  edi lən  iba dət dir,  bu nun la  qul  ye mək, 
iç mək və cin si əla qə ki mi sev di yi və tə ləb et di yi şey lə ri tərk et mək lə öz rəb bi-
nə da ha da ya xın la şır. Bun la rı et mək lə qu lun ima nı nın doğ ru lu ğu və al la ha qar şı 
qul lu ğu nun ka mil li yi, həm çi nin al la ha qar şı sev gi si və al lah təa la nın onun üçün 
ha zır la dı ğı bol xey rə na il ol ma is tə yi, ar zu su nə zə rə çar pır. Bu be lə dir, çün ki oruc 
tu tan kəs onun üçün se vim li olan bir şe yi yal nız (ye mək, iç mək, cin si əla qə və s.) 
sev di yi şey dən da ha bö yük olan bir şe yə gö rə tərk edir ki, bu da al la hın ri za sı dır. 
Mö min oruc tut maq la al la hın qu lun dan ra zı qa la ca ğı nı dərk et dik də-tə bii ola raq 
sev di yi şəh vət lə ri tərk et mək lə-rəb bi nin ra zı lı ğı nı öz şəh vət lə ri nə üs tün tu ta caq-
dır. Ona gö rə də, şəh vət lə ri et mək üçün nə qə dər is tək li ol sa da və həs rə tin də 
ol sa da öz şəh vət lə ri ni tərk edir. Çün ki, onun se vin ci və ru hun ra hat lı ğı al lah ri za sı 
üçün ar zu la dı ğı bü tün şey lə ri tərk et mək lə ha sil olur. Bun dan do la yı, mö min lə-
rin çox la rı-hə qi qi bir üzr ol ma dan ra ma zan da oru cu nu poz maq üçün dö yül sə və 
ya xud məc bur edil sə-oru cu nu poz ma ya caq dır. Bu da öz növ bə sin də oruc da olan 
hik mət lə rin ən bö yük və ən də rin yön lə rin dən bi ri dir.
Oruc tut maq Təq va ya na il ol maq üçün va si tə dir. al lah təa la bu yu rur: “ey iman 
gə ti rən lər! Siz dən əv vəl ki lə rə va cib edil di yi ki mi, si zə də oruc tut maq va cib edil di 
ki, bəl kə pis əməl lər dən çə ki nə si niz (təq va lı ola sı nız)” (Bə qə rə, 183). Çün ki oruc 
tu tan kəs fərz əməl lə ri ye ri nə ye tir mək və gü nah iş lər dən əl çək mək üçün əmr 
olun muş dur.
Pey ğəm bər sal lal la hu aley hi və səl ləm bu yu rur: “Kim ya lan da nış ma ğı, ona 
əməl et mə yi və ca hil li yi tərk et mir sə, al lah təa la onun tərk et di yi ye mək-iç mə yə 
bax maz”. (Bu xa ri rə va yət edir).
İn san oruc lu ol du ğun da, nəf si hər də fə gü nah et mə yə meyl et dik də, o oruc lu 
ol du ğu nu ya dı na sa lır və be lə cə özü nü gü nah dan çə kin di rir. Ona gö rə də, Pey-
ğəm bər sal lal la hu aley hi və səl ləm oruc tu tan kə sə əmr et miş dir ki, bir kəs onu 
sö yən də və təh qir edən də be lə söy lə sin: “Mən oru cam”. Bu nun la (sö yüş sö yən 
və təh qir edən kə si) onu xə bər dar edir ki, al lah təa la oruc tu tan in sa na sö yüş 
söy mək dən, təh qir et mək dən çə kin mə yi əmr et miş dir və həm çi nin oruc tu ta na 
oruc lu ol du ğu nu və sö yüş sö yə nə, na la yiq söz lər iş lə də nə qar şı ey ni cür hə rə kət lə 
ca vab ve rə mə yə ci ni xa tır la dır.
Oruc tut duq da qəlb tə fək kür et mək, də rin dən dü şün mək və al la hın zikr et mək 
üçün açı lır, ge niş lə nir. Çün ki şəh vət lə ri ye ri nə ye tir mək qa fil li yə apa rır və ola bil-
sin ki, qəlb haq qa qar şı sərt lə şir və kor olur. Ona gö rə də, Pey ğəm bər sal lal la hu 
aley hi və səl ləm biz lə rə az ye mək və iç mə yi töv si yə et miş və be lə bu yur muş dur: 
“adə moğ lu mə də sin dən da ha pis bir qab dol dur ma mış dır” (Əh məd, Ən-nə sa`i və 
İbn Ma`cə rə va yət edir).
Sə hih Mus lim də, Hən zə lə əl-Usey di` ra di yal la hu an hu, rə su lul la hın sal lal la hu 
al ye hi və səl ləm vəhy ka tib lə rin dən bi ri Pey ğəm bə rə sal lal la hu aley hi və səl ləm 
de yir: “Hən zə lə mü na fiq ol du”. al la hın rə su lu sal lal la hu aley hi və səl ləm de di: 
“Süb hə nal lah! Sən nə da nı şır sa n?” O de di: ey al la hın rə su lu, biz sə nin ya nın da 
olan da sən biz lə rə Cə hən nə mi və Cən nə ti xa tır la dır san, san ki biz on la rı göz lə ri miz 
ilə gör müş ki mi olu ruq. La kin sə nin hü zu run dan ay rı lıb ar vad-uşa ğı mı za qa rış dı-
ğı mız da, işi miz ilə məş ğul ol duq da çox şey lə ri (sən dən eşit dik lə ri miz) unu du ruq. 
Hə di sin son his sə sin də, Pey ğəm bər sal lal la hu aley hi və səl ləm ona de yir: “La kin, 
ey Hən zə lə! Bə zən be lə olur, bə zən isə be lə. Bu nu üç də fə tək rar et di” (Sə hih 
Mus lim, Ki tab ət-Təu bə, 2750-ci hə dis).
Əbu  Su ley man  əd-Də ra`ni  de yir:  “Hə qi qə tən,  ruh  ac  olan da  və  su sa yan da, 
qəlb yum şa lır və safl a şır. ruh do yan da, qəlb kor la şır”.

---

17
Oruc zən gin in sa nın al la hın ona bəxş et di yi ye mək, iç mək və cin si əla qə ki mi 
ne mət lə ri ba şa düş mə si nə sə bəb olur. Bir çox in san lar bu şey lər dən məh rum dur-
lar, ona gö rə də o bu ne mət lə rə gö rə al la ha həmd et mə li və ne mət lə ri ona bəxş 
et di yi nə gö rə rəb bi nə şükr et mə li dir. Həm çi nin ka sıb olan və ola bi sin ki, bü tün 
gü nü nü ac lıq la ke çi rən, acın dan ölən və ac qa lan qar daş la rı nı xa tır la ma lı dır. On-
la ra qar şı sə xa vət li, ürə yi açıq, bö yük qəlb li ol ma lı və qar da şı nın çıl paq lı ğı nı ört-
mək, onu gey dir mək və ac lı ğı nı apar maq üçün ona sə də qə ver mə li dir.
Oruc  in sa na  nəf si ni  ci lov la ma ğı  öy rə dir  və  nəf si nin  ci lo vun dan  tu ta raq  onu 
həbs et mək üçün in sa na güc ve rir, be lə ki, oruc tu tan kəs onu öz ida rə si al tı na 
alır və nəf si ni onun üçün xe yir li ola na və onu mü vəf fəq edən xe yir li iş lə rə doğ ru 
apa rır. rəb bi nin mər hə mə ti üzə rin də olan kəs lər is tis na ol maq la, nəfs in sa na şər 
iş lə ri əmr edir. Ona gö rə də, in san nəf si nin ci lo vu nun dü yü nü nü aç dıq da və sər-
bəst bu rax dıq da, nəf si onu bir çox təh lü kə lə rə sü rük lə yir. La kin ona nə za rət edən-
də və yü yən lə yən də, onu yük sək də rə cə lə rə və ən uca məq səd lə rə çat dı ra bi lir.
Oruc nəf si sın dı rır (zə ifl ə dir) və nəf sin qür rə lən mə si, lov ğa lan ma sı məh dud-
la şır,  o  də rə cə yə  qə dər  ki,  nəfs  haq qa  qar şı  ita ət kar,  mü ti  olur  və  məx lu qa tın 
qar şı sın da yum şa lır. Çün ki, ye mək ye mək, iç mək və qa dın lar la cin si əla qə-bü tün 
bun lar hə ya nın get mə si nə, tə kəb bür lü yə, şöh rət pə rəst li yə və di gər in san lar və 
haqq üzə rin də özü nü üs tün gör mə yə sə bəb olur. Bu şey lə rə olan eh ti ya cın dan do-
la yı nəfs bu şey lə ri əl də et mək lə məş ğul edir. Be lə cə bu şey lə ri əl də et mə yə na il 
ol duq da, nəfs ar zu la dı ğı şey lər üzə rin də qə lə bə çal dı ğı his si ni özün də da şı yır və 
ona gö rə də özü nü xoş bəxt hiss edir və mə zəm mət olu nan tə kəb bür lük his si nə 
qa pı lır. Bu da nəf sin hə lak ol ma sı nın bir sə bə bi dir. yal nız al la hın qo ru du ğu kəs lər 
bun dan xi las olur.
ac lıq və su suz luq sə bə bin dən do la yı qa nın ke çid yol la rı dar la şır, nə ti cə eti ba ri lə 
in sa nın bə də nin də şey ta nın ke çid yol la rı həm çi nin da ha dar olur. Çün ki iki sə hih 
hə dis ki tab la rın da sə hih ola raq rə va yət olu nan hə dis lər də bil di ril di yi ki mi, şey tan 
adəm oğ lu nun bə də nin də qa nın ax ma sı ki mi dövr edir. Ona gö rə də, oruc tut-
maq la şey ta nın vəs və sə lə ri zə ifl ə yir və in sa nın şəh vət gü cü və qə zə bi fəth olu nur.
Bu sə bəb dən, Pey ğəm bər sal lal la hu aley hi və səl ləm bu yu rur:
“ey ca van lar top lu su! ev lən mə yə im ka nı olan lar ev lən sin. Çün ki ev li lik (yad 
qa dın la ra) göz lə bax ma ğın qar şı sı nı alır və cin siy yət or qan la rı nı mü ha fi zə edir. 
ev lən mə yə im ka nı ol ma yan oruc tut sun. Hə qi qə tən oruc tut maq onun dər ma nı-
dır” (Bu xa ri: 9\ 106\ № 5065. Müs lim: 2\ 1018\ № 1400).
Oruc tut maq nə ti cə sin də in sa nın səh hə ti nin sağ lam laş ma sı ilə fay da lar ha sil 
olur. az miq dar da qi da qə bul et mək lə, mü əy yən bir müd dət üçün həzm sis te mi-
nin din cəl mə si nə şə ra it ya rat maq la bu na na il olu nur. Bu nun la da, həzm sis te mi 
bə dən üçün zə rər li olan ar tıq mad də lə ri və if ra zat la rı kə nar edir.