B I t I r u V m a L a k a V i y I sh I

Bitiruv malakaviy ishning tuzilishi va hajmi. Ishning matni kompyuterda yozilgan bet hajmidan iborat bo’lib, uning strukturasini kirish, 3 ta bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati va ta ilova tashkil qiladi.
Birinchi internet bobda signallar tushunchasi va ularning xarakteristikasi, signallarga raqamli ishlov berishning imkoniyatlari, qo’llanilish sohalari, diskret signallarning modellari i haqidagi bilimlarga bag’ishlangan.
Ikkinchi bob diskret signallarni spektrial almashtirish deb nomlangan bo’lib bu bobda diskret Fur’e almashtirish(DFA) va teskari DFA, Diskret kosinus almashtirish(DKA) va teskari DKA, Uolsh almashtirsh, Adamar almashtirish algoritmlari haqidagi ma’lumotlar o’z aksini topgan.
Uchinchi bob signallarga spektrial ishlov berishning tezkor algoritmlarini dasturiy vositasini yaratish deb nomlangan bo’lib bu bobda signallarga raqamli ishlov berishning tezkor hisoblash algoritmlari, yaratilgan dasturiy kompleksning tasnifi va undan foydalanish tartibi va aloqa tizimlarida mehnat muhofazasiga oid ishlarni tashkil etish talablari bayon etilgan.
Xulosa qismida bitiruv malakaviy ishida olingan asosiy natijalar keltirilgan.

Adabiyotlar qismida bitiruv malakaviy ishini bajarishda foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati keltirilgan.

Ilovalarda yaratilgan dasturiy majmuaning kodi va modullari keltirilgan.

1. Bob. SIGNALLAR VA ULARNING XARAKTERISTIKLARI

   1. 
      Signallarga raqamli ishlov berish va uning imkoniyatlari
      

Signal deganda biz o‘zatilayotgan yoki qandaydir axborot ko‘rinishdagi vaqt bo‘yicha fizik o‘zgaruvchi har qanday o‘zgaruvchini tushunamiz. Bugungi kunda qo‘yidagi tipdagi signallarga asosiy e’tibor qaratilmoqda:

• 
  Nutqiy signallar, misol uchun kundalik hayotda ishlatiladigan (telefonda gaplashish, radio eshitish );
  
• 
  Beomedik signallar (elektroensefalogramma, miya signallari );
  
• 
  Ovozli va audiosignallar;
  
• 
  Video va telerasmlar;
  
• 
  Radar signallari(berilgan diapazonda ma’lum bir maqsadga yo‘naltirilgan izlanishlarda qo‘llaniladigan ).
  

Tabiatda uchraydigan ko‘pgina signallar o‘zining analogli formasiga ega bo‘lib, vaqt bo‘yicha uzliksiz o‘zgaradigan va misol uchun ovozli to‘lqin ko‘rinishida fizik kattaligi bo‘yicha ta’riflanadi. Odatda raqamli signallarni qayta ishlashda ishlatiladigan anolog signallar bir xil oraliqli vaqt intervalida raqamli ko‘rinishga keltiriladi.
Ko‘pincha raqamli signallarni spektr qiymatlarini olib yoki qo‘lay formaga keltirish orqali qayta ishlash interferensiyalardan yoki shumlardan bartaraf etish, signallarni siliqlash, siqish, tanishda katta yordam beradi. Bugungi vaqtda signallarga raqamli ishlov berish ko‘pgina, avval anologli usullarda ishlatiladigan sohalarda tashqari yangi anologli qurilmalarda bajarib bo‘lmaydigan sohalarda qo‘llanilmoqda. Signallarga raqamli ishlov berishning jozibaliligi qo‘yidagi asosiy qo‘layliklarga bog‘langan.
Aniqlilikning kafolatlanganligi. Aniqlilik ishlatilgan bitlar soniga qarab
aniqlanadi.
Mutloqo aks ettirish. Raqamli yozuvga signallarga raqamli ishlov berish usullarin qo‘llash orqali signal sifatiga zarar etkazmagan holda ko‘p marta no‘sxalash yoki aks ettirish mumkinligi [9].
Moslashuvchanlik. Signallarga raqamli ishlov berish tizimi orqali qurilmani o‘zgartirmasdan xar xil funksiyalarni bajarilishini qayta dasturlashtirish mumkinligi.
Yuqori darajadagi unumdorlik. Signallarga raqamli ishlov berishni signallarni analogli qayta ishlab bo‘lmaydigan vazifalarini bajarilishida qo‘llash mumkin. Misol uchun chiziqli fazoviy xarakteristikalarini olgan holda murakkab adaptiv filtrlashlarni amalga oshirish masalalarida qo‘llanilishi.
Tezlik va xarajatlar. Keng polosali signal uchun signallarga raqamli ishlov berishning loyihalari qimmat bo‘lishi mumkin. Hozirgi vaqtda keng polosali signallarni qayta ishlashda ishlatiladigan tezkor ATSP(analograqamli/raqamlianalogli keltirgichlar)lar yo qimmat yoki keng polosali signallarga kerakligicha ishlov berishning imkoniyatining etishmasligidadir.
Ishlov berish vaqti. Signallarga raqamli ishlov berish metodikasi yoki raqamli ishlov berishning dasturiy vositalaridan foydalanish bilan tanish bo‘lmaslik qo‘yilgan vazifalarni sifatli bajarish juda ko‘p vaqtni yoki umuman bajarib bo‘lmasligi mumkin.
Signallarga raqamli ishlov berishdan maqsad turli o‘zgartirishlar orqali ularni samaradorlik bilan uzatish, saqlash va axborotni ajratib olishdan iborat. Keyingi vaqtlarda keng rivojlangan signallarga raqamli ishlov berish usullari bir qator afzalliklarga ega:
- umuman olganda signallarga ishlov berishning har qanday murakkab algoritmlarini amalga oshirish mumkinligi va ushbu signallarga ishlov berish algoritmlarini real vaqtda amalga oshirish imkoniyatini beruvchi elementlar bazasi borligi;
- raqamli qurilmalar yuqori aniqlikda ishlash imkoniyatini beruvchi algoritmlarning yaratilganligi va mavjudligi;
- nazariy jihatdan uzatilayotgan xabarlarni halaqitbardosh kodlardan foydalanib uzatish va saqlash natijasida xatosiz qayta tiklash imkoniyatining borligi raqamli signallarga xosdir [17].
Yuqoridagi afzalliklarni amalga oshirish diskret signallar va elementar zanjirlar haqidagi asosiy ma’lumotlarga ega bo‘lish darajasiga bog‘liq [8,9].

2.