51
Áèáëèîãðàôèéà
Hidayətin şeirləri qaynağı xalq yaradıcılığından
gələn xəl-
qilik, klassik ədəbiyyatdan nəşət edən fəlsəfi dərinliklə seçilir.
Hidayət yaşadıqlarını yazır, yazdıqlarını yaşayır və oxu-
cusunu da daxili axtarışa təşviq edir.
Hidayət publisistikasında onun şairliyindən gələn incə
lirizm dərin anlalitikliklə birləşir, hadisələrin insani dəyəri ilə
ictimai əhəmiyyəti vəhdətdə aşkarlanır, tarixin fəlsəfəsi verilir.
Yurd duyğusu, haqqın təntənəsinə inam leytmotivi bütün
mətnlərə sirayət edir. Şəxsiyyətin müdrikliyi, fikirlərin siqləti,
aram və təvazökarlıq – qeyd edək ki, bütün bunlar Hidayət
müəllimin dövlət xadimi kimi fəaliyyətinə də xasdır –
yazıçının hər bir əsərinə xüsusi məna aşılayır, milli taleyimiz
haqqında sanballı tədqiqat keyfiyyəti verir.
Bütövlükdə, Hidayət müəllimin ziyalı, şair, dövlət xadimi
kimi fəaliyyəti vətənə, millətə,
dövlətə şərəfli xidmət, şəxsiy-
yətin bütövlüyü nümunəsidir. İnanırıq ki, onun şeirləri, nəsr
əsərləri, bütün yaradıcılığı uzun illər sevilərək oxunacaq, gənc-
lərimizin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsinə, haqqın təntənəsi-
nə xidmət edəcəkdir.
Kamal Abdulla,
AMEA-nın müxbir üzvü, professor
Azərbaycan Respublikasının milli məsələlər üzrə Dövlət
müşaviri Hidayət Orucovun bir şair, dramaturq, nasir və publi-
sist olduğunu yaxşı bilirdim. Lakin etiraf etməliyəm ki, belə
istedadlı şair olduğunu təsəvvür etmirdim. Bu, sözsüz, mənim
üçün bağışlanmaz haldır. Axı, bu, onun gürcü dilində buraxıl-
mış ikinci kitabıdır.
Gürcü və Azərbaycan dillərində çıxmış kitablar qarşımda-
dır, tərcüməni orijinalla müqayisə edir
və əmin oluram ki,
Hidayət Orucovun şeirləri gürcü dilində heç də orijinaldan
fərqlənmir.
Məmməd Gülməmmədov,
professor
52
Ùèäàéÿò
Hidayətin əsərlərində bir əbədi obraz var, bu TORPAQdır.
Torpaq təkcə onun poetik obrazı deyil, TORPAQ onun YAZI
yeridir, o SÖZlərini torpağa yazır, yalnız yazmır, həkk edir,
SÖZü torpağa sancır, sancır ki, SÖZ bu əbədi və əzəli torpaqda
– yanıb qovrulmuş Qərbi Azərbaycan torpağında, Naxçıvan
torpağında, Gəncə torpağında, Təbriz torpağında – bütöv Azər-
baycan torpaqlarında bitsin, çiçək açıb bar versin! Əsir torpaq
çiçək açıb bar verməz! – Hidayətin ən böyük şair yanğısı,
vətəndaş ağrısı, şəxsiyyət narahatlığı məhz budur. Şair və və-
təndaş Hidayətin bədii və publisistik yaradıcılığı, bütün varlığı
– içi-içalatı, qəlbi və zəkası ƏSİR TORPAQ yeridir. O, əsir
torpağın əsiridir. Ona görə də şairin əsərləri XXI əsrin Azər-
baycan poeziyasına, fəlsəfi publisistikasına həsrət dolu misilsiz
torpaq ətri gətirir – unutduğumuz torpaqların unudulmaz ətrini!
Nizaməddin Şəmsizadə,
professor
Hidayət yaradıcılığı milli kaloriti, çoxşaxəliliyi,
təbiiliyi,
axıcılığı ilə fərqlənir. Onun şeirlərinin öz taleyi, öz seçimi, öz
yolu var. Vətənpərvərlik motivləri, təbiətə vurğunluq, lirizm
Hidayət poeziyasının qayəsini təşkil edir. Şairin bir çox şeirlə-
rində sinəsinə çalın-çarpaz dağlar çəkilmiş Anamız Azərbayca-
nın o taylı-bu taylı dərdi böyük ürək ağrısı ilə təsvir olun-
muşdur.
Araz, qırağında doğuldum...
Nədən,
Suyundan bir ovuc içə bilmirəm.
Neçə çaylar keçdim qürbət eldə mən,
Səni bircə kərə keçə bilmirəm.
Çox az sənətkarlarımızın əsərlərində təcəssüm tapan Qərbi
Azərbaycan niskili, bizim ikən bizim olmayan Zəngəzur yan-
53
Áèáëèîãðàôèéà
ğısı müəllifin yaradıcılığında aparıcı qollardan birini təşkil
edib, bugünkü günümüzlə həmahəng səslənir.
Paşa Qəlbinur,
şair, professor
“До завтра еше далеко” – ruscası belə adlanır. Moskva-
damı nəşr olunub? Xeyr, xeyr, Mahaçqalada, lap dünənki
2003-cü ildə. Ona görə də tirajı çox deyil, vur-tut 500 nüsxə.
İlk vərəqində yazılıb: “Азербайджанский язык”. Yəni əvvəl-
cə şeirlərin əsli – azərbaycancası, sonra ruscası, bunun ardınca
avarcası, dargincəsi, kumukcası, ləzgicəsi, lakcası, tabasaran-
cası, noqaycası, tatcası, saxurcası, rutulcası, aqulcası. Məncə,
görünməmiş təptəzə bir işdir. Dağıstanda xeyli fərqli ləhcələr
də var. Amma respublika ərazisində ünsiyyət dili bu 13 dildir.
Bir-birinin dilini bilən və anlayan adamlar da var, yaxın dillər
qrupunu bilənlər də var; bir-birini
anlaya bilməyənlər üçün rus
dili ünsiyyət vasitəsidir. İndi bizim hörmətli və şöhrətli
yazıçımız Hidayət müəllimin (Hidayət Xuduş oğlu Orucovun)
şeirləri doğma dildə kitabın əvvəlində, tərcümələr isə ondan
sonra sıralanmışdır.
İndi kafedramızın, eləcə də özümün Dağıstanla təlim-təd-
ris əlaqələrimizin zəiflədiyi, hətta kəsildiyi bir vaxtda hörmətli
Hidayət müəllimin əsərinin Mahaçqalada nəfis tərcümə nəşri
məni sevindirdi.
Pənah Xəlilov,
professor
O, özünün publisistik yaradıcılığı ilə Azərbaycan həqiqət-
lərini, Qanlı Yanvar soyqırımını və onu törədən xəyanətkar-
ların qeyri-insani, vəhşi əməllərini, tarixən qədim Azərbaycan
torpaqları olan İrəvan
bölgəsindən Zəngəzur, Göyçə, Hamamlı,
Ağababa və başqa ulu yurdlardan azərbaycanlıların təcavüzkar
erməni daşnakları tərəfindən dəfələrlə zorla qovulması, XX
54
Ùèäàéÿò
əsrin sonlarında isə onların bütünlüklə deportasiyaya məruz
qalmalarını dünyaya çatdırmışdır.
Ulu Dədə Qorqud nəslinin qeyrətli oğlu, böyük qələm
sahibi, publisist Hidayət Nizamidən, baba Füzulidən, ənəlhəqq
səsini ucaldan Nəsimidən, Şah İsmayıl Xətaidən, Dədə Ələs-
gərdən, Mirzə Ələkbər Sabirdən, Cəlil Məmmədquluzadədən
və Azərbaycanın digər sənət korifeylərindən bəhrələnib, sözün
ecazkar hikmətini,
gücünü duymuş, böyük vətəndaş ürəyi ilə
sevdiyi xalqımıza, onun gələcək nəsillərinə, zəngin dəyərlərə
malik söz xəzinəsi – “Sözün vaxtı” kitabını ərməğan etmişdir.
Vəli Əliyev,
AMEA-nın müxbir üzvü, professor
Çaylar zirvələrdən baş alır, qayaların bağrından keçir,
dəryalara qovuşur. Yollar isə, əksinə, düzlərdən başlanıb əlçat-
maz, ünyetməz zirvələrə doğru üz tutur. Yazan, yaradan ilham
və qələm sahibinin - şair dostumuz Hidayətin də ömür yolunu
uca zirvələrə qalxan çəhlimə - cığıra bənzətmək olar. Şairin
poeziyasında həm gerçək, həm də əfsanəvi bir dağ obrazı var -
Ələngəz obrazı. Dünyanın hansı səmtinə yolu düşsə də, xəyal
onu dolandırıb Ələngəzə qaytarır. Şair nə zamansa bu zirvəni
fəth edəcək. Əlləri zümrüd quşunun qanadlarına
çatacaq və bu
qüdrətli qanadlar onu günəşə doğru yüksəldəcək. İnanırıq ki,
Ələngəz yoxuşunda şair dostumun nəfəsi təngiməyəcək.
Yaşar Qarayev,
AMEA-nın müxbir üzvü, professor
Hidayət publisistikasının ana xəttini həqiqətə, sözlə işin
birliyinə çağırış motivləri təşkil edir, obyektivlik, keçmişə də,
indiyə də düzgün qiymət istəyi təşkil edir. Keçmişə münasibət
ibrət üçün edilməlidir, pisi atmaq, yaxşıdan
istifadə etmək
məqsədi daşımalıdır. Axı, bu bizim öz tariximizdir, xalqımızın,
ölkəmizin, hər birimizin tarixidir: indiki nəsil də bu tarixin
yetirməsidir. Ona görə də keçmişin tənqidi ürək ağrısı ilə,