475
Sall G. The Koran; Commonly called the al-Koran of Muhammad.
London, 1857.
Sauvaire H. Materiaux pour servir ä l 'histoire de la numismatique et
de la metrologie musulmanes. JA 7, ser. XIV, 1879.
Schechter S. An unknown Khazar Document. The Jewich Quarterly
Review, New series, v. III, № 2, 1912-1913.
Schwarz P. Iran in Mittelalter nach den Arabischen geographen, VII.
Leipzig, 1896-1936.
Spuler B. Iran in frühislamischen Zeit. Wiesbaden, 1953.
Stern S.M. The Early Ismaili Missionaries in North-West Persia and
in Khurasan and Transoxania. BSOAS, XXIII/1, 1960.
Strange G. Al-Abrik, Tephrike the Capital of Paulicians; a correction
corrected, İRAS, 1896.
Strange G. The Lands of Eastern Caliphate. Cambridge, 1930.
Sourdel D. Le vizirat abbaside de 749 a 936 (132 ä 324 de l'Hegire).
Damas, II, 1960.
Sümer Faruk, Azerbaycan'in türkleşmesi tarihine ümumi bir bakış.
TTKB, c. XXI, sayi 83, 1957.
Szyszman S. Les khazars. Problemes et controverçes. Revue de
l'Histoire de religious, t. 152, v. 2, 1957.
Szyszman S. Le Roi Bulan et la Probleme de la conversion des
Khazars. Ephemerides Teological Lovaniençes, t. 33,1, 1957.
Taylor W. C. The History of Mohammedanism and its sects, London,
1839.
Tirmizi B.M, Zoroastrians and their fire temples in Iran and adjoining
countries from the 9-th to the 14-th centuries as gleaned from Arabic
geographical Works. IC, XXIII, № 4, 1950.
Thordschian H. Politische und Kirschengeschichte armeniens unter
Aschot I und Smbai I. Wesfasiatische Studien, VIII, 1905.
Toıımanoff C. The Bagratids of Iberia from the Eighth to the Eleven
Century. Le Museon, v. 73, № 3-4, 1960; v. 74, № 1-2, 1961.
Toumanoff C. The Early Bagratides. Le Museon, LXII, 1949.
Toumanoff C. Iberia on the Eve of Bagratid Rule. An Enquiry into
the Political History of Bastern Georgia between the Vl-th and IX-th
century. Le Museon, v. 65, № 1-2, 3-4, 1952.
476
Toumanoff C. Some Aspects of Caucasian Social History. Le
Museon, v. 72, № 3-4, 1959.
Toumanoff C.C.J.F. Dowseett (tr.). The History of the Caucasian
Albanians, by Movses Dasxurançi. London, 1961. BSOAS, XXV/2,
1962.
Tritton A.S. The Caliphs and their non - Muslim subjects. London.
1930.
Tritton A.S. Sidelights on Muslim History. BSOAS, XXI/3, 1958.
Vasmer V. Russisches etymologisches wörterbuch, ed. 3,Heydelberg,
1935.
Vloten G.V. Recherches sur la domination Arabe le Shiitisme et la
Groyances messioniques sous la Caliphat Omayades. Amsterdam,
1894.
Walker J. A Catologue of the Arab-Byzantine and Post-Reform
Umaiyad Coins fin the British Museum). London, XXV, 1956.
Weil G. Geschichte der chalifen, II. Mannheim, 1848.
Wdlhausen J. The Arab Kingdom and its Fall, tr. by M.G. Weir.
Calcutta, 1927.
Wellhausen J. Das Arabische Reich und seine Sturz. Berlin, 1927.
Wüber D. W. Iran: Past and Present. New Jersey, 1955.
Wright E.M. Babak of Badhd and al-Afshin during the years 816-841
A.D. The Muslim World, v. 38, № 1-2, 1948.
Yusuf S.M. The Battle of al-Qadisiyya. IC, XIX/1, 1945.
Zajachkowski A.S. Studiöw nad zagadnieniem chazakshim. Krakow,
1947.
Zambaur E. Manuel de Genealogie et de chronologie pour l'histoire
de l'Islam. Hanovre. 1927.
477
ŞƏXS ADLARI GÖSTƏRİCİSİ
Abas, Arran katolikosu
- 50
Abbas Xəlili
- 41
Abdullah əs-Suri
- 279
Abdullah ibn Mübarək
- 264
Abdullah ibn Tahir
-275,299-30,306,307,310,368, 377
Abo Tbileli
- 117, 392
Abraam, katolikos
- 56
Abuladze Ş.
- 32, 393
Adons N.
- 31
Adrian
- 14
Afşin Heydər ibn Kavus
- 20, 22, 228, 302, 310, 317
Alp Arslan
- 23
Arib ibn Səd əl-Kurtubi
- 20
Asogik
- 18, 56, 122
Aşot Baqratu
- 208, 210
Aşot Kuropalat
- 222
Avraam, baş yepiskop
- 10, 11
Ayrivantsi
- 12, 13, 18
Baban
- 206, 252, 275, 277, 381, 383, 384
Babi Şaxrperozyan
- 248
Baldu
- 246
Barsis
- 282
478
Bartoid V.V.
- 24, 34, 35, 36, 42, 100, 175, 192, 304
Bartolomey
- 10
Belyayev Y.A.
- 8, 34, 36, 150
Bəikbak
- 228
Cavanşir, Arran knyazı
- 15, 33, 67, 69, 71, 72, 82-89
Cavidan
-24, 261, 262-266, 271, 315, 329,
365, 366, 374, 375
Cəfər əl-Xəyyat Cəmaləddin əl-Əzdi
- 29, 245
Cuanşer
- 111
Cunadib
- 91
Daqbaşean Q.
- 205
Danlop D.M.
- 35
Davon
- 210, 277-278, 381, 382
Davtak
- 67, 111
Dovsett Ç.
- 13, 16,207, 208, 275
Dozi R,
- 39
Əbd ür-Rəhman ibn Həbib,
Kordova xəlifəsi
- 329
Əbd-ul-lah ibn əz-Zübeyr
- 118
Əbd-ül-Malik
- 119
Əbd-ür-Rəhman, üçüncü xəlifə
- 130
Əbd-ür-Rəhman Həbib, katib
- 329
Əbu Bəkr, xəlifə
- 17, 90
Əbu Dulaf
- 265, 339, 341, 343, 344,
348, 367, 368
Əbu Hənifə əd-Dinəvəri
- 22, 271
Əbu İmran
- 262, 264, 365
Əbu Mənsur Bağdadi
- 260
Əbu Müslim
- 100, 217, 218, 263, 377
Əbu Müzəffər İsfəraini
- 255
Əbu Sac Divdad
- 218, 230, 233, 357
Əbu Səid Məhəmməd
- 283, 284, 317, 338, 386, 387
Əbu Tammam
- 406
Əbu Yusif Yəqub əl-Kufi
- 30
Əbu Zəkəriyyə Yəzid ibn Ayas
əl-Əzdi əl-Mavsili
- 21
Əbu-l-Abbas Əhməd ibn
Yəhya ibn Cabir əl-Bəlazurinin
- 20
Əbü-l-fəth ibn Mehdi
- 178
Əbü-l-Həyca ibn Rəvvad
- 156
Əbü-l-Qasim əl-Cuyzani
- 156
Əbü-l-Müsafir əl-Fəth
- 246
479
Əhməd ibn Cüneyd
- 274, 315, 361
Əhməd ibn Əbu Duad
- 307
Əhməd ibn Əli
- 242, 244
Əhməd ibn Xəlil
- 338, 339, 347
Əhməd ibn Məhəmməd ət-Tai
- 233
Əhməd ibn Məzyəd
- 220
Əhməd ibn Tulun, Suriya hakimi
- 230, 232
Əl-Bəlazuri
- 20, 22, 27, 48
Əl-Cərrah ibn Abdullah
- 96, 123, 124, 125, 172
Əl-Həsən ibn Səhl
- 325
Əl-Hüseyn ibn Xalid əl-Mədaini
- 331
Əl-Xaçini
- 215
Əl-Qəzvini
- 175
Əl-Məsudi
- 23, 38
Əl-Yəqubi
- 23, 27, 28, 48
Əsəd ibn Yəzid
- 220, 221
Əsəd ibn Zafiri
- 182
Ət-Təbəri
- 19-23, 29, 38, 46, 301, 360
Faddey
- 10
Fatimə, Əbu Müslimin qızı
- 377
Feofıl, Bizans imperatoru
- 20, 22, 281, 282, 291-293,
304, 305, 362, 363, 392
Fəzlullah ibn Ruzbehxan
- 113
Flügel Q.
- 256, 257
Gevond
- 11, 16-17, 94, 122, 125,
127-128, 133-135, 140-141
Hannibal
- 37
Harun ər-Rəşid, xəlifə
- 30, 129, 130, 141-145, 149,
150, 160, 183, 194-196
Həbib ibn Məsləmə
- 93
Həmdullah əl-Qəzvini
- 175, 300
Həsən ibn Əli əl-Bazgisi
- 213
Həsən ibn Həmdun
- 237
Həsən İbrahim Həsən
- 41, 258, 407
Həsən, Afşinin oğlu
- 307
Həyyun ibn ən-Nəcm
- 129
Hilal əs-Sabi
- 237
IV Hürmüz
- 67, 299
Xalid ibn Yəzid ibn Məzyəd
- 149, 181, 205, 221, 225
I Xosrov Ənuşirəvan
- 48, 49, 64, 80, 202, 260
Xürrəmə, Fadənin qızı
- 259
İbn Ayas
- 22
480
İbn Cərir ət-Təbəri
- 19
İbn Əbu Tahir
- 100
İbn əl-Əsir
- 21, 22, 96
İbn əl-Furat
- 28, 237, 239, 240, 241
İbn əl-İbri
- 281, 401
İbn ər-Rəvvad
- 262
İbn Xordadbeh
- 24, 25, 27, 28, 46, 47, 155,
186, 187, 267, 405
Ibn İsfəndiyar
- 300, 310
İbn Miskəveyh
- 21, 29
İbn Ömər əl-Vəqidi
- 19
İbn Rusta
- 21, 29
İbrahim Hələbi
- 151
İdrisi
- 185, 186, 187, 189, 404
Isa ibn İstifanus
- 204, 207, 210, 215, 389
İsfəndiyar ibn Fərruxzad
- 90
İshaq ibn Müslim əl-Ukayli
- 193
İzrael
- 248
İzzəddin Əbü-l-Həsən Əli
ibn Məhəmməd ibn əl-Əsir
- 21
Juze P.K.
- 35, 42, 198, 199, 228, 392
Kabad ibn Asəf əl-Beyləqani
- 250
Kazımbəy M.
- 298
Kraçkovski İ.Y.
- 20, 26, 398
Krımski A J.
- 35, 42, 63, 102, 106, 130,
163, 207, 208, 210, 313
Qriqori, knyaz
- 82, 118
Leo
- 41, 222, 257
Məan ibn Zaid
- 216
Məhəmməd ibn ər-Rəvvad
əl-Əzdi
- 262, 318, 361, 364
Məhəmməd ibn Hümeyd əl-Tusi
- 274
Məhəmməd ibn Xalid ibn
Yəzid ibn Məzyəd
- 149, 181
Məhəmməd ibn Mərvan
- 120, 121
Məhəmməd ibn Süleyman
əl-Əzdi əs-Səmərqəndi
- 206
Məhəmməd ibn Sürur
- 240
Məhəmməd Mustafa
- 161
I Mərvan
- 118, 193
Mərvan ibn Məhəmməd
- 96, 127, 136, 137
Mərzban ibn Məhəmməd
481
ibn Müsafır
- 155
Mərzban ibn Tarkaş
- 307, 309
Mxitar Ayrivantsi
- 12, 13, 18
Mxitar Qoş
- 13, 62, 111
Mirzə Camal Cavanşir
- 160
Moisey Kalankatuklu
- 9, 11, 12, 13, 14, 32, 33,
50, 71, 87, 110, 111, 162,
168, 204, 249, 381
Munacim əs-Sulami
- 130
Mübarək ət-Türki, türk əmiri
- 203
Müqəddəs Qriqori
- 10, 111, 248
Müller A.
- 37, 40, 162, 255, 257, 258
Mürr ibn Əli ət-Tai
- 193
Nəcm əd-Din-Razi
- 132
Nəcm ibn Haşim
- 129
Nəfi
- 260
Nəsr (Nasir)
- 282
Nəsr ibn Şəbs
- 279
Nizam ül-Mülk
- 23, 259, 263, 279, 297
Novruz
- 135
Nudnud
- 359
Nuh ibn Əsəd
- 307
Ömər ibn əl-Xəttab
- 91, 98, 139, 183
Ömər ibn Əyyub əl-Kənani
- 217
Papak
- 264
Patrik
- 248
Peroz, Sasani şahı
- 175
Saak, Tiflis əmiri
- 225
Saak, yepiskop
- 248
Sabit ibn Sina
- 21
Sanxarib, Bərdə hakimi
- 156
Sebeos
- 11, 16, 80, 86, 105
Səhl ibn Sumbat
- 15, 204, 205, 206, 207,
215, 222, 251, 279, 264,
265, 352, 353, 361, 370,
371, 376, 379, 386, 388,
389, 390
Səid ibn Səlm
- 129, 220
Səid Nəfısi
- 43
Sima əl-Xəzəri
- 240
Smbat Baqratuni
- 56, 380
Stepannos Ablasad
- 204, 210, 251, 277
482
Stepannos Orbelian
- 10, 11, 16, 18, 252, 383, 392
Sufan, knyaz
- 235
Sumbat, Karoyan nəslindən
- 248
Sumbat ibn Aşot
- 215, 237
Sübeytə ən-Nəhrani
- 123
Sübük
- 242-244
Süleyman ibn Bərmək
- 142
Süleyman, xəlifə
- 122
Şapux Baqratuni
- 11, 210, 234, 277, 278,
381, 382
Şəhriyar
- 229
Şirin
- 55, 56, 394
Şirvin
- 368
Şupxakişo, arxiyepskop
- 176
Şupxaqişo, katalikos
- 54
Tarif əş-Şeybani
- 219
Ubeydullah ibn Mehdi
- 217
Uceyf ibn Ənbas
- 275, 305
Uxtanes
- 11
Vaçaqan
- 66
Valid ibn Uqbə
- 92, 120
Valid, xəlifə
- 96, 121, 177
Varaz-Qriqor
- 57, 69, 85
Varaz-Trdat
- 76, 78, 109, 116, 119, 120,
121, 204, 249
Vasak, Sünik hökmdarı
- 204, 207, 251, 277, 294
Vasif
- 241
Vistəhm
- 67
Yakubovski A.J
- 34, 36, 142, 312
Yampolski Z.İ.
- 8, 12, 14, 32, 40, 43, 106
Yeliazar, katolikos
- 115, 116, 118, 120
Yeremyan S.T.
- 34, 105, 110, 111, 113, 270
I Yəzid
- 116
II Yəzid
- 123, 127, 133, 135
Yəzid Balaş
- 48
Yəzid əş-Şeybani
- 196
Yəzid ibn Məzyəd
- 141, 149, 181, 195, 196,
205, 216, 217, 219, 220,
221, 225
Yəzid ibn Useyd əs-Sulami
- 127, 128, 153, 177, 218
Yusif ibn Əbu Sac
- 18
Yusif ibn Rəşid əs-Sulami
- 195
483
Zaal Baqratuni
- 206
Zədüyyə ibn ən-Nahiracana
- 46
Zəfər ibn əl-Əla əs-Sədi
- 331
MÜNDƏRİCAT
Giriş........................................................................................................................5
I fəsil. Mənbələrin və istifadə edilmiş ədəbiyyatın xülasəsi .............................9
Il fəsil. Azərbaycan ərəb istilası ərəfəsində
1. VI əsrin axırları və VII əsrin əvvəllərində siyasi vəziyyət ..............................45
2. Ərəblərin hücumu ərəfəsində Azərbaycanda sosial-iqtisadi
münasibətlər (VI əsrin axırı - VII əsrin əvvəli) .............................................69
III fəsil. Azərbaycan ərəblərin hakimiyyəti altında
1. Ərəblərin Azərbaycanı istila etməsi .................................................................81
2. Azərbaycan əhalisinin müsəlmanlaşdırılması və
qriqoryanlaşdırılması ........................................................................................97
3. Azərbaycan Əməvilər xilafəti tərkibində (VIII əsrin I yarısı)..........................115
4. Ərəb-Xəzər müharibələri və Azərbaycan ......................................................121
5. Azərbaycanda torpaq münasibətləri və ərəblərin vergi siyasəti ......................131
6. Ərəblərin Azərbaycanda inzibati siyasəti və idarə sistemi .............................156
7. Ərəblərin dövründə Azərbaycan şəhərləri,
ticarət və ticarət yolları ....................................................................................164
8. VIII-IX əsrlərdə Azərbaycanda etnogenez problemi .......................................189
IV fəsil. IX əsrin ikinci yarısında Azərbaycan ərazisində ayrı-ayrı
müstəqil dövlətlərin və mülkiyyətlərin yaranması
484
1. Şəki və Arran hakimi Səhl ibn Sumbat haqqında ...........................................204
2. Beyləqan hökmdarı Yesai Əbu Musa (İsa ibn İstifanus) haqqında .................210
3. Şirvanşahlar - Məzyədilər dövləti ....................................................................216
4. Satilər dövləti ..................................................................................................227
Vfəsil. Azərbaycan xalq kütlələrinin Xilafətə qarşı hərəkatı
1. Arranda sosial hərəkat .....................................................................................247
2. "Xürrəm" termini haqqında .............................................................................254
3. Cavidan, Babək və xürrəmilərin aktivləşməsi. Bəzz qalası ............................261
4. Xürrəmilərin üsyanı və onun inkişafı ...............................................................270
5. Üsyanın son dövrü. Bəzzin süqutu....................................................................280
6. Babəkin son günləri .........................................................................................291
7. Xilafətdə sonrakı siyasi hadisələrə xürrəmilər üsyanının təsiri ......................299
Əlavələr
........................................................................................................................... 315
Istifadə olunmuş mənbələr və ədəbiyyat ...........................................................391
Şəxs adları göstəricisi .......................................................................................415
485
ZİYA BÜNYADOV
A Z Ə R B A Y C A N VII-IX Ə S R L Ə R D Ə
486
Buraxılışa məsul:
Əziz Güləliyev
Texniki redaktor:
Rövşən Ağayev
Kompyuter səhifələyicisi:
Rəvan Mürsəlov
Korrektor:
Pərinaz Səmədova
Yığılmağa verilmişdir 18.12.2006. Çapa imzalanmışdır 02.02.2007.
Formatı 60x90
1
/
16
. Fiziki çap vərəqi 26,5. Ofset çap üsulu.
Tirajı 25000. Sifariş 16.
DÜST 5773-90, DÜST 4.482-87
POLYGRAPHİC
487
PRODUCTION
Tel/Fax:447 75 04, TEl.:447 75 05
Kitab "CBS-PP" MMC mətbəəsində çap olunmuşdur.
Bakı, Şərifzadə küçəsi, 3.
488
489
Dostları ilə paylaş: |