94
əksəriyyəti KİV-in köməyi ilə ictimaiyyətdə geniş əks-səda
yaratmaq və bununla da ictimai diqqəti cəlb etmək məqsədi
ilə törədilir.
Təhlükəli tullantılar – insanın texnoloji fəaliyyəti
nəticəsində əmələ gələn tullantılar, həmçinin yararsız hala
düşmüş və insan orqanizminə və ekosistemlərə zərər vuran
kimyəvi məhsullar
Tənəzzül - inkişaf prosesi nəticəsində hər hansı bir sistemin
fəaliyyətini, onun davamlılığını və həyatiliyini təmin edə
biləcək faydalı funksiyaların azalması, başlanğıc strukturların
dağılması, sistemaltıların, element və əlaqələrin sayının aşağı
düşməsi.
Tərəqqi - aşağıdan yuxarıya doğru, daha az təkmil olandan
daha çox təkmil olana doğru keçidlə xarakterizə olunan
inkişaf növü, istiqaməti. Tərəqqi sistemin elementlərinin və
əlaqələrinin elə differensasiyasını və inteqrasiyasını nəzərdə
tutur ki, onlar bu sistemin tamlığını, mühitə uyğunluğunu,
funksional səmərəliliyini, davamlılığını, etibarlılığını daha da
yüksəldir və növbəti inkişaf mərhələsi üçün zəmin yaradır.
Torpağın şoranlaşması – torpaqda, torpaqəmələgətirən
növlərin və tez həll olan duzların (karbonat-natri, xlorid və
sulfatlar) miqdarının (0,25 %-dən artıq) çoxalması, ya da
əksər hallarda qeyri-düzgün becərmə işlərinin aparılması və
ya qrunt və səth sularının gətirdiyi duzların hesabına
şoranlaşma.
Tullantıların dənizdə basdırılması – zərərli tullantıların
açıq dənizdə basdırılması üzrə müxtəlif texnologiyaların
istifadə olunması. Bu, əsasən maye tullantıların dənizə
axıdılmasından, içərisində müxtəlif zərərli və toksiki
tullantılar olan konteynerlərin dənizdə batırılmasından ibarət
olur.
Turş yağıntı – yağıntının bütün növlərini – yağış, qar, sulu
qar, dolu və istənilən digər formasını turş yağıntı
adlandırırlar. Turş yağıntı atmosferdə tərkibində kükürd
95
oksidi və ya azot olan maddələrin reaksiyaya girməsi
nəticəsində yaranır. Bu maddələr kömürün və neft
məhsullarının yandırılması zamanı əlavə maddə qismində
əmələ gəlir. Turş yağıntı su hövzələrinin bütün canlı aləminə
zərbə vurur, körpülərin və arxitektura abidələrinin
koroziyasına səbəb olur, lak və rəng örtüklərini dağıdır,
meşələri məhv edir, kənd təsərrüfatında məhsuldarlığı aşağı
salır, qurğuşunun borulara düşməsi nəticəsində içməli suyu
zəhərləyir və görüntünü azaldır.
Yaşıl inqilab – 1950-1980-ci illərdə dünyada kənd təsərrüfatı
məhsulları istehsalının kəskin şəkildə artması prosesi.
Zəhərli maddələr – insanların sağlamlığına və ətraf mühitə
zərər vura bilən maddələr.
Zəhərli tullantılar – tərkibində insan orqanizminə
toxunarkən xəstəlik və ya sağlamlığında müyyən yayınmalar
əmələ gətirə bilən maddələrin olduğu tullantılar.
Zəmanətli qarşılıqlı məhvetmə - tərəflərdən birinin qarşı
tərəfə öldürücü dağıdıcı zərbə endirə biləcəyi, lakin bu zaman
eyni cavab zərbəsi ala biləcəyi situasiya.
96
8.2.
KURS ÜZRƏ TƏKLİF OLUNAN
Ə
SAS
VƏ ƏLAVƏ ƏDƏBİYYATIN
SİYAHISI
AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ
Əsas ədəbiyyat
1. Həsənov Ə.M. Müasir beynəlxalq münasibətlər və
Azərbaycanın xarici siyasəti. Dərslik – Bakı,
“Azərbaycan” nəşriyyatı, 2005.
2. Mazanlı
İ.A. Söz azadlığı
və informasiya
təhlükəsizliyi: milli və beynəlxalq təminat. Terminlər
və anlayışlar. Bakı, “UniPrint” nəşriyyatı, 2005.
3. Məmmədli C.Ə. Müasir jurnalistika. B., 2003.
4. Məmmədli C.Ə. Jurnalistikanın müasir inkişaf
meylləri. B., 2006.
5. Rüstəmov A.R. Jurnalistika. Bakı, 2004.
6. Vəliyev H.A. Dünya informasiya agentlikləri. B.,
2003.
7. Vəliyev H.A. Beynəlxalq jurnalist təşkilatları. B.,
2005.
Əlavə ədəbiyyat
8. Abasov Y. Mədəniyyət siyasi qloballaşmanın xəyali
və real təhlükəsi altında. Beynəlxalq elmi konfransın
materialları. Bakı, 2005.
9. Əliyev Ə.İ. Müasir beynəlxalq hüquqda insan
hüquqları, əhali və miqrasiya problemləri. Bakı, 2007.
10. Gözəlov A.Y. Sosial və qlobal ekoloji sistemlərdə
proqnozlaşdırma metodu. Bakı, 1998,
11. Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ekologiya və ətraf
mühit. Bakı, 2004.
97
12. Muradov Ş. İnsan potensialı. Əsas meyllər, reallıqlar,
problemlər. Bakı, 2004.
13. Rəhmanov F. Sosial sfera keçid iqtisadiyyatı
şəraitində. Bakı, 2002.
14. Salmanov M.Y. Ekologiya və biz. Bakı, 1989.
15. Sərdarov M.Ə. Azərbaycanda miqrasiya prosesləri.
Bakı, 2004.
16. Şükürov A. Müasir dövrdə qlobal ekoloji və
demoqrafik problemlərin sosial-fəlsəfi mahiyyəti.
Bakı, 1998.
17. Şükürov A. Qloballaşdırma: mahiyyəti və
perspektivləri.,Bakı, 2001.
İNGİLİS DİLİNDƏ
Əsas ədəbiyyat
18. Bak P. How Nature Works. The Science of Self-
organized Criticality. Oxford, Oxford University
Press, 1997., p. 62.
19. Held D., McGrew A., Goldblatt D., Perraton J.
Global Transformations. Politics, Economics and
Culture. Oxford, 2000.
20. Gallopin G.C. Human dimensions of global
change: Linking the global and the local processes
// Intern. social science j.: ISSJ. - Oxford, 1991. -
Vol.43, N 4.
21. Global commons: site of peril, source of hope. -
Oxford etc., 1991. (World development.: Vol.19,
N 1).
22. Graham Allison. Nuclear Terrorism: The Ultimate
Preventable Catastrophe. – N.Y.: Times Books, 2004.
23. Woods N. Order, Globalization, and Inequality in
Word Politics. New York: Oxford University
Press, 1999.
98
Əlavə ədəbiyyat
24. Beyond the earth summit: Developing an energy-
efficient world. Hearing before the Comm. on gov.
affairs, US Senate, 102d Congr., 2d sess., May
21,1992. - Wash.: Gov.print.off, 1993.
25. Encyclopedia of world problems and human
potential / Ed. by Union of intern. assoc.. -
Munchen etc.: Saur, 1994. Vol. 1: World
problems.; Vol.2: Human potential -
ransformation and values.
26. Hala W.E. An international planning dialogue to
help shape the new global system // Futures. -
Guildford, 1993. - Vol. 25, N 1.
27. Reich R.B. The work of nations: Preparing
ourselves for 21st-centurq capitalism. - N.Y.:
Knopf, 1991.
28. Swift A. Global political ecology: The crisis in
economy a. gov.. - L.; Boulder (Col.): Pluto press,
1993.
29. The Global focus: People a. environment in change
/ Bonnor Ch., Hammond Ch., Hutchinson N. et
al.. - Milton: Jacaranda press, 1989.
30. Vaga Т. Profiting from Chaos. Using Chaos
Theory for Market Timing, Stock Selection and
Option Valuation. McGraw-Hill, New York, 1994.
RUS DİLİNDƏ
Əsas ədəbiyyat
31. Беневоленская Т.А. Экологические проблемы в
современной публицистике. МГУ, 1987.
99
32. Берлова О. Некоторые аспекты экологических
паблик рилейшнз в России, 1998.
33. Геополитика
террора.
Геополитические
последствия террористических актов в США 11
сентября 2001 года. – М., 2001.
34. Дежкин В.В. Экологам о журналистике. МНЭПУ
2001.
35. Дрёмин В.Н., Глобализация информационных
систем как фактор глобализации преступности. -
М., 2003.
36. Егоров В.В. Телевидение: теория и практика
МНЭПУ 1993.
37. Зазулин Г. Политика, СМИ и наркоситуация в
России:обзор публикаций за 1986–2003 годы, М.,
2004.
38. Калачев Б. Глобальная информационная сеть
«Интернет»: источник наркомании и наркобизнеса
(По материалам парламентских слушаний) М.б
1998.
39. Кокошин А.А. Заметки о проблеме ядерного
терроризма в современной мировой политике. –
40. Материалы международной конференции в Бонне
"СМИ, конфликты и терроризм" – М., 2002.
41. Международный терроризм: внутренняя структу--
ра понятия и его роль в политическом дискурсе /
Под ред. Л.Е. Бляхера. – Хабаровск. 2005.
42. Модестов С.А. Информационное противоборство
как фактор геополитической конкуренции. М.,
1999.
43. Севастьянов В.А. Электронные СМИ, психоэколо-
гия и выживание. М., 2003.
44. Шарон М. Фридман, Кеннет А.Фридман. Пособие
по экологической журналистике. ТАСИС, 1998.
100
45. Хакен Г. Информация и самоорганизация. М.,
"Мир", 1991.
46. Халлберг Т. Роль СМИ в борьбе против наркоти-
ков. М., 2003.
47. Хелд Дэвид, Гольдблатт Дэвид, Макгрю Энтони,
Перратон Джонатан. Глобальные трансфор-
мации. – М., 2004.
Əlavə ədəbiyyat
48. Бжезинский З. Великая шахматная доска. М.,
1998.
49. Валеева З. Наркомания – не насморк, который
можно вылечить в домашних условиях. Казань,
2003.
50. Вишневский А.Г. Мировой демографический
взрыв и его проблемы. М., 1987.
51. Гаджиев К.С. Введение в геополитику. М., 2000.
52. Гаджиев К.С. Геополитика Кавказа. М., 2001.
53. Глобальные проблемы в рамках ООН (под
ред.П.Тейлора и А.Дж.Р.Груь). М., 1990.
54. Дрейер О., Лось Б.В., Лось В.А. Глобальные проб-
лемы и “третий мир”. М., 1991.
55. Иванов В.Н., Иванов А.В., Доронин А.О.
Управленческая парадигма XXI века. – М., 2002
56. Кинг А., Шнайдер Б.. Первая глобальная револью-
ция. Доклад Римского клуба. М.,1991.
57. Киссинджер Г. Дипломатия. М., 1997.
58. Киссинджер Г.
Нужна ли Америке
внешняя поли-
тика? Пер. с англ. Под ред. Иноземцова В.Л., М.,
2002.
59. Кочетов Э.Г. Геоэкономика. М., 1999.
60. Князева Е. Н., Туробов А. Единая наука о единой
природе.
Синергетика
значит
"совместное
действие". Новый мир, 2000, №3.
101
61. Косов Ю.В. Международный терроризм как
глобальная проблема. – М., 2003.
62. Лапкин В.В., Пантин В.И. Геоэкономическая
политика и глобальная политическая история. –
М.: «Олита», 2004.
63. Ласло Э. Пути, ведущие в грядущее тысячелетие:
проблемы и перспективы. Вопросы истории
естествознания и техники (ВИЕТ) №4 1997, №1
1998.
64. Лейбин В.М. «Модели мира» и образ человека.
М.,1982.
65. Малков В. Мир и война. Новое мышление. М.,
1985.
66. Материалы международной конференции “Проб-
лемы свободы слова, информации и печати в
теории и практике стран Западной, Центральной,
Восточной Европы и США”. - М., 2004.
67. Мировая
политика:
теория,
методология,
прикладной анализ /Под ред. А.А. Кокошина и
А.Д. Богатурова. – М.: URSS, 2004.
68. Многоликая глобализация. Культурное разнообра
-
зие в современном мире / Под ред. П. Бергера, С.
Хантингтона. – М.: Аспект-пресс, 2004.
69. Набиев Р.А., Кахраманов К.Ш. Глобальные
проблемы человечества. Баку, 2001.
70. Пестел Э. За пределами роста. М., 1988.
71. Печчеи А. Человеческие качества. М., 1985.
72. Родионов
И.А.
глобальные
проблемы
человечества. М., 1995.
73. Севдималиев Р. Международный терроризм –
глобальная проблема современности. Баку, Элм,
2004.
74. Сивец ван Рейзема Я.В. Философия планетаризма.
М., 1995.
75. Суслов Е.В. Общественное мнение и геополи-
тика.//300 лет российской газете. М., МГУ, 2002.
102
76. Тоффлер Элвин. Шок будущего. – М., 2001.
77. Тоффлер Элвин. Третья волна. – М., 2002.Уткин
А.И. Глобализация: процесс и осмысление. – М.,
2001.
78. Черняков Б.А. Аграрный сектор: состояние,
тенденции, перспективы // США на рубеже веков /
Под ред. С.М. Рогова. – М., 2001.
79. Яковец Ю.В. Глобализация и взаимодействие
цивилизаций. – М., 2001.
8.3. BEYNƏLXALQ SƏNƏDLƏR
1. İnsan hüquqları haqqında Ümumi Bəyannamə.
İstənilən nəşri.
2. İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında
Beynəlxalq Pakt . İstənilən nəşri.
3. İnsan hüquqları haqqında Amerika Konvensiyası.
İstənilən nəşri.
4. İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqlarının müdafiəsi
haqqında Avropa Konvensiyası. İstənilən nəşri.
5. Kütləvi informasiya vasitələri və insan hüquqları
haqqında Bəyannamə. Avropa Şurasının Konsultativ
Assambleyası tərəfindən 23.01.1970-ci ildə qəbul
olunmuşdur.
6. Avropa İttifaqı üzv-dövlətlərinin hökumət nümayən-
dələri konfransının Bəyannaməsi. Maastrixt,
17.02.1992-ci il. “İnformasiya əldə etmək hüququ
haqqında Bəyannamə”.
7. “Parlamentlərarası Assambleya üzv-dövlətlərində
informasiya münasibətlərinin tənzimlənməsi
prinsipləri haqqında” tövsiyə edilən qanunvericilik
aktı. Müstəqil Dövlətlər Birliyi iştirakçı-dövlətlərin
Parlamentlərarası Assambleyasının Qərarı ilə qəbul
olunmuşdur, 23.05.1993-cü il, Sankt-Peterburq.
103
8. “İnformasiya sahəsində yeni beynəlxalq nizam”ın
yaradılması münasibəti ilə bağlı Talluar
Bəyannaməsi. 17.05.1981-ci ildə Talluarda (Fransa)
dünyanın 20 ölkəsindən olan müstəqil informasiya
strukturlarının rəhbərləri tərəfindən qəbul
olunmuşdur.
9. İohannesburq prinsipləri. “Milli təhlükəsizlik,
özünüifadə azadlığı və informasiyanın əldə edilməsi”.
1995-ci il oktyabrın 1-də qəbul olunmuşdur.
10. İnformasiya azadlığı haqqında ABŞ Federal Qanunu.
(The Federal Freedom of Information Act, 20.06.66).
11. İnsanın şəxsi həyatının müdafiəsi haqqında ABŞ
Federal Qanunu. (The Federal Privacy Act).
12. “İctimai rəy sorğusunun bəzi növlərinin nəşri və
yayılması haqqında” Fransa Respublikasının Qanunu.
№ 77-808, 19.07.1977-ci il.
13. “İdarəetmə orqanları və ictimaiyyət arasında
münasibətlərin yaxşılaşmasına yönəldilmiş tədbirlər
və inzibati, sosial və maliyyə vəziyyətləri haqqında”
Fransa Respublikasının Qanunu. № 78-753,
17.07.1978-ci il (№ 79-987, 11.07.1979-cu il tarixli
Qanunla edilmiş dəyişikliklər nəzərə alınmaqla).
14. “Siyasi həyatın maliyyə aşkarlığı haqqında” Fransa
Respublikasının Qanunu. № 88-227, 11.03.1988-ci il.
15. Hamburqun azad Hanzey şəhərinin mətbuatı haqqında
Qanun. 29.01.1965-ci il (1980-ci il və 1985-ci il
dəyişiklikləri nəzərə alınmaqla).
16. Şimali-Reyn Vestfaliya torpağının mətbuatı haqqında
Qanun, Maddə 4 – “İnformasiya hüququ”.
17. Bavariya torpağının mətbuatı haqqında Qanun.
18. İsveç. Mətbuat azadlığı haqqında Akt. 07.02.1974-cü
ildə Riksdaqın qəbul etdiyi redaksiyada, 1983-cü ildə
edilmiş dəyişikliklər və əlavələrlə).
104
8.4. KURS ÜZRƏ TƏKLİF OLUNAN
İNTERNET SAYTLARI
1. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı:
http://www.un.org/.
2. ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan
Hüquqları Bürosu:
http://www.osce.org/odihr.
3. Azərbaycan Respublikasının Milli
Məclisi: http://www.meclis.gov.az/.
4. Beynəlxalq Jurnalistlər İttifaqı (IFJ –
International Federation of Journalists):
http://www.ifj.org/.
5. Rusiya Federasiyası Jurnalistlər İttifaqı:
http://www.ruj.ru.
6. Fairness and Accurasy in Reporting»:
http://www.fair.org/.
7. Media Education Foundation:
http://mediaed.org/.
8. MediaChannel:
http://www.mediachannel.org/.
9. Pew Research Center for the People and
the Press: http://www.people-press.org/.
10. Press Wise Trust: http://www.presswise.org.uk/
105
QEYD ÜÇÜN
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
106
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
Dostları ilə paylaş: |