MPM-^ əlavə
İtirilmiş məhkəmə icraatının və ya icra üzrə icraatın bərpa edilməsi
1.
Əlavədə nəzərdə tutulan qaydada həm başa çatması barədə qətnamə qəbul edilmiş
və ya xitam edilməsi haqda qərardad çıxarılmış, işlər üzrə icraatm, həm də icra üzrə
icraatm itirilməsi hallarında məhkəmə icraatmm tam və ya qismən bərpa edilməsi həyata
keçirilir.
Məhkəmə icraatmm itirilməsi təbii fəlakətlər (zəlzələ, sel, yağış və s.), işlərin uçot və
saxlanılmasında olan çatışmazlıqlar, vəzifəli şəxslərin və ya maraqlı şəxslərin cinayətkar
əməlləri (işin məhv edilməsi, oğurlanması və s.) nəticəsində baş verə bilər.
2.
Əlavədə itirilmiş məhkəmə icraatmm və ya icra üzrə icraatm bərpa edilməsi barədə
məhkəməyə müraciət edən şəxslərin dairəsi müəyyən olunmuşdur. Bu dairəyə Məcəllənin
46-cı maddəsində göstərilən şəxslər (tərəflər, üçüncü şəxslər, maraqlı şəxslər, pozulmuş və
ya mübahisə edilən hüquqlannm müdafiəsi üçün məhkəməyə müraciət etmək hüququ olan
ictimai təşkilatlar, dövlət orqanlan və başqa orqanlar) aid edilmişdir.
3.
İtirilmiş icraatm bərpası üzrə işlərin məhkəmə aidiyyəti Əlavənin 3-cü bəndində
müəyyən edilmiş və hansı icraatm bərpa olunmasmdan asılı olaraq fərqləndirilmişdir. Belə
ki, məhkəmə icraatmm bərpası haqqmda ərizə mübahisəyə baxıb qətnamə və ya qərardad
çıxaran məhkəmə orqanma verilir. İtirilmiş icra icraatmm bəıpası haqqmda ərizə isə
icraatın həyata keçirildiyi yerin məhkəməsinə verilir.
4.
Ərizəyə Əlavənin 4-cü bəndində nəzərdə tutulan bütün məlumatlar göstərilməlidir,
Hətta müəyyən edilən qaydada (məsələn, notariat qaydasmda) təsdiq edilməyən və işlə bağlı
olan sənədlər və ya onlann surətləri də ərizəyə əlavə edilməlidir.
İtirilmiş icraatm bərpa edilməsi barədə ərizə üzrə ərizəçidən dövlət rüsumu alm-
mır.
5.
Ərizə də məhkəməyə müraciətin məqsədi göstərilmədiyi hallarda məhkəmə ərizəni
hərəkətsiz saxlamaqla, ərizəçiyə həmİn zəruri hallarm ərizədə şərh edilməsi üçün vaxt verir.
İtirilmiş icraatm bəıpasmm ərizəçinin hüquq və mənafeyi ilə əlaqədar olmadığı
hallarda məhkəmə ya iş başlamlmasmı rədd edir və ya belə iş başlandıqda əsaslandırılmış
qərardadla onu baxılmamış saxlayır.
6.
Əlavədə nəzərdə tutulan müddəalar icraatm məhkəmə tərəfindən işə mahiyyəti
üzrə baxılana kimi itirildiyi hallarda şamil edilmir. Belə halda iddiaçı ərizədə həmin halı
göstərməklə ümumi əsaslarla yeni iddia ərizəsi ilə məhkəməyə müraciət etməlidir.
7.
Məhkəmə işə baxarkən icraatm saxlanan həssəsindən, sənədlərdən, onlann
surətlərindən, arayış və kağızlardan istif^ə etməli və zəruri hallarda prosessual hərəkətlərin
edilməsində iştirak etmiş şəxsləri, məhkəmə tərkibinə daxil olmuş şəxsləri, qətnaməni icra
edən şəxsİ şahid İdmi dindirməyə haqlıdır.
İş üzrə çıxarılmış qətnamə və ya qərardad (icraat xitam edildikdə) dərhal icra
edilməlidir.
Həmin qətnamə və qərardadda ^Itıvənin 10-cu bəndində nəzərdə tutulmuş mə-
542
iş Ü
2
XƏ çıxanimış qətnamə və ya qərardad (icraat xitam edildikdə) dərhal icra
edilməlidir.
Həmin qətnamə və qərardadda Əlavənin 10-cu bəndində nəzərdə tutulmuş məlumatlar
göstərilməlidir.
8.
Toplanılmış materiallar itirilmiş icraatı bərpa etmək üçün kifayət etmədikdə,
məhkəmə bu icraata xitam verməli və İşdə iştirak edən şəxslərə ümumi əsaslar üzrə
məhkəmədə iddia qaldırmaq hüququnu izah etməlidir.
9.
İtirilmiş icraatm bərpası haqqında ərizəyə baxılması onun saxlanılması müddəti ilə
məhdudlaşdırılmamalıdır.
İtirilmiş icra üzrə icraatm bərpası zamanı icra vərəqəsinin məcburi icraya təqdim
edilməsi müddətin keçməsi məlum olduqda və bu müddət məhkəmə tərəfindən bərpa
edilmədiyi halda məhkəmə ərizə üzrə icraata xitam verməlidir.
Qətnamə icraya yönəldiyi halda da itirilmiş icra üzrə icraat bərpa edilməlidir. Lakin icra
üzrə icraatm itirilməsi zamanı icra vərəqəsinin surətini vermək mümkündürsə, bu halda
məhkəmə işin başlanılmasmı rədd edir və əsaslandınimış qərardad çıxarır.
10.
İtirilmiş icraatm bərpası ilə bağlı məhkəmənin çıxardığı qəmamə və qərardaddan bu
Məcəllənin 41-ci fəslində nəzərdə tutulan qaydada apellyasiya şikayəti verilə bilər.
11.
Əlavənin 16-cı bəndinə uyğun olaraq itirilmiş icraatm bərpası haqqında məhkəmə
xərcləri məhkəməyə qəsdən yalan ərizə verildiyi hallarda yalan ərizə verən şəxslərdən tutulur.
543
itirilmiş icraatın bərpası ərizəçinin hüquq və qanunla qorunan mənafeyi ilə əlaqədar
olmadıqda, məhkəmə ya itirilmiş icraatın bərpası üzrə işə başlamağı rədd edir, yaxud belə iş
başlamışsa, əsaslandırılmış qərardadla onu baxılmamış saxlayır.
7.
Məhkəmə icraatı işə mahiyyəti üzrə baxılana kimi itirildikdə bu Əlavə ilə müəyyən
edilmiş qaydada bərpa edilmir. Belə halda iddiaçı yenİ İddia qaldırmağa haqlıdır. Məhkəmə
icraatmın itirilməsi ilə əlaqədar yeni iddia ilə iş başlanması qərardadında həmin hal mütləq
göstərilməlidir.
8.
İşə baxarkən məhkəmə icraatın saxlanan hissəsindən, icraat itənə qədər işdən
vətəndaşlara və təşkilatlara verilmiş sənədlərdən, həmin sənədlərin surətlərindən, işə aidiyyatı
olan arayış və kağızlardan istifadə edir.
Məhkəmə prosesi hərəkətlərin edilməsində iştirak etmiş şəxsləri, zəruri hallarda,
itirilmiş işin baxılmasında məhkəmə heyətinin tərkibinə daxil olmuş şəxsləri, habelə məhkəmə
qətnaməsini icra edən şəxsi şahid kimi dindirə bilər.
9.
İş üzrə çıxarılmış qətnamə və ya icraatm xitam edilməsinə dair qərardad dərhal icra
edilməlidir.
10.
İtirilmiş məhkəmə icraatmm bərpa edilməsi haqqmda qətnamədə və ya iş üzrə icraata
xitam verilməsinə dair qərardadda məhkəməyə təqdim olunmuş hansı konkret məlumatlara,
itirilmiş icraat üzrə proses iştirakçılannm iştirakı İlə məhkəmə iclasında tədqiq olunmuş
məlumatlara əsasən bərpa olunmuş aktm məzmununun müəyyən olunmuş hesab edilməsi
göstərilməlidir.
İtirilmiş icraatın bərpası haqqmda iş üzrə qətnamənin əsaslandırıcı hissəsində, həmçinin
məhkəmədə tədqiq olunmuş hansı hallarm və itirilmiş icraatla əlaqədar edilmiş hansı
prosessual hərəkətlərin sübuta yetirilməsi barədə məhkəmənin gəldiyi nəticələr
göstərilməlidir.
11.
İtirilmiş icraat üzrə məhkəmə aktını tap bərpa etmək üçün toplanmış materiallar
kifayət etmədikdə məhkəmə bu icraata xitam verir və işdə iştirak edən şəxslərə ümumi
qaydada iddia qaldırmaq hüququnun izah edir.
12.
İtirilmiş icraat üzrə məhkəmə aktının bərpası haqqında ərizəyə baxılması onun
saxlanılması müddəti ilə məhdudlaşmır.
Lakin itirilmiş icraatın bərpa edilməsi üçün ərizə məhkəmə aktının icra edilməsi
məqsədi ilə, icra vərəqəsi ilə məcburi icraya təqdim edilməsi müddəti keçdikdə və bu müddət
məhkəmə tərəfindən bərpa edilmədikdə verilərsə, məhkəmə ərizə üzrə icraata xitam verir.
13.
Qətnamə icraya yönəlmişsə, itirilmiş icra icraatı bərpa edilməlidir.
Məhkəmə qətnaməsinin icraası haqqmda akt məhkəmə icraatının icra zamanı
aktda əks olunan və həyata keçirdiyi hərəkətlərin mahiyyəti göstərilməklə, məhkəmə
qətnaməsi ilə bərpa olunur.
14.
Qətnamənin icrasma qədər icra icraatının itirilməsi zamanı icra vərəqəsinin surətinin
(dublikatı) vermək mümkün olduğu halda, məhkəmə əsaslandınimış qərardadla İtirilmiş icra
icraatının bərpa edilməsi haqqında İşİn başlanmasım rədd edir.
15.
İtirilmiş icraatın bərpası haqqında ərizə üzrə məhkəmə aktından qanunla müəyyən
edilmiş qaydada şikayət verilir.
16.
İtirilmiş icraatın bərpası haqqında məhkəmə xərcləri qəsdən yalan ərizə vermiş
şəxslərdən tutulur.
544