Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin

vericiliyin tələbləri pozulmayıb. Başqa tərəfdən iş icraata qəbul edilib müəyyən prosessual 

hərəkətlər  edildikdən  sonra,  həmin  işə  aidiyyəti  üzrə  verilməsi,  işin  baxılmasının 

uzadılmasına, edilmiş prosessual hərəkətlərin yenidən təkrar edilməsinə səbəb olur. 

Maddədə aidiyyətin pozulmasının yol verilməməsi göstərilsə də, aidiyyətin pozulması 

ilə işə baxılarsa, bu, o halda qətnamənin ləğvinə səbəb olur ki, düzgün olmayan qətnamənin 

qəbul edilməsinə səbəb olsun (MPM, 387 və 418-ci maddələr). 

Maddə 32. Aidiyyət məsələlərindən şikayət verilməsi 

32.1.

 

işdə  iştirak  edən  şəxs,  mübahisənin  bu  və  ya  başqa  məhkəməyə  aidiyyətinin 

dəyişdirilməsi barədə iddia qaldıra bilər. 

32.2.

 

İşdə iştirak ^ən şəxs məhkəməyə aidiyyəti ilə razdaşmamasım əsaslandırmalı və 

bu barədə işə mahiyyəti üzrə baxılmağa başlanana qədər bildirməlidir. 

32.3.Hakimin  özü  də  mübahisənin  məhkəməyə  aidiyyəti  olmamasım  aşkara  çıxara 

bilər. 

32.4.

 

Aidiyyət haqqında məsələ qalxdıqda, hakim əsaslandırılmış qərardad çıxarır. 

32.5.

 

Aidiyyət haqqında qərardaddan işdə iştirak edən şəxslər, qərardad onlara təqdim 

olunduğu (onlar tərəfindən alındığı) gündən 15 gün müddətində bu Məcəllənin 21-ci fəsli 

ilə müəyyən edilmiş qaydada şikayət verə bilərlər. 

1.

 

Mübahisənin bu və ya başqa məhkəməyə aidiyyətinin dəyişdirilməsi barədə İddiam 

MPM-in  46-cı  maddəsində  göstərilən  şəxslər  qaldıra  bilərlər.  Aidiyyətin  dəyişdirilməsi 

barədə iddia qaldırılması həmİn şəxslərin hüquqlandır. Qeyd etmək lazımdır ki, aidiyyətin 

dəyişdirilməsi barədə iddia qaldırılması mülki-prosessual qanunvericilikdə yenilikdir. Yeni 

qanuna  görə,  işdə  iştirak  edən  şəxslər  məhkəmə  aidiyyətini  dəyişdirmək  istədikdə,  bunu 

vəsatət vermək yolu ilə deyil, məhz iddia qaldırmaqla həll edə bilərlər. 

Maddədə belə iddianın yazılı və ya şifahi formada qaldmlması barədə göstəriş yoxdur. 

Ona  gÖıə  də,  iddia  həm  yazılı  və  həm  də  şifahi  formada  qalduila  bİlər.  Axı-  rmcı  halda 

qaldırılmış iddia məhkəmə iclası protokolunda əks etdirilir. 

2.

 

Məbİramə aidiyyətinin dəyişdirilməsi barədə iddia qaldırmış işdə iştirak edən şəxs 

iddianı əsaslandırmalıdır. Həm də həmin şəxs məhkəmə aidiyyəti ilə razılaşma- masını işə 

mahiyyəti üzrə baxılmağa başlanana qədər bildirməlidir. 

İşdə  iştirak  edən  şəxslərin  işin  məhkəməyə  aid  olmamasına  dair  iddia 

verib-verməməsindən  asılı  olmayaraq,  məhkəmə  aidiyyət  qaydalarına  əməl  olunmasını 

yoxlamalıdır. 

İşdə  iştirak  edən  şəxslər  aidiyyətin  dəyişdirilməsi  barədə  iddia  qaldırdıqda,  hakim 

iddianın  əsaslı  olub-olmamast  barədə  qərardad  çıxarır.  Həmin  qərardaddan  işdə  iştirak 

edən  şəxslər  onun  almdığı  vaxtdan  15  gün  müddətində  MPM-in  21-ci  fəsli  ilə  müəyyən 

edilmiş qaydada şikayət verə bilərlər. 

40 

---

4-

 

cü fəsil 

Məhkəmə aidiyyəti 

Maddə 33. Məhkəmə aidiyyəti anlayışı 

Birinci  instansiya  məhkəməsi  qismində işlərə  ərazi  üzrə  baxılmasına  dair  məhkəmələr 

arasında səlahiyyətlərin bölünməsi bu fəsillə müəyyən olunur. 

1.

 

Göründüyü kimi, 33-cü maddənin admm «Məhkəmə aidiyyətinin anlayışı» olmasına 

baxmayaraq, qanunverici bu anlayışı dəqiq vermir. 

Məhkəmə  aidiyyəti  -  vahid  məhkəmə  sisteminin  müxtəlif  həlqələri  arasında  müəyyən 

dairə mülki işlərin baxılması və həll edilməsi üzrə səlahiyyətlərin müəy-  yənləşdirilməsidir. 

Başqa  sözlə,  məhkəmə  aidiyyəti  -  mülki  işlərin  konkret  olaraq  bu  və  ya  başqa  məhkəmə 

orqanına aidliyidir. 

Mülki prosessual hüquqda məhkəmə aidiyyəti iki istiqamətdə müəyyən edilir. 

Birincisi,  yaranmış  mülki-hüquqi  mübahisənin  məhkəmə  sisteminin  hansı  həlqəsinə 

(yerli məhkəmələr, apellyasiya məhkəməsi, kassasiya məhkəməsi) aidliyi müəyyən edilir və 

növ aidiyyəti adlanır. 

Növ  aidiyyəti  vasitəsi  ilə  birinci  instansiya  məhkəməsi  kimi  rayon  (şəhər) 

məhkəmələrinin,  apellyasiya  məhkəməsinin,  kassasiya  məhkəməsinin  səlahiyyətləri 

məhdudlaşdırılır.  MPM-lə  birinci  instansiya  məhkəməsi  kimi  yerli  və  apellyasiya 

məhkəmələrinə mülki işlərin aidiyyəti müəyyən edilib. 

Seçkilər  Məcəlləsinin  112-ci  maddəsinə  görə.  Mərkəzi  Seçki  Komissiyasınm 

qərarlanndan Azərbaycan Respublikasının Apellyasiya Məhkəməsinə şikayət verilə bilər və bu 

şikayətə MPM-in 25-ci fəslində nəzərdə tutulan qaydada baxılmalıdır. 

İkincisi,  mülki  işİn  birinci  instansiya  məhkəməsi  sisteminin  eyni  həlqəsinə  aid  olan 

məhkəmələrə aidliyi müəyyən edilir və ərazi aidiyyəti adlanır. 

2.

 

MPM-də ərazi aidiyyətinin dörd növü nəzərdə tutulub: 

1)

 

seçmə (alternativ) aidiyyət; 

2)

 

müstəsna aidiyyət; 

3)

 

müqavilə aidiyyəti; 

4)

 

bir-biri ilə əlaqədar olan bir neçə işin aidiyyəti. 

Ərazi  aidiyyətinin  növlərindən  MPM-in  36,  39,  40,43-cü  maddələrinin  şərhində  bəhs 

edilir. 

Maddə 34. Mülki işlərin rayon {şəhər) məhkəmələrinə aidiyyəti Məhkəmələrə aid olan 

işlərə birinci instansiya üzrə rayon (şəhər) məhkəmələri, yerli iqtisad məhkəmələri, beynəlxalq 

müqavilələrdən irəli gələn mübahisələr üzrə iqtisad məhkəməsi tərəfindən baxılır. 

MPM-in şərh olunan maddəsinə görə, mülki işlərin tam əksəriyyətini birinci ins 

41 

---