Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət universiteti
Yüklə 167,69 Kb.
|
| 2- ci BLOK
1)Attik komediya.Aristofanın yaradıcılığı. Aristofan, Köhnə Çardaq Komediyasının "lütfü, cazibəsi və əhatəsi" nin ən yaxşı nümunələrindən biri idi. Təəssüf ki, bu dövrdən qalma əsərləri var olduğu bilinən yeganə əsərlərdir - pyeslərindən yalnız on birisi günümüzə gəlib çatmışdır. Erkən həyatı haqqında çox az şey məlumdur, hətta doğum tarixi də bəlli deyil. Filippin oğlu, Afinalı idi, lakin Yunanıstanın Aegina adasında mülk sahibi idi. İki oğlu var idi - onlardan biri Aroses bir neçə kiçik komediya yazdı. Klassikist Edith Hamilton kitabında Yunan yolu Aristofanın Yunanıstanın halo geyindiyini söylədi: "Aristofan Afinası, əksəriyyəti, ən çox bəyənilməz bir çox insanın yaşadığı yerdir, mümkün olduğu qədər qeyri -səlisdir" (101). Onun oyunlarında bütün Afina həyatı görünürdü: siyasəti, siyasətçiləri, şikayət edən vergi ödəyiciləri, maliyyə islahatları və Afina ilə Sparta arasında davam edən müharibədən şəhərin ümumi iyrəncliyi. "Hamısı onun istehzası üçün yemək idi" (eyni yerdə). Afina iğtişaşlar şəhəri idi. Yaxınlıqda Spartalı orduları göründüyü üçün sakinlər şəhərdə qaldı. İnsanlar həm şəhər rəhbərliyində, həm də döyüş meydanında təsirsiz liderlik etdiklərindən qəzəbləndilər. Bütün bunlar Aristofan pyesləri üçün döyüş sursatı kimi xidmət edirdi. 2)Aristofanın “Qurbağalar” komediyası Qurbağalar Qədim Yunanıstanın komik dramaturqlarının ən məşhuru Aristofanın (e.ə. 385) komediya oyunudur. Tamaşanın xorunu yaradan varlıqların adını daşıyan M.Ö. 405 -ci ildə Lenaeada keçirilən dram festivalında birincilik qazandı və müvəffəqiyyətli olduğunu sübut edərək daha sonra teatrda ifa olunacaq. Dioniziya Afinada keçirilən festival.Oyun, dramaturqun Afina ilə Sparta arasındakı Peloponnes müharibəsinin qarışıq dövründə yazdığı son əsərlərini təmsil edirdi. Siyasətçi Kleona hücumlarını davam etdirdiyinə görə cinayət təqibinə dözsə də, Qurbağalar Afina birliyini təbliğ etdiyi üçün Aristophanesə xalq şöhrəti qazandırdı. Tamaşa, Afina dramının acınacaqlı vəziyyətindən şikayətlənən teatrın himayədarı tanrı Dionysosdan bəhs edir. Faciəni bir nəsil kasıb yazıçılardan xilas etmək üçün tanrı Herkules və qulu Xanthias kimi maskalanan Dionysos, Euripides'i ölülərdən geri qaytarmaq üçün Hadesə enir - faciə keçən il öldü. Lakin, Dionysos Hadesdən ayrılaraq Afinaya qayıtmazdan əvvəl, Euripides və Aeschylus arasında Afinanın ən böyük faciəli şairinin kim olduğu ilə əlaqədar bir yarışmada Hades məhkəməsində hakim olaraq çalışmağa razı olur. 3) İspan renessansı.Lope de Veqanın yaradıcılığı Lope de Veqa 25 noyabr 1562-ci Madriddə anadan olmuşdur. Dövrünün orta səviyyəli təhsil ocaqlarında dərs keçmişdır. Ədib yeniyetməlik dövründən müxtəlif elmlərlə yanaşı, dinə maraq göstərmiş, hətta 1614-cü ildə keşiş rütbəsi almışdır.Lope de Veqa Servantesdən sonra ispan ədəbiyyatının ən önəmli şəxslərindən biridir. Ən məhsuldar yazıçılardan biri olaraq tanınır. Ədib bir çox janrlarda yazıb-yaratmışdır. O, sonetlərin, epik poemaların müəllifidir. Lakin onun əsas uğurları dramaturgiya ilə bağlı olmuş, iki teatr janrında: komediya və dini dram (auto) yazmışdır. Lope de Veqa dünyada ən çox pyes yazan sənətkar kimi tanınmışdır.Lope de Veqanın ilk pyeslərində - "Sevilya ulduzu", "Yelbeyin qız", "Kastiliya məhkəmə hakimləri", "Kral Vamba", "Qraf Fernan Qonsales və ya Bastiliyanın xilası", "Qoyun bulağı" və s. kimi əsərlərində şəxsiyyət və cəmiyyət problemləri geniş əks olunmuşdur. Həmin əsərlərdə öz təbəələrinin şəxsiyyətlərini tapdalayan, ləyaqətini alçaldan hakim zümrələrin tənəzzülə uğramasının qaçınılmaz olması başlıca ideyadır. 4)Lope de Veqanın “Sevilya ulduzu” əsəri Sevilya şeherine yeni Kral gelir adı ise Don Aryas olur.Ve onun iki baş alkadı olur birin adı Don Pedro de Qusman o birinin adı ise Farfan de Ribera olur.Ve Kral Aryas Sevilya şeherine gelir millet onu salamlayır.Alkadlar kralı evlendirmek isteyir.Belelikle ona qız gösterirler Leonora kral deyir xatirlamadim.Sonra Anna deyirler deyir yox.O adli qizlar coxdu.Sonda Estrelya deirler onu beyenir Kral.Ancaq deirler onun qardaşi var adi Bustodur.Tam adı Busto Tabera.
5) İngilis renessansı.V Şeksprin yaradıcılığı. Şekspir Stratford-upon-Avonda dünyaya gəlmiş və böyümüşdü. 18 yaşında Anne Hathaway ilə evlənmiş və üç uşağı dünyaya gəlmişdi: Susanna və əkizlər Hamnet ilə Judit. 1585 ilə 1592-ci illər arası, Londonda bir aktyor, yazıçı və Lord Chamberlain's Men(sonraki adı King's Men) bir teatr şirkətinin sahibi olaraq uğurlu bir karieraya başladı. Ölməzdən üç il əvvəl 1613-cü ildə,49 yaşında Stratfordda təqaüdçü olaraq görüldü. Şekspirin şəxsi yaşayışına aid bəzi mənbələr günümüzə çatmışdır.Şekspir yaşadığı dövrlərdə hörmətli bir şair və əsər yazarı idi,lakin onun nüfuzu 19-cu əsrə qədər bugünkü yüksəlişinə çatmamışdır.Özəlliklə romantiklər Şekspirin düşüncəsini çox bəyənmiş və Victorya vaxtında yaşayanlar George Bernard Shaw "bardolatry"(Şekspir fanatı) kimi xitab etdiyi bir hörmət tapa bilmişlər. 20-ci yüzillikdə əsərləri elm və teatrda yeni axımlar tərəfindən dəfələrlə mənimsədildi və yenidən kəşf edildi. Əsərləri məşhurluğunu böyük ölçüdə davam etdirməkdə və davamlı olaraq incələnməkdə,sərgilənməkdə və bütün dünyada fərqli mədəniyyətdə və siyasətdə yenidən müzakirə olunmaqdadır.. 6) V.Şeksprin “Romeo və Cülyetta” əsəri Montague və Capulet'in zadəgan Veronese ailələri arasında bir dava var. Xidmətçilərin mübahisəsindən sonra ustalar arasında yeni bir atışma başladı. Verona Dükü, Escalus, döyüşən ailələr arasında sülhü bərpa etmək üçün edilən boş bir cəhddən sonra, qan tökülməsinin günahkarının bundan sonra öz canı ilə ödəyəcəyini elan edir.Montague ailəsindən olan gənc Romeo qırğında iştirak etmədi. Soyuq gözəllik Rosaline ilə qarşılıqsız aşiq olduğu üçün kədərli düşüncələrə qapılmağı üstün tutur. Onun əmisi oğlu Benvolio və Verona hersoqunun qohumu olan dostu Mercutio, zarafatları ilə gənci sevindirməyə çalışırlar.Capuletin evində şən bir tətil hazırlanır. Signor Capulet, topa dəvətnamə ilə Verona zadəganlarına bir xidmətçi göndərir. Yeganə qızı Cülyettanın tibb bacısı ev heyvanını Signora Capulet -ə çağırır. Anası 13 yaşlı qıza artıq yetkin olduğunu xatırladır və axşam topda kürəkənlə-qohum olan gənc və yaraşıqlı Count Parislə görüşəcək.Mercutio və Benvolio, Romeo'yu maskalı geyinərək Capuletin evindəki topa girməyə inandırırlar. Ev sahibinin qardaşı qızı Rozalin də orada olacaq. Top sürətlə hərəkət edir. Julietin əmisi oğlu Tybalt Romeonu düşmən bir ailənin nümayəndəsi kimi tanıyır. Signor Capulet, əsəbi Tybalt-ı dayandırır. Amma Romeo fərq etmir. Rozalinanı unudaraq, gözlərini nurlu gözəlliyin tanımadığı qızdan ayıra bilmir. Bu Cülyettadır. O da qəribə qarşısıalınmaz bir cazibə hiss edir. Romeo Cülyettanı öpür. Körfəzin onları nə ilə ayırdığını öyrənəcəklər.Cülyetta yüksək səslə Romeonu xəyal edir. Romeo eyvanına gəlir və bu çıxışları eşidir. Cəsarətli bir etirafla onlara cavab verir. Gecə örtüyü altında gənclər bir -birlərinə sevgi və sədaqət andı içirlər.Romeo və Cülyetta cəsədlərində Montague və Capulet arasında barışıq Ertəsi gün səhər Cülyettanın valideynləri ona Parislə evlənməli olduğunu və etirazlarını dinləmək istəmədiyini söyləyirlər. Juliet ümidsiz vəziyyətdədir. Hətta zəhər almağa da hazırdır, amma Lorenzo onu yuxuya aparacaq xüsusi bir iksir içməyə dəvət edir ki, hamı onun öldüyünü düşünsün.Romeo, öldüyünü görərək bunun yalnız bir yuxu olduğunu bilmədən zəhər içir. Cülyetta yuxudan oyanır və cəsədini görərək özünü bıçaqlayır. Övladlarının cəsədlərinin üstündə Montague və Capulet ailələrinin başçıları qanlı davanı unudurlar.Əsas fikir: bütün maneələri aşan sevgi. 7) V.Şeksprin “Otello” əsərinin ideya məzmunu XV əsrdə Venesiya. Müharibədəd qalib kimi dönən mavr Otello Elmironun qızı Dezdamonaya aşiqdir, lakin Dezdamona venesiyalı dojun oğlu Rodriqonun sözlüsüdür. Dezdamonanın atası onu məcburən Rodriqoya ərə vermək istəyir. Dezdamona isə ərə grtməkdən imtina edir. Bundan xəbər tutan Otello toy məclisini pozur. Elmiro qızını qapali bir otağa salaraq Otellodan gizlədir. Onlar arasında yazışma da bitmiş olur. Elmiro hər vəclə Dezdamonaya ünvanlanmış məktubların qarşısını kəsir. Rodriq ilə Otello qarşıdurması kəskinləşir. Bağçada Rodriqo ilə Dezdamona görüşürlər. Dezdamona ona məsələnin üstünü açaraq artıq Otello ilə gizlin evləndiyini, atasını yola gətirməkdə ona kömək etməsini xahiş edir, lakin Rodriqo ona Otellonu cəzalandıracağını deyir. Yaqo mavrı aldadaraq onu əmin edir ki, Dezdamona sadiq deyil və Rodriqo ilə sevişir. Bunu eşidən Otello Rodriqonu duelə çağırır. İxtiyar sahibləri onu səfərə yollasalar da qısqanc Otello Dezdamonanı öldürmək üçün gizlin geri dönür. Dezdamonanın otağına daxil olan Otello onu inandırmağa çalışır ki, Rodriqonu Yaqo öldürmüşdür. Dezdamona dəhşət içində anlayır ki, bütün bunlara səbəb məhz Yaqo olmuşdur. Mavr Dezdamonanın belə reaksiya verməsini Rodriqoya olan eşqi ilə əsaslandıraraq onu boğub öldürür. Daxil olan Otellonun dostu Luço Yaqonun xəyanətkarlığının üstü açılmış və Rodriqo onu öldürərək qisas almışdır. Mavr peşiman olaraq özünü vurur. 8)V.Şeksprin “Hamlet” əsərinin əsas ideyası. Danimarka kralının qəfil ölümündən sonra onun yerini qardaşı Klavdi tutur və üstəlik, o, mərhum qardaşının dul arvadı Gertruda ilə evlənir. Saray mühafizəçiləri Hamletin dostu Horatsioya bildirir ki, ötən gecə yenicə ölmüş kralın kabusunu görüblər. Kabus yenidən görünür, Horatsio onunla danışmaq istəyəndə xoruzun səhər banı eşidilir və kabus yox olur.Ertəsi gün kral sarayında yığıncaqda kralın müşaviri Poloninin oğlu Laert kraldan Parisə oxumağa getməsi üçün izn istəyir. Bu səhnədə şahzadə Hamletin əmisini sevmədiyinə və anasının atasının ölümündən az sonra ərə getməsi ilə barışa bilməməsinə işarə edilir. Dostları Hamletə atasının kabusunu gördüklərini xəbər verir. Həmin gecə Hamlet atasının kabusuyla görüşür. Kabus ona əcəli ilə yox, qardaşı tərəfindən zəhərlənərək öldürüldüyünü və arvadını tovlayaraq onunla evləndiyini deyir. O, Hamletdən qisas almağı xahiş edir. Ofeliya atasının ölümündən sonra ağlını itirir və çayda boğulur. Danimarkaya qayıdan Hamleti Laert öldürmək istəyir. Klavdinin məsləhətilə Laert onu təkbətək döyüşə çağırır. Laert öz rapirasına zəhər sürtür. Kral isə ehtiyat planı kimi Hamletə zəhər qatılmış şərab içirməyi məsləhət görür. Döyüş zamanı hər ikisi yaralanır. Kraliça isə şərabı içərək ölür. Laert ölümqabağı bunların kralın planı olduğunu açıqlayır. Hamlet kralı öldürür və özü də ölür. Taxt-tac isə Norveç hökmdarı Fortinbrasa keçir... Yüklə 167,69 Kb. Dostları ilə paylaş:
|