Azerbaijan-ngps

64
Ekstrapolyasiya üçün Qeyri-öldürücü strateji sosial dəyişikliyinə 
dərin təsiri qətldən imtinanın şəxsi müdafiəsində və xarakterin 
inkişafında öyrənmək üçün vacib resurs olan Qeyri-öldürücü hərbi bədii 
yaradıcılığı Aykidodur ki, bu da Yaponiyada yaranmışdır. Onun banisi 
Morihei Ueşiba demişdir ki, "sındırmaq, yaralamaq və ya dağıtmaq insan 
tərəfindən törədilə bilən günahların ən pisidir". Aykidonun məqsədi 
kainatın həyat qüvvəsi ilə ahəngdə olmaqdır. "Aykido sevginin 
təzahürüdür"(Stivens 1987: 94, 112; Yoder 1983: 28).  
Təhlükəsizlik təşkilatları 
Bir neçə təşkilatlar ölümlə nəticələnməyən vasitələrlə bütün dünyada 
birliklərin təhlükəsizliyini təmin etmək axtarışındadırlar. Onlar arasında 
faktiki olaraq tərksilah edilən əhali (Yaponiya), odlu silahlarsız keçinən 
polis (Britaniya), silahlı mühafizəçilərsiz həbsxana (Finlandiya), silahsız 
sülh zonaları (Sitio Cantomanyog, Filippin), silahsız sivil mühafizə 
assosiasiyası(Soziale Verteidigung qum təpəsi xəzi, Minden, Almaniya) 
və sülhün yaradılması naminə müştərək zonalara müdaxilələr edən 
Qeyri-öldürücü təşkilatları (Moser Puangsuwan və Veber 2000; Mahony 
və Eguren 1997). Bunlara hökumətlər və vətəndaş təşkilatları tərəfindən 
silahsız dünya naminə çalışan müxtəlif: nüvə, bioloji və kimyəvi 
vasitələri aradan qaldırmaq; kiçik tapançaları, hücum silahlarını və 
yerüstü minaları qadağan etmək istiqamətində hərəkatlar əlavə edilə 
bilər. Təşkilatlar arasında sabiq Kosta Rika prezidenti və 1987 -ci il 
Nobel sülh mükafatçısı Oskar Arias Sançes tərəfindən əsası qoyulan, 
demilitarizasiya və konflikt həlləri üçün fəaliyyət göstərən Sülh və 
Barışıq Mərkəzi; Silah Ticarətini Aradan qaldırmaq üçün Hərəkat, anti-
qul ticarəti təcrübəsini yamsılayan; Reynaldo Paxeko və Haydee Y. 
Yorac tərəfindən Filippində əsası qoyulan və insanları "təhlükə altında 
olan növlər" kimi xilas etməyə həsr edilən Təbiət/Silahsız Cəmiyyəti 
(Villavincensio Paurom 1995). 
Tədqiqat təşkilatları 
Qərbdə (Boston, Massaçusets ştatı), Gene Şarp tərəfindən əsası 
qoyulan Albert Eynşteyn Təşkilatı bütün dünya üzrə demokratiya, 
təhlükəsizlik və ədalət naminə qeyri-zorakı mübarizələr üçün tədqiqatlar 

---

65
aparır. Şərqdə, Jayaprakash ("J.P") Narayan tərəfindən əsası qoyulan 
Qandiçi Tədqiqatlar İnstitutu (Varanasi, Hindistan) Qeyri-öldürücü 
sosial dəyişikliyini dəstəkləmək üçün sosiologiya tədqiqatını aparır. 
Millətlərarası səviyyədə, Teodor L Herman tərəfindən əsası qoyulan 
Millətlərarası Sülh Tədqiqatı Assosiasiyasının Zor işlətməkdən imtina 
Komissiyası tədqiqatda, təhsildə və hərəkətdə kəşflərin bölünməsini 
bütün dünyada yürüdür. 
Problemi həll edən təşkilatlar 
Qeyri-öldürücü prinsiplərində problemlərin həll edilməsilə məşqul 
olan təşkilatlara nümunə olaraq Beynəlxalq Amnistiya (insan 
hüquqlarının müdafiəsi və edamın aradan qaldırılması), Qrinpis 
Beynəlxalq (ətraf mühitin müdafiəsi və nüvə silahlarının aradan 
qaldırması), Beynəlxalq Hərbi Partizanlar (müharibəyə istənilən hazırlıq 
əməliyyatlarında əsgərin hərbi mükəlləfiyyətə şüurlu etirazını və 
müqavimətinin müdafiəsi) və Medicins sans Frontieres (zorakılığın 
qurbanları üçün humanitar tibbi xidmət) daxildir. 
Kommunikasiyalar mediası 
Qətldən imtinanın perspektivi yerli və qlobal məqamlardan olmaqla 
bəhs edən mediya qabaqcıl jurnalist Colman Makartinin (1994) işlərində 
və dünya üzrə bir neçə nəşrlərdə əksini tapmışdır. Onlara bir çox başqa 
hadisələrlə bərabər gündəlik, aylıq mətbuatı, Britaniyanın pasifist 
Yoldaşlığı Partiyası (London) aylıq idman icmalını, incəsənət 
xəbərlərini; Bankok Buddist Sülhün toxumlarını; Qeyri-zorakı İnqilab 
(London) üçün Beynəlxalq sülh xəbərlərini; Fransız aylıq Zor 
işlətməkdən imtina Aktuallığı (Montargis); İtaliyanın Azione 
Nonviolenta-sı (Verona); Almaniyanın Grasvurtzel inqilabını; və 
Amerika  Yoldaşlıq jurnaı (Nyack N.Y.) və Qeyri-zorakı Aktivist (Nyu 
Yorku) aiddirlər. Sosial Alternativlər (Brisben, Avstraliya), Qandi Marg 
(Yeni Dehli) kimi jurnallar və Beynəlxalq Zor işlətməkdən imtina Jurnalı 
(Vaşinqton, D.C.) müxtəlif sosial problemlərdə Qeyri-öldürücü 
ideologiyasını oyadır və xəbər verir. Navajivan (Əhmədabad, Hindistan) 
kimi bəzi nəşriyyat, Yeni Cəmiyyət Naşirləri (Blaine, Vaşinqton), Zor 
işlətməkdən imtina Aktuallığı (Paris) və Orbis Kitabları (Maryknoll, 

---

66
Nyu York) qeyri-zorakı sosial dəyişiklikləri öyrədən kitablar üzərində 
ixtisaslaşmışlar. 
Mədəni resurslar 
Qeyri-öldürücü mədəni resursları insan ruhunu qabardan və Qeyri-
öldürücü cəmiyyətinin reallaşdırılmasına tərəf irəliləyişlərə ruhlandıran 
incəsənətin və ağılın əsərləridir. Bunlar xalq mahnılarını ("Biz Üstün 
gələcəyik"), operanı (Filip Qlas, "Satyagraha"), romanları (Berta von 
Suttner,  Silahlarınızı Yerə Qoyun); poeziya (Stiv Masonu, Conninin 
Mahnıları), incəsənət (Kathe Kollwitz, Əkin Üçün Toxum daş 
olmamalıdır); və filmlər (Riçard Attenborough, Qandi) daxil edir. 
İncəsənətdən Zor işlətməkdən imtinaya dair Mərkəz Hindistanın 
Əhmədabad şəhərində, 1995-ci ildə Mallika Sarabhai tərəfindən əsası 
qoyulmuş, sosial dəyişilmə üçün görüntülü, ədəbi, incəsən yaradıcılığı 
potensialısını axtarır. 
Qətldən İmtinada siyasi mübarizələr 
Tarix üçün yeni bir xəbər olmasa da, iyirminci əsrin axırıncı 
yarısında, Qeyri-öldürücü siyasəti insanın Qeyri-öldürücü potensialını 
getdikcə daha çox göstərmək üçün mübarizə aparır. "Bu yaxınlarda, yəni 
1980-da," Gene Şarp qeyd edir ki, "bu əksər adamlara görə ağlagəlməz 
idi ki, qeyri-zorakı mübarizə və ya xalq gücü onillik ərzində bütün 
dünyada siyasətin gedişini formalaşdıran əsas qüvvə kimi etiraf edilər 
(Şarp 1989: 4)". 1970-dən 1989-ə dək Şarp Qeyri-öldürücü 
mübarizəsində ən azı növbəti yerlər əhəmiyyətli iştirak edirdi: Afrika 
(Əlcəzair, Mərakeş, Cənubi Afrika və Sudan), Asiya (Birma, Çin, 
Hindistan, Yaponiya, Cənubi Koreya, Pakistan, Filippin və Tibet), 
Amerika (Argentina, Boliviya, Braziliya, Çili, Haiti, Meksika, 
Nikaraqua, Panama və Birləşmiş Ştatlar), Avropa (Estoniya, Fransa, 
Şərq, Qərbi Almaniya, Macarıstan, İrlandiya, Latviya və Yuqoslaviya), 
Yaxın Şərq (İsrail Fələstini zəbt etdi) və Sakit okean (Avstraliya və Yeni 
Kaledoniya). 1989-dan bəri Qeyri-öldürücü etmiş xalqın gücünün 
nümayişləri əvvəlki Sovet İttifaqında, Şərqi Avropada, Baltik 
Respublikalarda və Monqolustanda birpartiyalı Kommunist 
idarəetməsinin dramatik sonuna öz töhfəsini vermişdir; eyni zamanda 

---