Ayətullah məHƏMMƏd məHƏMMƏDİ reyşƏHRİ İslamda aiLƏ SƏADƏTİ Mütərcim: Dr. Əfzələddin Rəhimov

2- Naşükürlük

Qadının kişinin məhəbbətinə ehtiyacı olduğu kimi, kişinin də, qadının təşəkkürünə və qədirdanlığına ehtiyacı vardır. Buna görə də, kişinin bu ruhi istəyi təmin olmadıqda və ya qadın əksinə naşükürlük etdikdə, ərin həyat yoldaşına olan əlaqəsi azalar. Getdikcə bu qarşılıqlı əksüləməllər daxili narazılıqlara yol açaraq alənin bünövrəsini zəiflədir. Bunun üçün də, islami rəvayətlər qadınlara öz ərlərinin qayğı və məhəbbəti müqabilində naşükürlük etməməyi tövsiyə etmişdir. Gəlin birlikdə bu rəvayətlərə diqqət yetirək:

Allahın rəsulu (s) buyurur: "Allah-təala ərinə ehtiyaclı olduğu halda, ona təşəkkür etməyən qadına baxmaz."¹

İmam Sadiq (ə) buyurur: "Ərinә "mәn sәndәn hеç vахt хеyir görmәmişәm"-deyən qаdın bütün yахşı әmәllәrinin savabı hədər olar."²

3- Yersiz təmənnalar

Kişi ailə qurmaq, inkişaf etdirmək və saxlamaq üçün özünün və ailəsinin əsas ehtiyaclarını təmin etmək yolunda çalışır. Bu sağlam və təbii bir ailənin xüsusiyyətidir və kişi narkomaniyaya, əxlaqi-ictimai çatışmamazlıqlara düçar olmadığı müddətdə ailəsi üçün beləcə çalışır. Bu sanki kişinin ilahi vəzifəsidir və qadına minnət qoymağa heç bir haqqı yoxdur. Amma problemin mənşəyi, kişinin bəzən mali problemlərlə üzləşdikdə qadının istəklərini təmin etməkdə çətinlik çəkməsindən və ya qadının lazım olan miqdardan daha artıq tələb etməsindən qaynaqlanır. Bu iki halda, qadın öz istəklərini cilovlamasa, onları təmin etmək üçün ərinə təzyiq etsə, Allah-təalanı qəzəbləndirməkdən əlavə ərinin narahatlığını da qazanmış olur.

Belə vəziyyətdə kişi, qadının danlaqları müqabilində oğurluğa, bac almağa, haram qazanclara üz gətirir və ya evdən uzaqlaşmağa, narkomaniyaya doğru meyillənir. Ən ağır halda isə həyat yoldaşından ayrılaraq, ailəni dağıtmağa qərar verir. Bütün bu vəziyyətlərdə kişi ailədə öz ruhi sakitliyini əldən verir, baxışları depressiyaya uğrayır və daim əsəbi olur. Bununla da evliliyin ən əsas hədəfi (ailə dincliyi) zərbə alır. Bu üzdən, islami rəvayətlər, ərini qüdrəti çatmayan işlərə məcbur edən qadını şiddətlə tənqid edir:

"Allah-təala ailə xərclərində ərinə çətinlik yaradan və onu qüdrəti çatmayan işlərə məcbur edən qadının tövbəsini, sədəqəsini qəbul etməz. Yalnız tövbə edib, doğru yola dönsə və ərinin gücü çatdığı miqdarda ondan (xərclik) tələb etsə, bağışlanar."¹

4- Minnnət qoymaq

Ərinə sərvət və ailə nüfuzu ilə üstün olan qadın, diqqət etməlidir ki, bunları onun üzünə vurmaq, minnət qoymaq, şirin ailə həyatının bəlası və afəti sayılır. Bəzən isə onun dağılmasına səbəb olur. Bu etikadan uzaq davranış, dinimizdə qadağan olunmuşdur: "Qadın yer üzünün bütün qızıl-gümüşünü ər evinə aparsa, amma günlərdən bir günü ona bunun üçün minnət qoysa və " Sən kimsən? Bu mənim var-dövlətimdir."- söyləsə, sonra tövbə edib, sözündən dönməsə və ərindən üzr istəməsə, bütün (yaxşı) əməlləri hədər olacaq. Hətta insanların ən abidi olsa belə."¹

5- Qadının əri ilə yola getməməsi

Bəzən ərin əxlaqı və rəftarları qadının istədiyi kimi olmur. Onun davranışları hətta cəmiyyət və şəriətdə də qəbul edilməyə bilər. Amma onun islah edilməsi təkcə səbir, dözüm və mərhələli formada, addım-addım yumuşaqlıqla tərbiyə etməklə mümkün ola bilər. Qadın bir neçə ay əri ilə birgə həyat sürməklə, onun uzun illər adət etdiyi rəftar və xasiyyətləri dəyişə bilməz. Buna görə də, indiki vəziyyətdən sonrakı mətlub şəraitə dönüş etmək üçün əri ilə dostluq, yoldaşlıq, səmimiyyəti qarşısına məqsəd qoymalıdır. İstər şəriət qanunlarına əsasən, istərsə də, cəmiyyətdə mövcud olan tələblərə uyğun olaraq onun bütün göstərişlərinə itaət etməlidir. Bununla o, yavaş-yavaş ərini öz istədiyi istiqamətə yönəldə bilər. Bəzi cavan ailələrdə qadın öz ərini birbaşa, heç bir müqəddimə olmadan dəyişmək və istəklərinə uyğun şəkildə yönləndirmək istədikdə, elə yolun əvvəlində ailə daxində söz-söhbətə, müxtəlif münaqışələrə başlamışlar. Belə qadınlar ərlərinə verdiyi nəsihətlər və onlarla etdiyi mabahisələrlə yalnız ailənin tezliklə dağılmasına nail ola bilmişlər.

Bir rəvayətdə İmam Əli (ə) buyurur:

"Ən pis həyat yoldaşı, əri ilə yola getməyən qadındır."²

6- Həyat yoldaşından qeyrisi üçün bəzənmək

Qadının, özünü ərindən qeyrisinə göstərmək üçün bəzəməsi, ailə quruluşunu indiyə kimi təhdid edən amillərdən biridir. Allahın rəsulu (s) buyurur: "Heç bir qadına halal (caiz) deyildir ki, biləyini və ayağını ərindən başqasına göstərsin. Əgər bu tövsiyəyə qulaq asma, daim Allahım lənəti və narazılığına düçar olar. Allah-təala ona qəzəblənər. Allahın mələkləri onu lənətləyər və onun üçün dəhşətli əzab hazırlayar."¹

Bu təhlükəli amil, ailənin dağılmasına şərait yaradır. Buna görə də, kişi ailənin rəhbəri olaraq, buna mane omalıdır. Allahın elçisi (s) buyurur: "Qadının (özgə kişiləri cəlb etmək məqsədi ilə) bəzənib, ətir vurub evdən çölə çıxmasına razı olan ərə, onun atdığı hər addımın müqabilində cəhənnəmdə bir (əzab) evi inşa olunar."²

7- Şörgözlük

Qadın da, bəzən kişi kimi cinsi istəklərində rənga-rənglik arayır. Bu yöndə onun qarşısında məhdudiyyətlər mövcud olduğu üçün tez-tez boşanmağa və yenidən evlənməyə üz gətirə bilər. Bu hisslər bəzən onu xəyanətə və ya həyat yoldaşını qətlə yetirməyə vadar edir. Elə buna görə də, bir sıra rəvayətlərimizdə, qadının cinsi azğınlığı kişinin şorgözlüyü kimi tənqid edilmişdir. Allahın elçisindən (s) rəvayət olunan hədisdə oxuyuruq: "Sәbәbsiz yerə әrindәn bоşаnmаq istәyәn qаdınа behiştin iyi hаrаmdır."³

8- Xəyanət

Qadının ailənin dağılmasındakı ən təhlükəli addımı, onun ərinə xəyanət etməsidir. Allahın elçisi (s) bu haqda buyurur: "Dörd şey, insanın belini sındırar: ... Əri ilə birlikdə yaşayıb, ona xəyanət edən qadın."¹

Bu təhlükəli bəlanın qarşısını alamq məsuliyyəti, həm kişinin və həm də qadının üzərinə düşür. Aydındır ki, kişi və qadın hər biri öz üzərilərinə düşən vəzifələri yerinə yetirsələr, bu təhlükəli bəlanın qarşısını ala bilərlər. Amma şübhəsiz, qadının bu haqda daha ağır məsuliyyət daşıyır.

İstifadə olunmuş mənbələr
1. Əl-İhticac əla əhlil-lihac, Əhməd ibn Əli Təbərsi, tədqiq: İbrahim əl-Bəhadiri və Məhəmməd Hadi, Tehran, Darül-üsvə, 1413 hicri-qəməri, birinci çap.

2. Ehyau ülumüd-din, Məhəmməd ibn Məhəmməd Qəzzali (vəfat: 505 h. q.), Beyrut: Darül-hadi, 1412 hicri-qəməri, birinci çap.

3. Əl-İxtisas, (nisbət verildiyi şəxs:) Məhəmməd bin Məhəmməd Noman Ükbəri Bağdadi (Şeyx Müfid) (vəfat: 413 h. q.), tədqiq: Əli Əkbər Qəffari, Qum, Müəssisətün-nəşril-islami, 1414 hicri-qəməri, birinci çap.

4. Ədəbül-imla vəl-istimla, Əbdül-kərim ibn Məhəmməd Səmani, Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə, 1401 hicri-qəməri, birinci çap.

5. əl-Ədəbül-müfrəd, Məhəmməd ibn İsmayıl Buxari, tədqiq: Məhəmməd ibn Əbdülqadir Əta, Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə

6. Əl-İrşad fi mərifəti hücəcullah ələl-ibad, Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Noman əl-Əkbəri əl-Bağdadi (Şeyx Müfid), tədqiq: Alül-beyt müəssisəsi, Qum, Alül-beyt müəssisəsi, 1413 hicri-qəməri, birinci çap.

7. İrşadül-qülub, Həsən ibn Məhəmməd Deyləmi, Beyrut, Ələmi müəssisəsi, 1398 hicri-qəməri, dördüncü çap.

8. Əl-İstiab fi mərifətil-əshab, Yusif ibn Əbdül-birr əl-Qurtubi əl-Maliki, (ibn Əbdül-Birr), tədqiq: Əli Məhəmməd Müəvviz və Adil Əhməd Əbdül-mövcud, Beyrut, Darül-kütubil-elmiyyə, 1415 hicri-qəməri, birinci çap.

9. Üsdül-ğabə fi mərifətis-səhabə, Əli ibn Əbul-Kərim Məhəmməd Şeybani(İbn Əsir Cəzəri), tədqiq: Əli Məhəmməd Müəvviz və Adil Əhməd Əbdül-mövcud, Beyrut, Darül-kütubil-elmiyyə, 1415 hicri-qəməri, birinci çap.

10. Əl-Əsma vəs-sifat, Əhməd ibn Hüseyn ibn Əli əl-Beyhəqi, tədqiq6 Abdullah ibn Məhəmməd Raşidi, Cəddə, Məktəbətüs-səvadi

11. Əl-İsabə fi təmyizis-səhabə, Əhməd ibn Əli Əsqəlani (İbn Həcər), tədqiq: Əli Məhəmməd Müəvviz və Adil Əhməd Əbdül-mövcud, Beyrut, Darül-kütubil-elmiyyə, 1415 hicri-qəməri, birinci çap.

12. Əlamuddin fi sifətil-möminin, Həsən ibn Məhəmməd Deyləmi, tədqiq: Alül-beyt müəssisəsi, Qum, Alül-beyt müəssisəsinin intişaratı.

13. (E)Əlamül-vəra bi əlamül-hüda, Fəzl ibn Həsən Təbrisi, tədqiq: Alül-beyt müəssisəsi, Qum, Alül-beyt müəssisəsinin intişaratı.

14. Əl-İqbalü bil əmalil-həsənə fi ma yəəməl mərrərən fis-sənə,Əli ibn Musa Hilli (Seyyid ibn Tavus), tədqiq: Cavad Qəyyumi, Qum, Məktəbətül-elamil-islami, 1414 hicri-qəməri, birinci çap.

15. Usulüs-sittə əşər, bir qrup ravi tərəfindən qələmə alınmışdır, Qum, Dari-Şəbüstəri, 1405 hicri-qəməri, ikinci çap.

16. Əl-Əmali, Məhəmməd ibn Həsən Tusi (Şeyx Tusi), tədqiq: Besə müəssisəsi, Qum, Darüs-səqafə, 1407 hicri-qəməri, birinci çap.

17. Əl-Əmali, Məhəmməd ibn Əli ibn Babeveyh Qummi (Şeyx Səduq), tədqiq: Besə müəssisəsi, Qum, Besə müəssisəsinin intişaratı, 1407 hicri-qəməri, birinci çap.

18. Əl-əmali, Məhəmməd ibn Məhəmməd Noman Ükbəri Bəğdadi (Şeyx Müfid) (vəfat: 413 h. q.), tədqiq: Hüseyn Ustad Vəli və Əli Əkbər qəffari, Qum, müəssisətün-nəşril-islami, 1404 h. q

19. Əl-əmali, Əli ibn Hüseyn Musəvi (Seyyid Mürtəza), tədqiq: Məhəmməd Əbülfəzl İbrahim, Beyrut, Darül-ehyail-kutebil-ərəbiyyə

20. Ənsabül-əşraf, Əhməd ibn Yəhya Bilazəri, tədqiq: Süheyl Zəkkar və Riyaz Zerekli, Beyrut, Darül-fikir, 1417 hicri-qəməri, birinci çap.

21. Əl-Əvail, Həsən ibn Abdullah ibn Süheyl Əsgəri (Əbu Hilal), Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə, 1407 hicri-qəməri, birinci çap.

22. Biharül-ənvar, Məhəmmədbaqir ibn Məhəmmədtəqi Məclisi (Əllamə Məclisi), Beyrut, Vəfa müəssisəsi, 1403 hicri-qəməri, ikinci çap.

23. Bəşarətül-mustafa li şiətil-Mürtəza,Məhəmməd ibn Məhəmməd Təbəri, Nəcəfül-əşrəf, əl-Mətbəətül-Heydəriyyə, 1383 hicri-qəməri, ikinci çap.
24. Əl-Bələdül-əmin vəd-dirül-həsin, İbrahim ibn Əli Hairi Amuli (Kəfəmi), Qum, 1400 hicri-qəməri, birinci çap.

25. Tacül-ərus min cəvahiril-qamus, Seyyid Məhəmməd Mürtəza ibn Məhəmməd Hüseyni Zəbidi, tədqiq: Əli Şiri, Beyrut, Darül-rikr, 1414 hicri-qəməri, birinci çap.

26. Tarixül-islam və vəfəyatil-məşahir vəl-elam, Məhəmməd ibn Əhməd Zəhəbi, tədqiq: Ömər Əbdüs-səlam Tədmuri, Beyrut, Darül-kutübil-ərəbi, 1409 hicri-qəməri, birinci çap.

27. Tarixi-İsfəhan, Əhməd ibn Abdullah İsfəhani (Əbu Nəim), tədqiq: Seyyid Kəsrəvi Həsən, Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə.

28. Tarixi-Bağdad (Tarixi-mədinə), Əhməd ibn Əli Xətib Bağdadi, Mədinə, əl-Məktəbətüs-sələfiyyə.

29. Tarixül-xəmis fi əhvali ənfusi nəfis, Hüseyn ibn Məhəmməd əl-Dəyyar Bəkri, Beyrut, Müəssisəti Şəban

30. Tarixi-kəbir, Məhəmməd ibn İsmayıl Buxari, Beyrut, Darül-fikir.

31. Tarixi-Dəmeşq, Əli ibn Həsən ibn Hibətullah (ibn Əsakir Dəmeşqi), tədqiq: Əli Şiri, Beyrut, Darül-fikir, 1410 hicri-qəməri, birinci çap.

32. Tarixi-Yəqubi, Əhməd ibn Əbi Yəqub(İbn Vazeh əl-Yəqubi), Beyrut, Dari-Sadir, 1390 hicri-qəməri, birinci çap.

33. Təvilül-ayatiza-zahirə fi fəzailil-itrətit-yahirə, Əli Ğərəvi Hüseyni Astarabadi, tədqiq: Mədrəsətül-İmamil-Məhdi (əc), 1407 hicri-qəməri, birinci çap.

34. Təhrirül-vəsilə, Seyyid Ruhullah Musəvi Xomeyni (İmam Xomeyni), Qum, Cəmaətül-müdərrisin, 1405 hicri-qəməri.

35. Əl-Təhsin, Əli ibn Musa Hilli, Qum, Darülkitab, 1413 hicri-qəməri.

36. Tuhəfül-üqul ən Ali-Rəsul(səlləllahü əleyhi və alih), Həsən ibn Əli Hərrani(İbn Şöbə), tədqiq: Əli Əkbər Qəffari, Qum, Nəşrül-islami müəssisəsi, 1404 hicri-qəməri, ikinci çap.

37. Təfsiri-ibn Kəsir(Təfsiri-Quranil-əzim), İsmayıl ibn Ömər Bəsrəvi Dəmeşqi, tədqiq: Əbdül-əziz Qənim və Məhəmməd Əhməd Aşur və Məhəmməd İbrahim əl-Bənna, Qahirə, Darüş-şüəb.

38. Təfsiri-Sələbi=Əl-kəşfül-bəyan fi təfsiril-Quran.

39. Cameül-bəyan ən təvili ayil-Quran (Təfsiri-Təbəri), Məhəmməd ibn Cərir Təbəri (vəfat: 310 h. q.), Beyrut, Darül-fikr, 1414 hicri-qəməri.

40. Təfsiri-Əyyaşi, Məhəmməd ibn Məsud Səlmi Səmərqəndi(Əyyaşi), tədqiq: Seyyid Haşim Rəsuli Məhəllati, Tehran, Məktəbətül-elmiyyə, 1380 hicri-qəməri, birinci çap.

41. Təfsiri-Qurtubi (Cameüil-əhkamil-Quran), Məhəmməd ibn Əhçəd Ənsari Qurtubi, tədqiq: Məhəmməd ibn Əbdür-rəhman əl-Mərəşili, Beyrut, Daru-ehyait-turasil-ərəbi, 1405 hicri-qəməri, ikinci çap.
42. Təfsiri-Qummi, Əli ibn İbrahim Qummi, tədqiq: Seyyid Təyyib Musəvi Əlcəzairi, Nəcəf, Nəcəfi-Əşrəf mətbəəsi.

43. Ət-Təmhis,Məhəmməd ibn Həmma İskafi, tədqiq: Mədrəsətül-İmamil-Məhdi (əc), Qum, 1404 hicri-qəməri, birinci çap.

44. Tənbihül-xəvatir və nəzihətün- nəvazir, Vərram ibn Əbi Fərras əl-Həmədan, Beyrut, Darud-dəaruf və Dari-Səəb.

45. Tənbihül-ğafilin, Nəsr ibn Məhəmməd Səmərqəndi, tədqiq: Yusif Əli Bədivi, Beyrut, Dari-ibn Kəsir, 1413 hicri-qəməri, birinci çap.

46. Ət-Tövhid, Məhəmməd ibn Əli ibn Babəveyh Qummi (Şeyx Səduq), tədqiq: Seyyid Haşim Hüseyni Tehrani, Qum, Darüt-təarüf, 1401 hicri-qəməri, birinci çap.

47. Təhzibül-əhkam fi şəhril- müqnəə, Məhəmməd ibn Həsən Tusi (Şeyx Tusi), Beyrut, Darüt-təaruf, 1401 hicri-qəməri, birinci çap.

48. Təhzibüt-təhzib, Əhməd ibn Əli Əsqəlani (ibn Həcər), tədqiq: Xəlil Məmun Şiha, Ömər Səlahi və Əli ibn Məsud, Beyrut, Darülmərifə, 1417 hicri-qəməri, birinci çap.

49. Təhzibül-kəmal fi əsmair-rical, Yunis ibn Əbdür-rəhman əl-Mizzi, tədqiq: Bəşşar Əvvad Məruf, Beyrut, ır-Risalət müəssisəsi, 1409 hicri-qəməri, birinci çap.

50. Səvabül-əmal iqabül-əmal, Məhəmmməd ibn Əli ibn Babeveyh Qummi, tədqiq: Əli Əkbər əl-Qəffari, Tehran, Məktəbətüs-Səduq, 1402 hicri-qəməri, birinci çap.

51. Cameül-əhadis, Cəfər ibn Əhməd Qummi(İbn Zariq), tədqiq: Seyyid Məhəmməd Hüseyni Nişaburi, Məşhəd, Müəssisətüt-təb vən-nəşr ət-tabeə lil-həzrətil-rəzəviyyətil-müqəddəsə, 1423 hicri-qəməri, birinci çap.

52. Cameül-əxbar (Məaricül-yəqin fi üsulidddin), Məhəmməd ibn Məhəmməd Şəiri Səbzivari, tədqiq: Alül-beyt müəssisəsi, 1414 hicri-qəməri, birinci çap.

53. Cameü bəyanil-elmi və fəzlih, Yusif ibn Əbdülbirr Nəmiri Qortubi, (vəfat: 463 h. q.) Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə.

54. Əl-Cameüs-səğir fi əhadisil-bəşirin-nəzir, Əbdür-rəhman ibn Əbubəkr Siyuti, Beyrut, Darülfikir, 1401 hicri-qəməri, birinci çap.

55. Əl-Cəfəriyyat (əl-Əşəsiyyat), Məhəmməd ibn Məhəmməd Əşəs Kufi, Tehran, Məktəbətü-Neynəva.

56. Hilyətül-əvliya və təbəqatül-əsfiya, Əhməd ibn Abdullah Əsbəhani (Əbu Nəim), Beyrut, Darül-kutübil-ərəbi, 1387 hicri-qəməri, ikinci çap.

57. Xəsaisül-əimmə,Məhəmməd ibn Hüseyn Musəvi (Şərif Rəzi), tədqiq: Məhəmməd Hadi Əmini, Məşhəd, Məcməül-bühusil-islamiyyə, 1406 hicri-qəməri, birinci çap.

58. Xəsaisi-Əmirəl-möminin, Əhməd ibn Şüeyb Nəsai, Tehran, Vəzarətüs-səqafə və irşadi-islami, 1403 hicri-qəməri, birinci çap.

59. Xisal, Məhəmməd ibn Əli ibn Babəveyh Qummi, Qum, Nəşrül-islami müəssisəsi, 1414 hicri-qəməri, dördüncü çap.

60. Dəlailül-imamə, Məhəmməd ibn Cərir Təbəri, tədqiq: Besə müəssisəsi, Qum, Besə müəssisəsi, 1413 hicri-qəməri, birinci çap.

61. Dəlailün-nübüvvə və mərifəti əhvali sahibiş-şəriə, Əhməd ibn Hüseyn Beyhəqi, tədqiq: Əbdül-möti Əmin Quləçi, Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə, 1405 hicri-qəməri, birinci çap.

62. Dürərül-əhadisin-nəbəviyyə, Yəhya ibn Hüseyn, tədqiq: Yəhya Əbdül-kərim, Beyrut, Müəssisətül-ələmi, 1402 hicri-qəməri, birinci çap.

63. Əd-Dürrül-mənsur fi təfsiril-məsur,Əbdür-rəhman ibn Əbu Bəkr Siyuti, Beyrut, Darül-fikr, 1414 hicri-qəməri, birinci çap.

64. "Əd-Dəruül-vaqiyə", Əli ibn Musa Hilli, tədqiq: Müəssitəti-Alul-beyt, 1414 hicri-qəməri, birinci çap.

65. Əd-Dürrətül-bahirə min əsdafit-tahirə, Məhəmməd ibn Məkki Amoli (Şəhidi-əvvəl), Məşhəd, 1365 hicri-şəmsi.

66. Dəaimül-islam və zikril-həlal vəl-həram vəl-qəzaya vəl-əhkam, Noman ibn Məhəmməd Təmimi əl-Məğribi, tədqiq: Asəf ibn Əliəsğər Feyzi (Qazi Əbu Hənifə), Misir, Darül-maarif, 1389 hicri-qəməri, üçüncü çap.

67. Əd-dua, Süleyman ibn Əhməd Təbərani (vəfat: 360 h. q.), Müstəfa Əbdülqadir Əta, Beyrut, Darül-kotobül-elmiyyə, 1413 hicri-qəməri.

68. Əd-Dəəvat, Səid ibn Abdullah Ravəndi, tədqiq: İmamül-Məhdi müəssisəsi, Qum, İmamül-Məhdi müəssisəsi, 1407 hicri-qəməri, birinci çap.

69. Əd-Divanül mənsub iləl- İməmil-Əli (əleyhis-səlam), Məhəmməd Hüseyn Kəyduri, mütərcim: Əbül-Qasim Əmahi, Tehran, Üsvə.

70. Zəxarirül-üqba fi mənaqibi zəvil-qürba, Əhməd ibn Abdullah Təbəri, tədqiq: Əkrəm Buşi, Cəddə, Məktəbətüs-səhabə, 1415 hicri-qəməri, birinci çap.

71. Zili Tarixi-Bağdad, Nəccar Bağdadi, tədqiq: Əbdülqadir Əta, Darül-kutübil-elmiyyə, 1417 hicri-qəməri, birinci çap.

72. Rəbiül-əbrar və nüsusil-əxbar, Məhmud ibn Ömər Zəməxşəri, Qum, Əş-Şərifür-Rəzi, 1410 hicri-qəməri, birinci çap.

73. Rövzətül-vaizin, Məhəmməd ibn Həsən Fəttal Nişapuri, (vəfat: 508 h. q.), tədqiq: Hüseyn Əələmi, Beyrut, Müəssisətül-Əələmi, 1406 hicri-qəməri, birinci çap.

74. Riyazüs-salihin,Əbu Zəkəriyya Dəmeşqi, tədqiq: Mustafa Əmmari, Hələb, Darül-qələmil-ərəbi, 1413 hicri-qəməri.

75. Zadül-məsir fi elmit-təfsir,Əbdür-rəhman Qüreyşi Bağdadi (ibn Cuzi), tədqiq: Məhəmməd Abdullah, Beyrut, Darül-fikr, 1417 hicri-qəməri, birinci çap.
76. Əz-zöhd, Hüsen ibn Səid Əhvazi, tədqiq: Qulamrza İrfaniyan, Qum, Hüseynioyan nəşriyyatı, 1402 hicri-qəməri, ikinci şap.

77. Əz-zöhd, Əbu Əbdür-Rəhman ibn Abdullah ibn Mübarək Hənzəli əl-Məruzi (İbn Mübarək), Beyrut, Darül-kutübül-elmiyyə.

78. Sərairil-havi li təhriril-fətavi, Məhəmməd ibn Mənsur Hillli (ibn İdris), Qum, Müəssisətün-nəşril-islami, 1410 hicri-qəməri, ikinci çap.

79. Sünəni-ibn Macə, Məhəmməd ibn Yezid əl-Qəzvini (İbn Macə), tədqiq: Məhəmməd Fuad Əbdül-baqi, Beyrut, Daru-ehyait-turasil-ərəbi, 1395 hicri-qəməri, birinci çap.

80. Sünəni-Əbi David, Sülüyman ibn Əşəs Səcistani əl-Əzdi, tədqiq: Məhəmməd Mühyiddin Əbdül-həmid, Beyrut, Daru-ehyaüs-sünnətin-nəbəviyyə.

81. Sünəni-Tirmizi (Əl-Camiüs-səhih), Məhəmməd ibn İsa Tirmizi (Əbu İsa), tədqiq: Əhməd Məhəmməd Şkir, Beyrut, Darü-ihyait-turas.

82. Sünənid-dar,Əli ibn Ömər Bağdadi,tədqiq: Əbu Təyyib Məhəmmədabadi, Beyrut, Aləmül-kutub, 1406 hicri-qəməri, ikinci çap.

83. Sünəni-Darəmi, Abdullah ibn Əbdür-rəhman Darəmi, tədqiq: Mustafa Dib əl-Bəğa, Beyrut, Dari-Qələm, 1412 hicri-qəməri, birinci çap.

84. Sünəni-Səid ibn Mənsur,Mərvəzi,tədqiq: Həbibür-rəhman Əzəmi, Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə, 1405 hicri-qəməri, birinci çap.
85. Əs-Sünənil-kübra, Əhməd ibn Hüseyn Beyhəqi, tədqiq: Məhəmməd Əbdül-qadir Əta, Beyrut, Darül-kutübül-elmiyyə, hicri-qəməri, birinci çap.

86. Əs-Sünənil-kübra,Əhməd ibn Şüeyb Nəsai, Əbdülqəffar Bundari, Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə, 1411 hicri-qəməri, birinci çap.

87. Sünəni-Nəsai bi şərhil-Hafiz Cəlaləddin Siyuti və haşiyətül-İmamis-Sindi, Əhməd ibn Şüeyb Nəsai, Beyrut, Dari-Ciyl, 1407 hicri-qəməri, birinci çap.

88.Siru-əlamin-nübəla,Məhəməd ibn Əhməd Zəhəbi, Beyrut, Müəssitir-risalə, 1414 hicri-qəməri, onuncu çap.

89. Şərhül-əxbar fi fəzaili əimmətil-əthar, Noman ibn Məhəmməd Misri (Qazi Əbu Hənifə), tədqiq: Seyyid Məhəmməd Hüseyni Cəlali, Qum, Nəşri-islami müəssisəsi, 1412 hicri-qəməri, birinci çap.

90. Şərhi nəhcül-bəlağə, Əbdülhəmid ibn Məhəmməd Mötəzili (İbn Əbil-Hədid), tədqiq: Məhəmməd Əbülfəzl İbrahim, Beyrut, Daru-ehyait-türas, 1387 hicri-qəməri, birinci çap.

91. Şöbül-iman, Əbu Bəkr Əhməd ibn Hüseyn Beyhəqi, tədqiq: Məhəmməd Səid Besyuni Zəğlul, Beyrut, Darül-kutübil-elmiyyə, 1410 hicri-qəməri, birinci çap.

92. Əs-Sihah: Tacül-lüğə və sehahül-ərəbiyyə, İsmayıl ibn Həmmad Cövhəri, (vəfat: 398 h. q.), tədqəq: Əhməd ibn Əbdül-qafur Əttar, Beyrut, Darül-elm lil-məlayin, 1410 hicri-qəməri, dördüncü çap.

93. Səhihi-ibn Həbban, Məhəmməd ibn Əhməd ibn Həbban (İbn Həbban), tənzim: Əli ibn Bəlban əl-Farsi, tədqiq: Şüeyb əl-Ərnuld, Beyrut, Risalət müəssisəsi, 1414 hicri-qəməri, ikinci çap.

94. Səhihi-ibn Xəzimə, Məhəmməd ibn İshaq Səlmi Nişaburi (İbn Xəzimə), Məhəmməd Mustafa əl-Əzəmi, Beyrut, Məktəbətül-islami, 1412 hicri-qəməri, üçüncü çap.

95. Səhihi-Buxari, Məhəmməd ibn İsmayıl Buxari, tədqiq: Mustafa Dib əl-Bəğa, Beyrut, Dari-ibn Kəsir, 1410 hicri-qəməri, dördünçü çap.

96. Səhihi-Müslim, Müslim ibn Həccac əl-Qəşiri Nişaburi, tədqiq: Məhəmməd Fuad Əbdül-baqi, Qahirə, Darül-hədis, 1412 hicri-qəməri, birinci çap.

97. Səhifətüs-səccadiyyə,tədqiq: Əli Ənsariyan, Dəmeşq, intişarati-islami, 1405 hicri-qəməri.

98. Səhifətü-İmamir-Rza, Müəssisətül-İmamil-Məhdi (əc), Qum, 1408 hicri-qəməri, birinci çap.

99. Səvfətüs-səvfə, İbn Cuzi, tədqiq: Məhəmməd Harun, Beyrut, Darül-fikr, 1413 hicri-qəməri, birinci çap.

100. Əs-Səvaiqül-mühriqə, Əhməd ibn Hicr, Qahirə, Məktəbətül-Qahirə, 1385 hicri-qəməri, ikinci çap.

101. Tibbül-əimmə, Əbna Bəstam Nişaburi, Beyrut, Darül-məhəccətül-beyza.

102. Ət-Təbəqatül-kübra, Məhəmməd ibn Səd (Ktibül-Vaqedi), Beyrut, Dari-Sadir.

103. Tibbün-Nəbi,Məhəmməd ibn Məhəmməd Cəğmini, 1318 hicri-qəməri.

104. İddətüd-dai və nicatüs-sai, Əhməd ibn Məhəmməd Hilli əl-Əsdi (İbn Fəhd), tədqiq: Əhməd əl-Müvəhhidi, Tehran, Vicdani intişaratı.

105. İləlüş-şəraye, Məhəmməd ibn Əli ibn Babəveyh Qummi, Beyrut, Darü-ihyait-turas, 1408 hicri-qəməri, birinci çap.

106. Əməlül-yəvm vəl-leylə, Əhməd ibn Şüeyb Nəsai, tədqiq: Faruq Himadə, Əhməd ibn Şüeyb Nəsai, tədqiq: Faruq Himadə, ut, Risalət müəssisəsi, 1407 hicri-qəməri, üçüncü çap.

107. Əməlül-yəvm vəl-leylə, Əhməd ibn Məhəmməd Dinəvəri, tədqiq: Həmdi Əbdül-məcid əs-Sələfi, Beyrut, Kutübüs-səqafiyyə müəssisəsi, 1408 hicri-qəməri, birinci çap.

108. Əvalil-lai əl-əziziyyə fil-əhadisid-diniyyə, Məhəmməd ibn Əli Ehsani (İbn Əbi Cumhur), tədqiq: Müctəba Əraqi, Qum, Seyyidüş-şühəda intişaratı, 1403 hicri-qəməri, birinci çap.