Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
              
                             
→     Sporlar
Larva   tarafından   alınan   sporlar   larvanın   bağırsağında 
üremektedir.   Sporlar   arka   bağırsağın   özellikle   son   kısmında 
üremektedir. Bu dönemde larvanın abdomeninde mantar miselyumu 
hızla çoğalmaktadır. 
Klinik   Muayene   :  Ascophaera   apis   ya   sporların   gıda   ile 
alınması ile yada petek gözüne yapışmış olan sporların alınmasıyla 
kireç   hastalığı   oluşmaktadır.   Kovanda   karbondioksit   seviyesi 
arttığında   larva   yüzeyindeki   mantarı   sporunun   üreme   aktivitesi 
artmaktadır. 
Entomopatojenik olan mantar larvanın iç organlarında üredikten 
sonra   dış   kutikulasına   doğru   yayılmaktadır.Mantar   miselyumlarının 
çoğalmasıyla ölmüş larva beyaz yumuşak tabaka ile  kaplanmaktadır. 
Hastalıklı larvalar, kireç benzeri parçalar halinde   fark edilmektedir. 
İlerleyen dönemde larvaların rengi griden siyaha kadar değişmektedir. 
Şiddetli   enfekte   kolonideki   yavrulu   gözlerin   bir   çoğu   mühürlü 
kalmaktadır.  Ölü larvalar gözler içinde sert ve kuru halde bulunurlar. 
Şayet petek ele alınıp sallanırsa petek gözleri içinde mumya larvaları 
içerdiğinden   tıkırtı   sesi   duyulmaktadır.   Larva   kalıntıları     kapalı   ve 
kapanmamış yavru gözlerinde bulunmaktadır. Larvaların pek çoğu dik 
pozisyonda   ölmektedir.     Erişkin   arılar   mumyaların   bir   çoğunu 
uzaklaştırmaktadır.   Bunlar   kovan   dip   tahtası   üzerinde   ve   kovan 
girişinde fark edilmektedir.  
    
     
           Kireç hastalıklı larvalar   Kireç hastalıklı petek 
Kontrol ve Mücadele : Kireç hastalığına karşı ruhsatlı bir ilaç 
yoktur. Güçlü kolonilerde hastalık problem değildir. Yetişkin arılar 
ölmüş  larvaları kovan dışına  attığından farkına varılmadan  hastalık 
43

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
kaybolmaktadır.   Hastalıklı   mücadele   için   hastalıklı   petekler 
yakılmalıdır.   Hastalıklı   kolonilere     şurup   verilmelidir.   Sağlıklı 
kolonilerden   yavrulu   petek   ve   genç   işçi   arı   takviyesi   yapılmalıdır. 
Hastalıklı kovanlara yeni petekler verilmelidir.   Hastalıklı kovan ve 
arıcılık   ekipmanları   %4’lük   formaldehit   ile   dezenfekte   edildiğinde 
mantar 30 dakika içinde ölmektedir. Formaldehit, yavrulu peteklere ve 
kovanın   iç   yüzeylerine   ve   uçuş   tahtasına   spreyle   uygulanmaktadır. 
Uygulamadan   sonraki bir hafta içinde erişkin işçi arılar mumyaları 
dışarı atmakta ve bir yıl süresince enfeksiyon görülmemektedir.
Kovanlarda zayıf havalandırma ve rutubet birikmesinden kovanı 
korumak   lazımdır.   Çünkü   bu   iki   etmen   kireç   hastalığını   teşvik 
etmektedir.   Kışın   kolonilerin   sarılması   soğuk   havaya   bağlı   olarak 
kireç hastalığı oluşma ihtimalini azaltmak için önemlidir. Kovanları 
sarmak   hem   üşümeyi   önlerken   hem   de   kuru   kalmalarını 
sağlamaktadır. Kışın kovanları örtmek ve onları rutubetten korumak 
ve uygun havalandırma yapılmasını sağlamak hastalığı önlemek için 
önemlidir. 
Kovan, kalsiyum hipoklorit solüsyonuna daldırılarak mantar yok 
edilmektedir. Daha sonra güneşte bırakılalark kuruması sağlanmalıdır. 
Arı kolonilerinin kireç hastalığına karşı duyarlılığı değişkendir. 
Bazı   koloniler   hasta   larvaları   kovandan   uzaklaştırmada   daha 
başarılıdır.   Kovanlar   dikatli   takip   edilerek   temizlik   kabiliyetleri 
yüksek olan arılardan meydana gelen koloniler tespit edilmelidir. Bu 
tip koloniler hastalığa karşı daha dirençlidir. Böyle kolonilerin ana 
arıları kullanılmalıdır.  
Arıların temizleme davranışı, yavru hastalıklarıyla mücadelede 
önemlidir. Temizleme davranışında 2 baskın karakter öne çıkmaktdır. 
Bunlardan birincisi petek gözünün açılması, ikincisi ise içindekinin 
uzaklaştırılmasıdır. Temizleme özelliğinin tespiti için kolay bir vardır. 
Donmuş  yavrulu petek kovana verilir. Temizleme özelliği iyi 
olan   arılar     donmuş   larvaları     48   saat   içinde   uzaklaştırmaktadır. 
Temizleme özelliği iyi olmayan arılar larvaları 1 haftadan daha uzun 
bir sürede dışarı atarlar.  Diğer kolay bir yöntemde 8 adet yavru petek 
gözü bir çubukla delinmekte, kovanlar takip edilerek temizlik özelliği 
daha iyi olan koloniler seçilmektedir. Bu usul hastalıkların önlenmesi 
ve mücadelesinde önemlidir. 
4.2. Bettsia alvei 
44

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Bettsia   alvei,   petek   gözlerindeki   polenlerde   safrofit   olarak 
bulunan bir mantardır.  Polen mantarı olarak kabul edilmektedir. Arı 
yavrularına   zarar   vermez.   Bettsia   alvei   yağmurlu   kış   mevsiminden 
sonraki   erken   ilkbahar   dönemlerinde   ortaya   çıkmaktadır.   Bu 
zamanlarda kovanlardakireç hastalığı daha sonra görülmektedir.  
Etken   :  Bettsia   alvei,   kışın   ve   erken   ilkbahar   döneminde 
peteklerdeki   polenlerde  üremektedir.   Polenlerde   çoğalarak   polenleri 
kullanılamaz   hale   getirmektedir.     Petek   gözleri   içine   polen 
konulduktan sonra üzeri balla üzeri kapatılmakta, daha sonra petek 
gözü   mühürlenmektedir.    Ancak  polen  üzeri  bal     doldurulmamışsa 
yada petek gözünün en üstteki balı alınmışsa B. alvei iyi üremektedir. 
Polenleri   kullanılamaz   hale   getirmektedir.   Yazın   sıcak   günlerinde 
sporlar ölmez. B. alvei 30°C’nin altındaki sıcaklıkta daha iyi gelişir. 
Zayıflamış kolonilerde soğuk   sezonlarda daha fazla bulunmaktadır. 
Mantar poleni sert, kuru  parçalara ayırmaktadır.  Petek gözü içindeki 
mantar gri renktedir. 
Kontrol ve Mücadele :  B. alvei’nin sağlıklı arı kolonilerinde 
normalde bulunması doğaldır. Normal şartlarda problem değildir.  Bu 
nedenle kontrol etmek için herhangi bir düzenleme yapılmaz. 
Ilık   havalarda   kovandaki   bozulmuş   polenler   dışarı   atılır. 
Mantarın üremesi nedeniyle sert tapa benzeri polen kümesi meydana 
gelir. Arılar petekteki bozuk polen yumaklarını dışarı atarlar.  Polende 
mantar   üremesini   engellemek   için   kışın   kovanları   kuru   tutmak   ve 
sarmak gerekmektedir.
4.3. Taş Çürüklüğü (Stonebrood)
Taş çürüklüğü, arıcılıkta çok az önemi olan ve nadiren görülen 
bir hastalıktır. Hem yavru hem de erişkin arılarda Aspergillus flavus 
taş çürüklüğüne neden olmaktadır. Buna karşın A. fumigatus’a bazen 
rastlanılmaktadır.  
Hastalık erişkin arılardan daha çok larvalarda fark edilmektedir. 
Hastalıklı larva ve pupa değişim geçirerek sert, taş benzeri mumyalara 
dönmektedir.  Enfekte ergin arıların karınları mumyalamaktadır. 
Etken : Aspergillus flavus, bazen de  A. fumigatus bal arılarının 
hem   larva   hem   de   erginlerini   enfekte   ederek   öldürmektedir.     Bu 
45

---