Cədvəl 4
Azofos gübrəsinin “Qobustan” yumşaq buğda sortunun yerüstü biokütlə
məhsulu ilə azotun aparılmasına, gübrədən azotun mənimsənilməsinə təsiri
Təcrübənin
variantı
Də
n
m
əh
su
lu
,
se
n
/h
a
Də
n
d
ə
az
ot
u
n
,
m
iq
d
ar
ı,
%
-lə
Də
n
lə
ap
ar
ıl
an
az
ot
,k
q
/h
a
Kü
ləş
m
əh
su
lu
s
en
/h
a,
Kü
ləş
d
ə
az
ot
u
n
m
iq
d
ar
ı,
%
-lə
Kü
ləş
lə
ap
ar
ıl
an
az
ot
,k
q
/h
a
Cə
m
i ye
rü
st
ü
b
iok
ü
tlə
il
ə
ap
ar
ıl
an
az
ot
,
k
q
/h
a
Gübrədən
azotun
mənimsənilmə
si
kq/ha
%-lə
Gübrəsiz
35,90
1,44
51,70
47,25
0,38
17,95
69,65
-
-
Nəzarət (N
120
P
60
K
60
)
təsərrüfata tövsiyyə
olunan
62,94
2,18
137,21
84,12
0,27
22,71
159,92
90,27
75,22
Azofos-300 kq/ha
(N
90
P
81
)
44,35
1,88
83,39
71,65
0,38
27,23
110,62
40,97
45,52
Azofos-400 kq/ha
(N
12
P
108
)
50,48
1,81
91,37
77,48
0,39
30,22
121,59
51,94
43,28
Azofos-500 kq/ha
(N
150
P
135
)
53,39
1,80
96,10
83,24
0,39
32,50
128,60
58,95
39,30
Analizin nəticələrindən məlum oldu ki, gübrəsiz variantda ümumi yerüstü biokütlə
ilə aparılan azotun miqdarı 69,65 kq/ha, təsərrüfata tövsiyə olunan “nəzarət”
variantında 159,92 kq/ha olduğu halda, “Azofos” gübrəsinin normalarından asılı
olaraq bu göstərici 110,62-128,60 kq/ha olmuşdur (cədvəl 4). “Azofos”-500 kq/ha
verilmiş variantda azotun hektara təsiredici maddə hesabı ilə 30 kq, fosforun isə 75
kq çox verilməsinə baxmayaraq yerüstü biokütlə ilə aparılan azotun miqdarı
nəzarət variantından (N
120
P
60
K
60
) 49,30-31,32 kq/ha az olmuşdur.
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, mineral gübrələrin əsas səmərəlilik
göstəricilərindən biri də onun mənimsənilmə əmsalıdır. Mənimsənilmə əmsalı 2
üsulla təyin olunur. Birinci gübrənin tərkibində olan azot, fosfor və s. qida
maddəsinin izotopundan istifadə etməklə. Məsələn azotun mənimsənilməsində N
15
izotopu, digəri isə gübrəsiz variantla müqayisə olunur. Tədqiqatda gübrəli
variantlarda yerüstü biokütlə ilə hər hektardan aparılan azotun miqdarından
gübrəsiz variantda aparılan azotun miqdarını çıxmaqla azotun mənimsənilmə
əmsalı hesablanmışdır. Analizlərin nəticələrindən məlum olmuşdur ki, nəzarət
variantında (N
120
P
60
K
60
) azotun gübrədən mənimsənilmə əmsalı 75,22% olduğu
halda, “Azofos” gübrəsində azotun gübrədən mənimsənilmə əmsalı onun
normalarından asılı olaraq 39,30-45,52% olmuşdur. Bu isə nəzarət variantından
65,25-91,40% azdır.
Respublikamızın ümumi əkin sahəsinin 65-75%-ni payızlıq dənli bitkilər
təşkil edir. Payzılıq bitkilərə fosfor və kalium gübrələri səpindən əvvəl, bir hissəsi
isə səpinlə birlikdə tətbiq olunur. Bu da bitkidə şəkərlərin toplanmasına, bitkinin
qışa davamlılığının artmasına müsbət təsir edir. “Azofos” gübrəsində azot 30%,
fosfor 27%, kalium isə olmadığından bunu nizamlamaq mümkün deyil .