Aparan yol kimi

Fuad  Morqm.vdnv
K u llu ro lo g iv a  e ff e k lM i hayat va faalivvata aparan vol
•  Kulturoloji təhsil
KULTUROLOJİ 
TƏHSİL 
:  MAHİYYƏT, 
VƏZİFƏ 
VƏ
SƏVİYYƏSİ.
K ulturoloji  təhsilin  vəzifəsi
  ruhi  və  maddi  mədəniyyətin  inkişaf 
nəzəriyyəsi  və  praktikası  ,  insanın  həyat  fəaliyyətinin  texnologiyaları 
sahəsində 
xüsusi  bilik  və  bacarıqlara  malik  şəxsiyyət,  lider  və 
ekspertlərin  formalaşdın İmasıdır.
K ulturoloji təhsil
•  
sosial  terapiya  və  ziddiyyətlərin  profilaktikası,  şəxsiyyətin 
ruhi  ekologiyasının 
formalaşdınlması,  sülh  mədəniyyəti, 
hüquqi  və  gender  mədəniyyəti,  resurs  və  gəlirin  paylanması 
mədəniyyəti,  eləcə  də,  bəşər  təhlükəsizliyinin  əldə  edilməsinə 
istiqamətlənən  mədəniyyət  və  maraqlann 
uyğunlaşma 
prosesinin  zəruri əsası kimi 
çıxış edir.
•  
gənc  nəslin  potensial  istedad  və  qabiliyyətinin 
inkişafının 
innovasiya prosesidir.
•  
aşağıdakı  sahələr  üzrə  universal  və  xüsusi  elmi  biliklərin 
cəmiyyətə ötürülməsi işinə xidmət edir:
o 
xalqın  mədəniyyət  tarixi  və  bəşəriyyətin  həyat  fəaliyyətinin 
texnologi yalan.
° 
Etik mədəniyyət 
o 
Hüquq mədəniyyəti 
э 
Estetik və bədii  mədəniyyət.
° 
Ekoloji və tibbi mədəniyyət.
□ 
Demokratiya və vətəndaş cəmiyyətinin  siyasi mədəniyyəti, 
o 
Sülh mədəniyyəti  və gender mədəniyyəti.
° 
İqtisadi  inkişaf və biznes etikası mədəniyyəti. 
o 
Ətraf aləmin mühafizəsi mədəniyyəti,
o 
Xalqlar-millətlər-dinlərarası  münasibət mədəniyyəti, 
o 
Yoxsulluq,  korrupsiya  və 
terrorizmin  aradan  qaldınlması 
mədəniyyəti.
o 
Məsuliyyət mədəniyyəti, 
o  
Qidalanma və istehlak mədəniyyəti, 
o 
Dövlət, sosial və qlobal  idarəetmə mədəniyyəti, 
o 
İnnovasiyalı mədəniyyət.
94
Fuad Mammadov
K ullu ro lo g iva  effektivli hayat va faallyyata aparan vol
KULTUROLOJİ TƏHSİLİN  İMKANLARI VƏ
GÖZLƏNİLƏN NƏTİCƏLƏR
Ф  BMT  və  YUNECKO  -da  qəbul  edilmiş  beynəlxalq  norma  və 
dəyərlər, etik prinsiplərin  dünyada təsdiqi.
tj  Cəmiyyətin  həyati  maraqlarına  cavab  verən 
düzgün  sosial- 
mədəni  siyasətin formalaşdınlması.
Ф  Cəmiyyətin  sosial-siyasi  kapitalı  olan  -  yüksək  mədəniyyətli, 
zəruri  bilik  və  bacanq  səviyyəsinə,  məsuliyyət  və  müstəqilliyə, 
mənəviyyat  və 
yaradıcı 
fəaliyyətə  malik  vətəndaşlann 
formalaşması.
Ф  Sosial  və  və  hümanitar 
elmlərin  metodlanna  bəzən  tabe 
olmayan  mürəkkəb sosial-siyasi  problemləri  düzgün  konseptual 
görmək,  diaqnoz  etmək,  strateji  planlaşdırmaq  və  sistemli  həll 
etmək.
Ф  Gələcəyi düzgün görmək.
Ф  Mənəvi  insani  -  şəxsiyyətlərarası,  etnik,  dini,  beynəlxalq 
münasibətlərin  təsdiqi.  Ümumbəşəri  mədəni  dəyərlər  əsasında 
mədəni eyniliyin  formalaşması.
Ф  Cəmiyyətdə  böhranların  aradan  qaldınlması 
və  sosial 
təhlükəsizliyin əldə edilməsi.
$   Müharibə,  qarşıdurma,  terrorizm,  zorakılığın  struktur və  digər 
formalannın  qarşısının alınması.
Ф  Ənənəvi mədəniyyətlərin modemləşdirilməsinin  təmin edilməsi.
Ф  Demokratiya və  vətəndaş cəmiyyəti mədəniyyətinin  inkişafı.
Ф  Sülh mədəniyyətinin inkişafi.
$   Mədəni əhalinin qorunması.
Ф  Mədəni 
müxtəliflik 
və 
mədəni 
özünəməzsusluğun 
qorunması.İntellektual məddəniyyətin inkişafi.
Ф  İntellektual mədəniyyətin inkişafı.
Ф  Etik mədəniyyətin inkişafi.
Ф  Bədii mədəniyyətin inkişafi.
Ф  İdarəetmə mədəniyyətinin inkişafı.
Ф  İqtisadi mədəniyyətin inkişafi.
Ф  Hüquqi nmədəniyyətin inkişafi.
Ф  Məsuliyyət mədəniyyətinin inkişafi.
95

---

Kuad  Mammadot
Kullurologiva eflektivli havat ta faalivvata aparan vol
•   İstehlak mədəniyyətinin inkişafi.
&  Siyasi mədəniyyətin inkişafı.
•   İnformasiya mədəniyyətinin inkişafı.
Ф  Sahibkarlıq və işgüzar ünsiyyət mədəniyyətinin inkişafi.
Z  Ekoloji mədəniyyətin inkişafı.
Gender mədəniyyətinin inkişafı.
&  Beynəlxalq əməkdaşlığın  inkişafı.
&  Sosial mədəniyyətin bərqərqr olması.
$  Əhalinin yüksək sosial  fəallığına nail olmaq.
5  İnnovativ fəaliyyətin inkişafi.
s   Düzgün  sosial, siyasi və iqtisadi  qərarların  ekspertizası və elmi 
təmin edilməsi.
6  Sabit texnoloji və  sosial-iqtisadi inkişaf.
&  Cəmiyyətin həyat keyfiyyəti  və maddi rifahının artması.
&  Korrupsiyanın  azaldılması.
®  Yoxsulluğun aradan qaldırılması.
$  Əhalinin  sağlamlığının  qorunması 
və  uzunömürlülüyün 
artırılması.
5  Siyasi stabilliyə nail olunması.
6  Müdafiə qabiliyyətinin artırılması.
S İST E M L İ KULTUROLOJİ TƏHSİLİN 
N İS B İ ÜSTÜNLÜKLƏRİ
dövlət, sosial və qlobal idarəetmə sisteminin 
təkmilləşdirilməsi sahəsində
aşağıdakılar üçün y e n i im kanlar açır:
•  
müasir  həyatda  sosial  və  humanitar  elmlərin 
ənənəvi 
metodlarına tabe olmayan mürəkkəb  sosial  və  humanitar elmlərin 
metodlarına  tabe  olmayan  mürəkkəb  sosial-siyasi  problemləri 
düzgün konseptual görmək, planlaşdırmaq və sistemli həll etmək;
•  
bəşəriyyətin 
intellektual 
və 
etik 
inkişafı 
prosesində 
YUNESKO-nun aparıcı rolunun canlandırılınası;
•  
BMT  və  YUNESKO-nun  sənədlərində  əks  olunmuş  -   azadlıq 
idealı,  bərabərlik,  sosial  ədalət,  və  insan  hüquqları  kimi  etik
96
ЕыМ  M?rom«iov
Kulturplogiya çffekl.ivli hayat 
уз
 faaliyyata aparatı yol
prinsip,  dəyər  və  beynəlxalq  normaların  bütün  dünyada  təsdiq 
edilməsi;
•  
bütün  dünyada 
şəxsiyyətə  hörmət,  ləyaqət  və  məsuliyyət 
mədəniyyəti kimi universal dəyərlərin təsdiq edilməsi;
•  
bəşəriyyətin  stabil  və  təhlükəsiz  inkişafı  üçün  zəruri  olan 
qlobal  siyasət 
və  idarəetmənin 
demokratikləşdirlmə  və 
hümanistləşdirilməsi, 
mədəniyyət, 
maraq 
və 
dəyərlərin 
harmoniyasına 
istiqamətlənən 
yeni  strategiya  və  modellərin 
yaradılması;
•  
xalqların  mədəni  müxtəliflik,  mədəni  özünəməxsssusluq  və 
milli irsinin qorunması;
•  
sülh 
mədəniyyəti 
və 
gender 
bərabərliyinin, 
dünya
mədəniyyətində 
destruktiv  halların  və  böhranların  aradan 
qaldırılması, terrorizm, konflikt və zorakılığın  bütün  formalarının 
aradan qaldırılması;
•  
Şərq  və  Qərb  mədəni  dəyərlərinin  sintezinə,  bəşəriyyətin 
ümumi  maraqlarına cavab verən, demokratiyanın  universal  dəyər 
prinsipləri  əsasında sivilizasiyaların  dialoquna  və əməkdaşlığına, 
müxtəlif xalqların mədəniyyət və maraqlarının harmonizasiyası;
•  
demokratiya 
və  vətəndaş  cəmiyyətinin 
sosial  və 
siyasi 
mədəniyyətinin  inkişafi,  beynəlxalq  münasibətlər  və  idarəetmə 
mədəniyyəti səviyyəsinin  yüksəldilməsi;
•  
iqtisadi  mədəniyyət,  iştehsal,  istehlak  və  kommunikasiya 
mədəniyyətinin  inkişafi;
•  
qeyri-hökumət  təşkilatlan,  icma,  həmkarlar,  bələdiyyə  və  s. 
vətəndaş cəmiyuyəti strukturlanmn və sosial fəallığın inkişafi;
•  
milli  səviyyədə  düzgün  siyasi,  sosial  və  iqtisadi  qərarlann 
qəbul edilməsi və bununla da:
Ф 
m illi 
mdəniyyətlərin 
ardıcıl 
modernləşdirilməsi 
və 
dem okratikləşdirilməsi:
Ф 
konfliktlərin  sosial  terapiyası  və  profilaktikası  şəxsiyyətin  ruhi 
ekologiyasının,  sülh,  hüquq
mədəniyyətinin form alaşdırılm ası:
Ф 
korrupsiyanınazaldılması,  yoxsulluğun  aradan  qaldırılması, 
cəm iyyətin rifahı  və  sabit in k işa f
97

---