Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika universiteti pedagogika va psixologiya fakulteti

1) 6+2=8 8- =6
+2= -2=
2+ =7 3- =2
2)

3. 
   7+2 8-3 4+4
   

3+5 6-4 10-7
4) O’quvchilarga quyidagi savollarni berish mumkin;
-8 sonini ikkita sonning ayirmasi bilan ifodalang,
-8 sonini ikkita son yig’indisi ko’rinishida yozing,
-10 sonidan 3 sonini ayiring,
-6 va 3 sonlaring yig’indisini toping.
II sinfda ifodalar birinchi sinfdagiga nisbatan biroz kengroq doirada berilgan. Bu sinfda ifodalarbi taqqoslash (tenglik,katta,kichik) masalasiga alohida e’tibor beriladi. Darsliklarda ifodalarni taqqoslashga doir 100 dan ortiq mashqlar o’rin olgan. Bu sinfda ko’paytirish va bo’lish amallaring kiritilishi munosabati bilan bolalar yangi tushunchalar (ko’payuvchi, ko’paytuvchi, ko’payma, bo’linuvchi, bo’luvchi va bo’linma ) bilan tanishadilar, ko’paytirish amalining xossalarini o’rganadilar.
II sinfda o’rganilishi lozim bo’lgan ayrim masala va mashiqlardan ba’zi namunalarni ko’rsatib o’tamiz

1)4<6, 2>1, 0=0, 8<, , 6> ,

2) 0*1, 2*1, 5*7, 16sm*2dm. 7dm*5sm,

3. 
   3) 7*2+4, 7*6, 7*5+4,
   

4) 3*6*6*3, 2*4*4*3, 8*2*6*3,
Bu misollardagi yulduzchalar o’rniga “>”,”<”,”=” belgilarini va tegishli arifmetik amallar ishorasini qo’yng.
III va IV siniflarda sonli ifodalar ko’rinishi I-II sinflardagiga qaraganda ancha kengayadi va murakabkashadi. III sinfda (8+6):2 ga o’hshash misollar ko’proq qaraladi. Bunday sonli ifodalardan masala tuzip yechish usullari o’rganiladi. Masalan, yuqorida ko’rsatilgan ifoda bo’yicha bunday masala tuzish va uni yechish munkin.
Masala. III sinif o’quvchilari jamoa xo’jaligi dexqonlariga yordamlashish uchun olma terishga chiqdilar. Ular uchga bo’linishdi. 1 guruh 8 sent, 2 guruh 6 sent olma terdi. 3 guruh o’quvchilari ikkala guruh terganidan ikki marta kam olma terdi. 3guruh o’quvchilari qancha olma tergan? Masalani ikki usul bilan yeching.
1 usul. 1 va 2 guruh o’quvchilari birgalikda qancha olma tergan?
8+6=14(sent)
3 guruh bolalari qancha olma tergan?
(8+6):2=14:2=7(sent)
Javob; 7(sent)
2 usul. 1 va 2 guruh bolalari tergan olmaning yarmi qancha bo’ladi?
8:2+6:2=4+3=7(sent)
Javob; 7(sent)
IV sinfda qaraladigan sonli ifodalar quyidagi sinflardagiga qaraganda malum darajada murakablashib 3-4 amal bilan echiladi. Masalan: (81+19)-(82-30)-9 misol to’rtta amal bilan echiladi.

1. 
   81+19=100
   
2. 
   82-30=52
   

v) 100-52=48
g) 48-9=39
Ba’zi sonli ifodalarni hisoblaganda amallarni hossalaridan foydalanish zaruriyati kelibchiqadi.
Masalan: 342+78+715+185=(342+78)+(415+185)=420+600=1020
Ko’rinib turibdiki, bunday ifodalarning qiymatlarini hisoblash amallar tartibi va qavslar haqidagi (oldin olingan ) bilimlarga asoslanadi. Masalan IV sinifda (80040-16688:36)+347803 ifodaning qiymatini hisoblaganda, yuqoridagi bilimlarga ega bo’lmagan o’quvchi uni yecha bilmaydi. Shu sababli o’quvchi o’z vaqdida amallar tartibi va qavslar haqidagi bilimlarni o’quvchilar puhta o’zlashtirib olishlarini taminlashi zarur.

3. MATEMATIK IFODALAR USTIDA ISHLASHGA DOIR BIR SOATLIK DARS ISHLANMASI.

Mavzu: Ko’paytirish va bo’lishga doir misol va masalalar ishlash
Maqsad:
A) ta’limiy maqsad –sonli, harfiy va o’zgaruvchili ifodalar bilan tanishtirish, ifodalar haqida bilim, ko’nikma va malakani mustahkamlash
B) tarbiyaviy maqsad – o’quvchilarga eng yaxshi xislatlarni mehribonlik, pokizalikni tarbiyalash.
Dars jihozi :
ko’rgazmaliy qurollar,har xil kartochkalar, darslik, abak
Darsning borishi:
1. O’quvchi salomlashadi. O’quvchilar shiorni aytadilar