A4 Bosim datchiklari va ularning turlari. A5 Namlik datchiklari va ularning turlari

2-Amaliy mashg’ulot. Datchiklar o’lchash xatoliklari v a ularning sabablari, asosiy kattaliklarini hisoblash

Ishdan maqsad: Datchiklar o’lchash xatoliklari va ularning sabablari, asosiy kattaliklarini hisoblashni o’rganish.
Nazariy qism.
O‘lchash xatoliklarining tabaqalanishi
O‘lchash xatoligi – o‘lchash natijasini chinakam (haqiqiy) qiymatdan
chetlashuvini (og‘ishuvini) ifodalovchi o‘lchashning sifat mezoni.
O‘lchash xatoliklari turli sabablarga ko‘ra turlicha ko‘rinishda namoyon
bo‘lishi mumkin. Bu sabablar qatoriga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
– o‘lchash vositasidan foydalanishda uni sozlashdan yoki sozlash darajasini
siljishidan kelib chiquvchi sabablar;
– o‘lchash obyektini o‘lchash joyiga (pozitsiyasiga) o‘rnatishdan kelib
chiquvchi sabablar;
– o‘lchash vositalarining zanjirida o‘lchash ma’lumotini olish, saqlash,
o‘zgartirish va tavsiya etish bilan bog‘liq sabablar;
– o‘lchash vositasi va ob’yektiga nisbatan tashqi ta’sirlar (harorat yoki
bosimning o‘zgarishi, elektr va magnit maydonlarining ta’siri, turli tebranishlar va
hokazolar)dan kelib chiquvchi sabablar;
– o‘lchash obyektning xususiyatlaridan kelib chiquvchi sabablar;
– operatorning malakasi va holatiga bog‘liq sabablar va shu kabilar.
O‘lchash xatoliklarini kelib chiqish sabablarini tahlil qilishda eng avvalo
o‘lchash natijasiga salmoqli ta’sir etuvchilarini aniqlash lozim bo‘ladi.
O‘lchash xatoliklari u yoki bu xususiyatiga ko‘ra quyida keltirilgan turlarga
bo‘linadi (1– rasm)



Statik xatoliklar – vaqt mobaynida kattalikning o‘zgarishiga bog‘liq
bo‘lmagan xatoliklar. O‘lchash vositalarining statik xatoligi shu vosita bilan
o‘zgarmas kattalikni o‘lchashda hosil bo‘ladi. Agar o‘lchash vositasining
pasportida statik sharoitlardagi o‘lchashning chegaraviy xatoliklari ko‘rsatilgan
bo‘lsa, u holda bu ma’lumotlar dinamik sharoitlardagi aniqlikni tavsiflashga
nisbatan tadbiq etila olmaydi.