3-sinf Tabiatshunoslik A. Bahromov,Sh. Sharipov,M. Nabiyev Ona tili va o`qish savodxonligi tuzuvchilari 1-2-sinf Iroda

Diktant-bu
 eshitib,idrok qilingan so`z ,gap,bog`lanishli nutq matnni 
yozishdir.Diktant maqsadiga ko`ra 2 turli bo`ladi 
1.Ta`limiy:diktantning bu turi o`rganilgan mavzularni mustahkamlash 
maqsadida yozuv darsining ma`lum bir qismida mashq sifatida 
o`tkazilib,unga alohida soat 
ajratilmaydi.Turlari:lug`at,saylanma,ko`rsatuv,yoddan yozuv,ta`kidiy, 
izohli,ijodiy 
Tekshiruv:diktantning bu turida o`quvchilar so`zlarni qanchalik 
o`zlashtirganlarini sinash tekshirish maqsadida o`tkaziladi 
Bayon 4 turda yoziladi
:1.Berilgan matn asosida hikoya yozish 
2.Muhokama va tasvir janri elementlari qatnashgan bayon yozish 
3.Matnni qisqartirib ijodiy qayta hikoyalsh asosida bayon yozish 
4.Tanlab qayta hikoyalash asosida bayon yozish 
Yozma ishlarda ko`chish-tutuq belgisi qo`yilmasa ishorat xato,insho 
arab
cha”Yaratish,””bino qilish”,”Boshlash”,Nutq 2 xil
-ichki,tashqi, 
Injo janriga ko`ra turlari:hikoya,tasvir,muhokama 
Insho yozish 1-sinf 1dars,2-sinf 1 dars 2-darsdan 15-20 daqiqa, 
3-sinf 1-1,5 soat,4-sinf 2 dars,inshoda xatolar ustida ishlash uchun 20-25 
daqiqa
Diksiya-so`z,bo`g`in va tovushni aniq,to`g`ri,burro talaffuz qilish,savod 
o`rgatish davrida analiz-sintez usulidan foydalanamiz.Analiz-sintez,quvnoq 
daqiqalarni Ushinskiy kiritgan.
Tovush-akustik jihatdan biror bir jismning boshqa bir jism ta`sirida 
tebranishida quloqqa eshitilishi tovush deyiladi. 

---

Tovush=ma`lum bir yozuv belgisini olishi harf deyiladi 
Artikulyasiya-tovush hosil bo`lish o`rni 
Analizda-o`qish malakasi egallanadi,sintezda-oqish malakasi shakllanadi 
Grammatik mashqlar 2 xil: 
1.Leksik-morfologik 2.Sintaktik mashqlar
Grammatik tahlil-analitik mashqqa kiradi,so`z turkumlariga nisbatan-
morfologik,gap bo`laklari gapga nisbatan-sintaktik 
Xatolar 3 xil:1.Lug`aviy-uslubiy-shevaga xos so`zlar,2-morfologik uslubiy 
xato-og`zaki va yozma nutqda so`z shaklini so`z yasovchi,so`z o`zgartuvchi 
qo`shimchalarni noto`g`ri qo`llash 
3-sintaktik uslubiy xato-so`z birikmasini Grammatik vositalar,ko`makchilar 
yordamida to`g`ri tuzmaslik,gap strukturasini buzilishi 
Ona tili o`qitish metodikasi=metodologik asosi bu-borliqni bilish nazarayasi 
Ona tili o`qitish tamoyillari: 5 ta ,ona tili o`qitish metodikasi 2 ta, 
Diktant yozish malakasi bo`yicha qo`yilgan talab 
–
imlo xatolarga yo`l 
qo`ymaslik 
O`zbek tili yozuvi tovush yozuvi-o`zbek yozuvi-fonematik yozuv
O`zbek tilida punktiatsiyon xato 10 ta,husnixatga o`rgatishda 10 ta 
Orfografiya-orfo to`g`ri,grafik chiziq ,orfofrafik mashqlar 4 xil :1.ko`chirib 
yozish,2.diktant,3.Grammatik,orfografik mashqlar,4.ijodiy ishlalar 
Bog`lanishli nutq-tafakkur ehtiyoji tufayli yuzaga kelib,mantiqiy va 
Grammatik qoidalar asosida o`zlashtirilgan mavzuni ifodalash uchun 
tuzilgan nutq.
Sinonim-yozilishi har hil,ma`nosi bir xil:chehra,aft,Bashara 
Omonim-shakldosh,yozilishi bir xil,ma`nosi har xil-och-sifat,och-eshik och 

---

Antonim-qarama-qarshi so`zlar-ko`p-oz,oq-qora 
Paronim so`zlar-aytilishi bir-biriga yaqin lekin ma`nosi har xil-shox-daraxt 
shoxi,shoh-podshoh 
Uyadosh so`zlar-bir mazmunli guruhga oid-oq,qizil,sariq-
rang;ko`ylak,shim,do`ppi-kiyim 
Otlarning egalik va kelishik qo`shimchalar yordamida o`zgarishi-turlanish 
deyiladi.Otlar=shaxs-son qo`shimchalari bilan o`zgarishi tuslanish deyiladi. 
Ritorika-chiroyli nutq so`zlash
Fonetika-tovush,grafika 
–
yozuv,orfoepiya-talaffuz,leksikologiya-so`z va 
uning ma`nolari,Fraziologiya-iboralar,morfologiya-so`z turkumlari 
Yordamchi so`zlar:ko`makchi,bog`lovchi,yuklama 
Ko`makchi-bilan,uchun,kabi,singari,uzra,qadar 
Bog`lovchi-va,chunki,ammo,lekin,biroq,yuklama-axir,hatto,faqat,ham 
Modal so`zlar-ehtimol,darhaqiqat,hoynahoy,aslida,darhaqiqat,shekilli 
Alohida olingan guruh so`zlar:modal.undov ,taqlid 
Til va nutq tafakkur bilan uzviy bog`liq,ta`lim shakllari-
an`naviy,noan`anaviy,yakka tartibda 
Genetik tamoyil-shakli oson harflarda so`ng,shakli murakkab harflarni 
guruhlab yozish 
Motiv-Yunoncha siljish, harakatga keltirish 
Immutativ metod 
–
taqlid metodi 
Perespektiv qobiliyat-qisqa daqiqa/da auditoriya holatini idrok etish 
Gnostik qobiliyat 
–
tadqiqot ishlariga layoqatlilik
Pedtexnologiya= asosiy yo`nalishlari-5 ta ,dars bosqichlari-6 ta 
Didaktik jarayon 3 ta komponent+ iborat 

---

Pedtexnologiya= markaziy muammosi-bola shaxsini rivojlantirish orqali
ta`lim tarbiya maqsadiga erishish 
Interfaol jarayon-o`zaro faollashtiruvchi jarayon 
Metodologiya-mantiqiy tashkil etish usullari vositalari haqidagi fan 
DTS da o`qish texnikasiga 8 ta talab qo`yilgan 
Grammatik tahlil-analitik mashqqa kiradi,Gap bo`laklari gapga nisbatan 
–
sintaktik,so`z turkumlariga 
–
morfologik