Yozuvning jamiyatda tutgan o'rni va uning ahamiyati

MAVZU:"Yozuvning jamiyatda tutgan o'rni va uning ahamiyati"
Yozuv, yozuvning tilga munosabati, yozuvning paydo bo`lishi, piktografik yozuv, logografik yozuv, xitoy ieroglifikasi, misr mixli xatlari, fonografik yozuv va uning turlari, alifbo, lotin alifbosi, kirill yozuvi.
Yozuv insoniyatning tarixiy taraqqiyoti mahsulidir. U azaldan kishilarning aloqa qilishlari, fikr almashishlarida muhim rol o`ynagan. Shubhasiz, yozuv insoniyatning ulug` kashfiyoti, muvaffaqiyati hisoblanadi. U og`zaki nutq va tilga yordamchi vosita sifatida yuzaga keldi.
Yozuv – muayyan bir tilda qabul etilgan va kishilar o`rtasidagi muloqotga xizmat qiladigan yozma belgilar yoki tasvirlar tizimi. Yozuv kishilik jamiyati madaniy taraqqiyotning tom ma’nodagi, bashariyatning uzoq va murakkab tadrijiy takomili jarayonidagi omillarning eng asosiylaridan biridir. Yozuv og`zaki tilga nisbatan ikkilamchi, qo`shimcha aloqa vositasi bo`lsa-da, unga qaraganda ko`p afzalliklarga ega. Xususan, tilning asosiy vazifasi – kishilar o`rtasidagi aloqani ta’minlashdir. Tilning kommunikativ vazifasi yozuvsiz amalga oshishi mumkin emas. Tilning estetik, gnosiologik (bilish) kabi asosiy vazifalarini ham yozuvsiz tasavvur qilish qiyin. Ayniqsa, tilning insoniyat qo`lga kiritgan tajriba-bilimlarini saqlash va avlodlarga yetkazishdan iborat vazifasi bevosita yozuv orqali bajariladi. Tovush tili uchun noqulaylik tug`diruvchi masofa va vaqt omili yozuvning bu borada ustunligini dalillaydi. Bir latincha maqol bor: “Verba volant – scripta manent” – “So`zlar uchib ketadi, yozilgani esa qoladi”.
Yozuv tildan ancha keyin paydo bo`lgan. Tovush tili 400-500 ming yillar ilgari yuzaga kelgan, yozuv esa 4-5 ming yil oldin paydo bo`lgan. Og`zaki nutqning zamon va makon nuqtai nazaridan cheklanganligi va uni bartaraf etish zaruriyati yozuvning paydo bo`lishiga olib kelgan. Og`zaki til talaffuz vaqtidagina va ayni paytda muayyan masofadagi (tovush to`lqinlari yetib borishi mumkin bo`lgan) kishi uchungina mavjuddir. Boshqa sharoitlarda tilga ehtiyoj paydo bo`lishi bilan inson dahosi bu ehtiyojni qondira oluvchi vositalarni qidira boshlagan, natijada belgilar tizimidan iborat yozuv dunyoga kelgan. Aslida, belgilar tizimi sifatidagi yozuv paydo bo`lishidan oldin inson ramziy vositalardan keng foydalangan. Masalan, slavyan qabilalarida non-tuz – do`stlik ramzi, trubka-tinchlik, atirgul-sevgi ramzi va h.k. belgilar “buyumli yozuv” xarakteriga ega edi. Fanda turli xil yozuv ko`rinishlari aniqlangan va yozuvning tadrijiy tarixi isbotlangandir.
Gazetalar, darsliklar, ilmiy fanlar, va elektronik mediadagi platformalar, yozuvning jamiyatda tutgan o'rni va uning ahamiyati haqida maqolalar bilan to'la. Bu mavzu muhim, chunki yozuvning jamiyatni shakllantirishda katta roli bor. U jamiyatning o'ziga xos tarixiy yodgorliklarini saqlaydi va o'zgartiradi, insonlarni o'z fikrlarini bayon qilishga, bilimlarni tarqatishga va dunyoning umumiy o'zgarishlari bilan muloqot qilishga imkoniyat yaratadi.
Yozuvning jamiyatda tutgan o'rni, qadriyatlarni, g'ayrioddiyliklarni, xalqaro aloqalarni va insonlarning o'zaro muloqotini ta'minlaydi. O'zbekistonning Mustaqillik dori oqibatlari bilan ozgina o'zgarishga uchraganida, yozuvlar xalqaro qamrovli joylariga o'zgarti. Bu esa o'zbek yozuvchilarning shuhratini o'stiradi va ularga dunyo miqyosida tanqid va muvaffaqiyatining manbalarini beradi. Maqolalar, kitoblar va hikoyalar, o'zbek tili, adabiyoti va madaniyatining ko'proq erkak dunyoga ta'sirini o'z ichiga oladi.
Mavzuga oid bir misol, "Yozuvning jamiyatda tutgan o'rni va uning ahamiyati" maqolasida tarqatilgan o'zbek yozuvchi orasida Zulfiya Xonimning o’rni katta bo'ladi. Uning yozuvlarida o'zbekistonliklarning ruhiyatiga, milliyy-tarixiy qadriyatlarga va xalqaro aloqalarga tegishli masalalar muvaffaqiyatli aks ettirilgan. U yozuvlari orqali o'zbekistonliklar o'z mamlakatining tarixi va madaniyatini o'rganish, qadriyatlarni tushunish va uning qadriyatini muhofaza qilish imkoniyatiga ega bo'lishdi. Bunday yozuvchilar jamiyatning o'zlariga xos bo'lgan o'ziga xos, original fikrlarini bajarishga va ijodiy yondashuvlarga kirishishadi.
Yozuvning jamiyatda tutgan o'rni ahamiyati, tarixiy tajriba va bilimlarga asoslanib, bugungi kunda ham juda muhimdir. Yozuvchilar, ularning qarashlari va fikrlari orqali jamiyatni shakllantirishda katta hissa o'ynaydi. Jamiyat, insonlar, ularning ijtimoiy va iqtisodiy faoliyati, shuningdek, ularning ijtimoiy tashkilotlarga ta'sir ko'rsatishi va ularning ularga ta'siri, ijtimoiy tizimlar va siyosiy jarayonlar bilan birga muhim o'zgarishlarni ko'rib chiqishga imkon beradi.
Birinchi qadam, jamiyatda tutgan o'rni tushunish va uni tahlil qilishdir. Bu o'rni o'zida o'z ichiga bir nechta elementlarni o'z ichiga oladi, masalan, jamiyatning siyosiy, iqtisodiy, madaniy, ijtimo'iy va ijtimoiy tizimlari, uning axloqiy va diniy qadriyatlari va boshqalarini o'z ichiga oladi. Shu sababli, maqolada jamiyatda yozuvning tutgan o'rni tahlil qilishda bu elementlarga e'tibor berish kerak.
Keyingi qadam, jamiyatda tutgan o'rni qanday ko'rsatadi va uni tahlil qilishda necha muhim o'zgarishlar ko'rsatilishi kerakligi haqida ko'rsatish kerak. Bu o'zgarishlar jamiyatning iqtisodiy, madaniy, siyosiy va ijtimoiy sohalariga ta'sir ko'rsatishi mumkin. Masalan, jamiyatda tutgan o'rni ko'proq aholining yashash joyi sifatida ishlatilishi, yangi korxonalar va tijorat markazlari yaratilishi, madaniy meros yoki tarih manbalari ko'payishi mumkin.
Maqolada jamiyatda tutgan o'rni tahlil qilishda, shuningdek, uning o'zgartirishlarga olib kelishi kerakligi haqida ham gapirish kerak. Bu o'zgartirishlar jamiyatning siyosiy, iqtisodiy, madaniy va ijtimoiy tizimlarini o'z ichiga oladi. Siz maqolada, jamiyatda tutgan o'rni o'zgartirishlariga misollar keltirib, ularning oqibatida qanday o'zgarishlarni kutish kerakligi haqida ham gapirishingiz mumkin.
Maqolani tugatishda, yozuvning jamiyatda tutgan o'rni tahlil qilishda bu o'rnini yaxshi tushunishga, uning o'zgartirishlariga e'tibor berishga va ularning jamiyatga ta'siriga oid ma'lumotlarni taqdim etish kerak.