2-mavzu: deviant xulq -ijtimoiy-pedagogik muammo sifatida

Delinkvent hatti – harakat – deviant harakatlardan farqli oʻlaroq, ular vaziyat ta`sirida emas, balki yuqoridagi kabi assotsial harakatlarning doimiy xarakterga ega
boʻlishidir.
Delinkvent harakatlarning quyidagi turlari mavjud:
*haqoratlash,xoʻrlash,azoblash vaundanhuzurlanish kabi agressiv bosqinchilik harakatlar; 
*kichikoʻgʻriliklar, ta`magirlik, avtotransportvaboshqadakeraklibuyumva 
anjomlarni 
*oʻgʻirlashkabimoddiyfonda kirishgaqaratilgan oʻz shaxsiy manfaati yoʻlidagi harakatlar;
*narkotiklar sotish va tarqatish.
Kriminalxatti-harakat - bujinoiyjavobgarchilikkatortilishga yoshi yetgan
shaxslarningxuquqlargazidharakatlariboʻlib,ular ustidanjinoiyishqoʻzgʻatilishjarayonidir.
Kriminalharakatlargadeviantvadelinkventharakatlar asos yaratadi. 
Deviant xarakterlarning asosiy sabablari
Bolalar,oʻsmirlarvaumumanba`zijamiyata`zolariningjamiyattan olganme`yorlarga zidkeluvchi xatti -harakatlarni namoyon etishi - bu birdaniga,oʻz- oʻzidanpaydoboʻladigan hodisa emas. Ya`nioʻsha insonlarningshundayyoʻltutishiganimadirsababbiladi.
Jinoyatni juda koʻp turlarga ajratish mumkin. Jumladan:
Qurbonsiz jinoyatlar – boshqa individlarga bevosita zarar yetkazmaydigan,lekin noqonuniy deb hisoblangan faoliyat turlari (giyohvand moddalarni iste’mol qilish, qimorbozlik, fohishabozlik)ga aytiladi. Aslida qimorboz yoki giyohvandlar uyushgan jinoyatchilikning qurbonlariga aylanadilar.
Hukumat jinoyatlari – qabul qilingan qonunlarni inkor etuvchi hokimiyat vakillari, poraxoʻrlik turli xil jinoyatlarni yashirish, jinoiy guruhlarga aralashib qolgan politsiya ofitserlarini ham shu tipga kiritish mumkin.
Uyushgan jinoyatlar – oddiy biznesga oʻxshagan faoliyat bilan bogʻliq, biroq uning mazmuni qonunga xilof boʻladi. U oʻz ichiga qimor oʻynash, fohishabozlik yirik miqyosidagi oʻgʻirliklar va reket kabilarni qamrab oladi. Uyushgan jinoyatchilik rivojlangan mamlakatlarda, jumladan AQShda avj olgan.Ogʻir jinoyatlar sirasiga zoʻrlashlar, qotilliklar va shunga oʻxshashlarni kiritish mumkin. Bu ham rivojlangan davlatlarda koʻp uchraydi. Jinoyatni sodir etilishidagi asosiy sabablardan biri sifatida iqtisodiy yetishmovchiliklarni koʻrsatadilar. Zero, juda koʻp mamlakatlarda ya’ni iqtisodiy jihatdan yaxshi rivojlangan davlatlarda ham jinoyatchilik avj olgan.
Insonning rivojlanishi bir biri bilan uzviy bogliq bolgan turli xil faktorlarga bogʻlik: irsiy, muhit, tarbiya, insonning shaxsiy amaliy faoliyati va x.kategoriya Voyaga yetmagan yoshlar orasida deviant harakatlarni vujudga keltiruvchi qator faktorlar mavjud. Jumladan:
1.Biologik faktorlar, ya`ni bolalarning ijtimoiy hayotga moslashuvini murakkablashtiruvchi noxush fiziologik va anatomik xolatlar: Ularga: genetik (oʻta aqli zayflar, koʻrlar, karlar va x.k), psixofiziologik (ya`ni inson organizmiga salbiy ta`sir koʻrsatuvchi, somatik harakatlarni, allergiyalar va toksik kasalliklarni vujudga keltiruvchi turli xil ziddiyatlar, kimyoviy moddalar energiyalar va x.k), fiziologik (atrofdagilardan xush kayfiyat uygotuvchi tashqi qiyofa, tilning duduqligi va x..k) Psixologik faktorlar, ya`ni insondagi psixopotologik yoki aktsentuant (haddan tashqari) holatlar. Bu faktorlar asab kasalliklari (psixopatiya, nevrasteniya kabi kasalliklardir)
2.Ijtimoiy pedagogik faktorlar, ya`ni bolalik davridan boshlab maktab, oila va
Jamoatchilik tarbiyasidagi nuqsonlar. Ijtimoiy-iqtisodiy faktorlar, ya`ni bu jamiyatdagi ijtimoiy tengsizlikdir: jamiyatning boylar va kambagʻallar deb ajratilishi, xalqning ma`lum qismining qashshoqlanib qolishi, oylik maoshining kamligi, ishsizlik, pulsizlik, ongsizlik, inflyatsiya va x.kategoriya
3. Ma`naviy-axloqiy faktorlar. Ularga birinchidan, jamiyatdagi ma`naviy qadriyatlarning qadrsizlanishi, insonlarning ma`naviy qashshoqlanishi kirsa, ikkinchidan, muyyan jamiyatning undagi roʻy berayotgan deviant harakatlarga befarqlik, loqaydlik kiradi.