Yastı mexanizmlərin kinematik tətbiqi İsayev Urhan Xəlil oğlstrreplN

Mexanizmlərin əsas növləri
Bir və ya bir neçə bərk cismin verilmiş hərəkətini digər bərk cisimlərin tələb olunan hərəkətinə çevirən cisimlər sistemi mexanizm adlanır.
Maşınqayırmada istifadə olunan mexanizmlər öz quruluşu və təyinatı ilə biri-birindən fərqlənirlər.
Texnikada ən çoc istifadə olunan mexanizmləri nəzərdən keçirək. Mexanizmlər bəndlərin tutduğu mövqelərinə görə iki növə bölünürlər:
1. Fəza mexanizmlər.
2. Müstəvi (yastı) mexanizmlər.
Əgər mexanizmin bəndləri nöqtələrinin trayektoriyaları paralel müstəvilərdə yerləşərsə, o yastı paralel müstəvilərdə yerləşməzsə, o fəza mexanizmi olur.
I. Yastı-lingli mexanizmlər.

C
a) dördbəndli oynaqlı mexanizmlər.

B

2
1- dirsək
2- sürgü qolu

1

3
3- yelləncək

D

W
4- dayaq

4

A

A, B, C, D – 5-ci sinif fırlanma kinematik cütləridir.

b) dirsək-sürüncək mexanizmi

2

B



W


CO

3

C

e

A

1. 
   dirsək
   
2. 
   sürgü qolu
   
3. 
   yelləncək
   
4. 
   dayaq
   

5-A,B,C
–5-ci sinif fırlanma, CC₀–5-ci sinif irəliləmə kinematik cütləridir. Yastı dördbəndli oynaqlı mexanizmlərdən avtomobillərin qabaq asqılarında, preslərdə, döymə maşınlarında, neft quyuları dərinlik nasoslarının intiqalı olan mancanaq dəzgahlarında, portal kranlarda və s. istifadə olunurlar.
Bəndlərinin uzunluq ölçülərinin nisbətinə görə dördbəndli oynaqlı mexanizmlər dirsək-mancanaq, iki dirsəkli, ikimancanaqlı olurlar.
Dirsək-sürüncək mexanizmlərindən daxili yanma mühərriklərində, nasos və kompressorlarda, döymə maşınlarında, preslərdə və s. istifadə olunurlar. Aksial və dezaksial olurlar. Əgər sürüncəyin hərəkət xətti dirsəyin fırlanma mərkəzindən keçərsə, o-aksial, l məsafəsi qədər kənardan keçərsə - dezaksial olur.