Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.1. Qloballaşma dövründə “zəka axını”: probleminin mahiyyəti və onun fəlsəfi cəhətdən səciyyələndirilməsi.
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 21 21 21 – Avropa və Amerika ölkələrində mövzu ilə bağlı keçirilən sosioloji sorğulara nəzər yetirilmişdir; – «Zəka axını» prosesi sosial-iqtisadi inkişaf konteksində öyrənilmiş, problemi doğuran səbəblər müxtəlif aspektlərdən araşdırılmışdir; – Azərbaycan diasporunda yaranan problemlər və onların həlli yoluna, zəka sahiblərinin rolu və qloballaşma prosesinin problemə təsiri təhlil edilmişdir; – Sosioloji, statistik göstəricilər əsasında ictimai fikrin «zəka axını» probleminə münasibəti tədqiq edilmişdir; Mövzunun bəzi müddəaları tədqiqatçının AMEA-nın keçirdiyi konfranslarda, Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutunun təşkil etdiyi elmi seminarlarda, müəllifin Rusiya, Almaniya, İsveç, Böyük Britaniya və Belçikada iştirak etdiyi diaspor konfranslarında, TV və radioda çıxışlarında, İnternet forumlarda çıxışlarında etdiyi məruzələrdə öz əksini tapmışdır. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 22 22 I FƏSİL MÜASİR SİVİLİZASİYADA “ZƏKA AXINI”NI ŞƏRTLƏNDİRƏN İCTİMAİ-İQTİSADİ ŞƏRAİTƏ FƏLSƏFİ YANAŞMA 1.1. Qloballaşma dövründə “zəka axını”: probleminin mahiyyəti və onun fəlsəfi cəhətdən səciyyələndirilməsi. Ümumişlək leksikona axırıncı iki onillikdə daxil olsa da, qloballaşma mahiyyət etibarilə tarixi fenomendir. Tarixin nisbətən şəffaf hissəsi olan qədim yunan dövlətlərindən başlayaraq, müasir dünyada ABŞ hegemonluğu ilə səciyyələnən dövrə qədər bəşəriyyət müxtəlif formalarda təzahür etmiş qloballaşma proseslərinin şahidi olmuşdur. Müasir qloballaşma isə onun dinamikliyini artıran və ona yeni çalar verən informasiya texnologiyalarının güclü inkişafı, ümumilikdə isə keçmişlə müqayisədə hadisələrin başvermə sürətinin xeyli dərəcədə artması ilə bağlıdır. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 23 23 23 Qloballaşma terminini ilk dəfə olaraq elmi ədəbiyyata 1983-cü ildə alim Ronald Robertson gətirmişdir. Qloballaşma terminini mədəniyyət və insan şüuru sahəsinə aid etmişdir. Qloballaşmanın tam izahı isə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 2000-ci ilin 8 sentyabr tarixində keçirilən minilliyin zirvə görüşünün bəyannaməsində belə verilmişdir. ‖Qloballaşma yalnız bütün müxtəlifliyi ilə bəşər nəslinə mənsubluğumuza əsaslanan ümumi gələcəyin formalaşdırılması sahəsinə irimiqyaslı və təkidli səylərimiz sayəsində tam, hərtərəfli və ədalətli xarakter ola bilər‖ [117]. Qeyd etdiyimiz kimi, müasir anlamda qloballaşma prosesi yeni hadisə sayıla bilməz. Akademik R. Mehdiyev belə hesab edir ki, ―bəşəriyyət tarix boyu həmişə inteqrasiyaya, vahid siyasi, iqtisadi, yaxud sosio- mədəni məkanın bir hissəsi olmağa can atmalıdır‖ [37, 175]. Bildiyimiz kimi, tarix bu və ya digər imperiyaya öz hərbi, siyasi və iqtisadi təsir dairəsini iki, bəzən isə üç qitəyə genişləndirmək imkanı vermişdir. Ətrafında milyonlarla insanı birləşdirən din amilinin güclənməsi, iudaizm, xristian və islamın meydana gəlməsi dünya məkanının qlobal inteqrasiyasının yeni nümunəsini yaratmışdır. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 24 24 Tarixə nəzər salsaq qədim yunan dövlətinin mərkəz rolun oynamağa çalışmaqla qeyri-yunan xalqların ucqar kimi qəbul edildiyinin şahidi ola bilərik. Müasir qloballaşmanın qərbləşmə məfhumunun nisbətən yumşaq ifadə forması olduğunu deyə bilərik. Qərbin bir vaxtlar mərkəzə çevrilərək qloballaşma prosesinin məhz ona tərəf yönəlməsi tarixini 500 il bundan öncəyə aid edənlər var. Əslində onun baş verməsinin daha qədim zamanlara təsadüf etməsini qeyd etmək olar [109, 22-32]. Ə. Həsənovun qeyd etdiyi kimi ―qloballaşma nə müstəmləkə imperiyalarının hökm sürdüyü və əmtəə-pul münasibətlərinin əsasən imperiya çərçivəsində dövr etdiyi XVII-XIX əsrlərdə, nə də ki, dünyanın iki qütbləşmə sinfi- ideoloji qarşıdurmanın mövcud olduğu dövrdə (XX əsrin ortalarından başlayaraq müasir dövrə qədər) mümkün deyildi. Bunun üçün formal olsa da, mütləq bərabər hüquqlara malik dövlətlərdən yaradılan indiki dünya sistemi və bütün dünyaya ümumi maraqlar altında vahid bir insan yaşayış sistemini təbliğ edən və güclü formada inkişaf etmiş mərkəzin (dövlətin) mövcud olması olduqca vacib və zəruri idi‖ [31, 151]. Dani Rodrin öz kitabında qloballaşma prosesinin qədim dövrlərdən başladığını təsdiqləsə də, onun fikrincə prosesin Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|