Xxi аср: фан ва таълим масалалари
Yüklə 80,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (asosiy bo‘lmagan natija ma’no) 我闭上眼睛想休息一会儿，听见有声，就睁开眼睛看了看，什么都没有 [7, 550 b.] 。 www.sharqjurnali.uz 5
- Modifikatorlarningholat ma’nosi.
| (asosiy natija ma’no)
我今天一出门就遇上了一场大雨 [7, 551 b.] 。 [Wǒ jīntiān yī chūmén jiù yù shàngle yī chǎng dàyǔ] Men bugun ko‘chaga chiqishim bilanoq (darhol)jalaga yo‘liqdim. 这幅画儿很好看，你贴上去吧 [7, 556 b.] 。 [Zhè fú huà er hěn hǎokàn, nǐ tiē shàngqù ba] Bu surat juda chiroyli ekan, uni ilib qo‘ya qol. (asosiy bo‘lmagan natija ma’no) 我闭上眼睛想休息一会儿，听见有声，就睁开眼睛看了看，什么都没有 [7, 550 b.] 。 www.sharqjurnali.uz 5 “XXI аср: фан ва таълим масалалари” илмий электрон журнали. №4, 2020 йил [Wǒ bì shàng yǎnjīng xiǎng xiūxí yīhuǐ'er, tīngjiàn yǒushēng, jiù zhēng kāi yǎnjīng kànle kàn, shénme dōu méiyǒu] Men ko‘zlarimni yumib biroz dam olmoqchi edim, qandaydir shovqin eshitildi, darhol ko‘zlarimni ochib qaradim, hech narsa yo‘q. Modifikatorlarningholat ma’nosi. Harakat yo‘nalishini ifodalovchi so‘zlarning holat ma’nosi natija ma’nosiga qaraganda mavhumroq, yo‘nalish ma’nosi orqali harakat ifodasi, holatning vaqt chegarasidagi rivoji, boshlanishi, davom etishi va to‘xtashi kabilar yuzaga keltiriladi (yo‘nalish bilan aloqasi yo‘q). Faqat “ 上 ”, “ 下 ”, “ 下来 ”, “ 下去 ”, “ 起 ”, “ 起来 ”, “ 开 ” larda holat ma’nosi mavjud. Yo‘nalishni ifodalovchi vositalarning holat ma’nosi o‘z mustaqil ma’nosini yo‘qotib, yordamchi so‘z turkumiga xoslanib boradi. Shu sababli aksariyat tilshunos olimlar o‘z asarlarida ularni harakat holatini ifodalovchi yordamchi so‘zlar tarkibiga kiritganlar. Masalan: 看见地上有一条蛇，她吓得叫了起来 [7, 553 b.] 。 [Kànjiàn dìshàng yǒu yītiáo shé, tā xià dé jiàole qǐlái] Yerda ilon yotganini ko‘rib, u qo‘rqqanidan baqirib yubordi . 听他说完，大家都笑了起来 [7, 557 b.] 。 [Tīng tā shuō wán, dàjiā dōu xiàole qǐlái] U gapini tugatishi bilanoq, hamma kulib yubordi. Ko‘rinib turgnidek, holat ma’nosi modifikatorlarning boshqa ma’nolariga qaraganda mavhumroqdir. Yuqorida berilgan ikkita misolda ish-harakatining davomiyligiga ishora qilinayapti. Xulosa. Yuqorida ko‘rib chiqilganlardan quyidagi xulosalarga kelish mumkin: 1) xitoy tilida harakat yo‘nalishi fe’llari gapda mustaqil fe’l vazifasidan tashqari, ko‘makchi fe’l vazifasida ham qo‘llanila oladi va ular modifikator deb ataladi; 2) modifikator bir bo‘g‘in yoki ikki bo‘g‘indan tashkil topishiga ko‘ra harakat yo‘nalishini ifodalovchi sodda va murakkab vositalarga bo‘linadi; 3) xitoy tili grammatikasida yo‘nalish modifikatorlarining grammatik ma’nolari uch katta guruhga ajratiladi. Ularyo‘nalish, natijavaholat ma’nolaridir: a) modifikatorlarningyo‘nalish ma’nosi aksariyat yo‘nalish modifikatorlarining asosiyifodalashi lozim bo‘lgan ma’nosidir. Yo‘nalishma’nosidaish-harakatining boshlang‘ich nuqtasiso‘zlovchiturgan joy yokijumlaningqaysishaxstomonidangapirilayotganigaqarabbelgilanadi. b) modifikatorlarning natija ma’nosiish-harakatning natijasi yoki erishilgan natijani ifodalaydi. Aksariyat modifikatorlarda natija ma’nosi mavjud, shuningdek, Yüklə 80,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|