XəZƏr universiteti erciyes universiteti

468 

 

 Библиография : 

Акимова, Ирина. «О некоторых проблемах формирования культурной идентичности в 

современную эпоху», Теория и практика общественного развития ( электронный 

журнал) № 6, (2012): 156 – 159. 

Гусейнов, Шахназар. «Культурологические взгляды о культуре Ахмедбека Агаоглу», 

«Musiqi  dünyası»,  №  1,  http://www.  musigi-dunya.  az/Magazine2  /articles/18/181. 

html, (2000): 1. 

Мамедова, Рена. «Музыкальная тюркология», Баку: Элм, 2002: 51. 

Мамедов,  Тариэль.  «Народно-профессиональная  музыка  устной  традиции»,  Учеб-

ноепособие, Баку, Шур, http://e-library. musigi-dunya. az/uch_posob. html, (2002): 1. 

Спирина, Елена. «Культурная идентичность: сущность, структура, типология», www. 

elcom. ru/~human/2008ns/22sea. htm, 1 

Шубин,  Юрий.  «Современные  трансформации  этнокультурной  идентичности:  уни-

версальные тенденции», Автореферат, (2011): 3 

Этуев,  Аниуар.  «Культурная  идентичность  в  контексте  глобализации»,  «Вестник 

Адыгейского  Государственного  Университета.  Серия  1:  Регионоведение:    Фи-

лософия, История. Социология, Юриспруденция, Политология, Культурология», 

Выпуск №1, (2009): 2 

 

 

---

469 

 

LOGO OLUŞUMUNDA KİMLİK; KENT VE ÇEVRE BİRLİKTELİĞİ 

 

Bahar AKBULAK 

 

GİRİŞ 

 

“ Bir logo niteliğini anlamından değil,  

anlamını temsil ettiği şeyin niteliğinden alır”  

Paul Rand “Logos…Flags…Street Signs”1990 

 

Tarihsel süreç içerisinde toplumların, sosyal ve kültürel yapılarını belirleyen 

yapı taşları, hiç kuşkusuz geçmiş değerleri ve yaşanmışlıklarıdır. Gelenek-görenek, 

inanç ve ulusallık kavramları, toplumu oluşturan değerlerin bütünüdür. Bu değerler 

bütünü ise kimlik oluşumunun göstergeleridir. Bu bağlamda tarihsel akış içerisindeki 

değişimlerin ve gelişimlerin en önemli tanığı toplumların yaşadıkları kentlerdir.  

Kimlik, toplumun bir parçası olan insanın yaşadığı kentlerin dil, tarih, gelenek 

ve  göreneklerin  sentezlendiği  bir  yapıya  sahiptir.  Toplumları  oluşturan  kültürel 

kimlik değerlerin farklılıkları o kentin sosyal yapılarını, tutumlarını ve yaşamlarını 

yansıtabilmektedir.  Bir  kentin  kültürü,  tarihsel  ve  coğrafik  koşullar  sonucu  oluş-

maktadır.  

Her kentin kendine özgü bir mimari yapısı, yaşam tarzı başka bir deyişle bir 

kimliği vardır. Kent kimliğinin temel değerlerini tarihsel ve kültürel birikim oluş-

turur.  Kent  belleği  ya  da  toplumsal  bellek;  mekan(yer)-zaman-anı-kimlik  birlikte-

liğinden oluşmaktadır. Zaman içindeki toplumsal ve mekansal değişimin yaşayanlar 

üzerinde bıraktığı toplu izlenimler kent kimliğini oluşturmaktadır (Bilsel vd. Akt. 

Kiper, 2006:25, Akt. Yayınoğlu ve Susar, 2008, s. 18).  

Kentlerin kültürel kimliği ise, yaşanılan coğrafya ile tanımlanabilir ve sosyo-

ekonomik gelişmeler ve değişmelerle, kimlik her coğrafyada farklı anlam ve değer 

kazanmaktadır. Bu değişimlerin özünü belirleyen ise, hızlı gelişim sonucu yaşamın 

tek bir merkezde akıp gitmemesi ve kültürler arası iletişimin artmasıdır. Artan ile-

tişimin getirisi ise, saf bir kimlik yerine, birbirlerinin değerlerini alımlayıp, alıntı-

layan ve ortak bir kimlik oluşturan karma kent olgusudur. Hızla gelişen teknolojiyle 

beraber  farklı  kültürlerin  etkileşimi  sonucu  yaşanılan  ortak  dilin  etkileri  kentlerin 

kültürel kimliklerinde görülmektedir.  

Kenti oluşturan mekanların lokal kimlikleri ve sundukları deneyimler de kent 

kimliği ile diyalektik bir ilişki içerisindedir. Bu lokal tanımlar, yalnızca bütün kent 

kimliğinin mikro yansımaları değildir, fakat aynı zamanda kümülatif toplamda kent 

kimliğinin bütününü de tanımlarlar. Relph’e (1976) göre, mekan kimliği, binalar ve 

manzaranın görünümü kadar, bilinçli varlıklar arasında var olan niyet ve deneyim-

lerdir  de  ve  sadece  ayrı  mekanlar  arasındaki  farklılıklara  değil,  benzerliklere  de 

referans verir (Ayoğlu, 2010).  

Bugün kentlerin oluşum sürecinden itibaren, kimlik kavramın irdelendiğinde, 

milli değerlerini sınırlandırmadan toplumun tüm yaşantısal ürünlerini, bu değerlere 

sokabilenler  ayakta  durmaktadırlar.  Kültürel  kimliği  oluşturan  değerlerin  bütünü 

---

470 

 

toplumun  doğal  yapıları  ve  çevresel  nitelikleri  açısından  tarihsel  bir  döngü  içeri-

sindedir.  Ancak  toplum  ve  çevre  arasındaki  bu  ilişki  oluşan  kent  inşaası  üzerine 

yorumlandığı kültürel bir olgudur.  

Calvino’ya göre kentler birçok şeyin bir araya gelmesidir: Anıların, arzuların 

bir dilin işaretlerinin. Kentler takas yerleridir, tıpkı bütün ekonomi tarihi kitaplarında 

anlatıldığı gibi, ama bu değiş-tokuşlar yalnızca ticari takaslar değil; kelime, arzu ve 

anı değiş-tokuşlarıdır (Calvino, 2002, s. 13).  

Tunalı kenti tanımlarken, kent büyük insan topluluklarının yaşadığı bir coğrafi 

mekan olduğu kadar, aynı zamanda insanların karşılıklı tinsel ilgilerinden meydana 

gelen  bir  kültür  mekanıdır.  Kültürlerin  yurdu  kentlerdir;  çünkü  kültürler  kentte 

doğarlar,  kentte  yaşarlar  ve  kentten  kente  geçerler.  Bu  niteliğiyle  kent  bir  kültür 

simgesidir. Bu geçmişten günümüze böyle süregelmiştir (Tunalı, 2012, s. 45).  

Kentlerin güzel tanımını yaparken net ya da görünür olması en önemli özelliği 

olduğu anlamını taşımaz, hatta çok güzel olması da beklenemez. Ancak biçim ve 

içeriğin derinliklerine dalarak, kentlere bakmak kişinin net bir imgeye sahip olmasını 

sağlar. İnsanlarda olduğu gibi kentler de farklı karaktere/imgeye sahiptir. Farklı sınıf 

ve  karaktere  sahip  kişiler  tarafından  kent  algısı  genellikle  aynı  değildir.  Bundan 

kasıt, kişinin günlük yaşamında taşıdığı başka endişeleridir. Kentlinin görsel imgesi 

buna bağlı olarak duygu/duyularla beraber oluşacak sembollere dönüşür. Dolayısıyla 

bu semboller tıpkı tanıtım panolarındaki gibi, net ve görünür olması kişinin yaşadığı 

duygu/duyularla  beraber  kolay  ayırt  edilebilen  ve  ortak  bir  doku  içinde  anlam-

landırılmalıdır.  

Bir kentin simgesini oluşturmak için çevreyi, zamanı ve karmaşasını kentin 

sadece  kendi  değerleriyle  değil  kentlilerin  gözündende  anlamlandırmak/değer-

lendirmek gerekir.  

Kusursuz bir imge sunabilen canlı ve bütünleşmiş bir fiziksel çevrenin sosyal 

rolü de yadsınamaz. Grup iletişimini olanaklı kılan kolektif hafıza ve semboller için 

ham malzemeler sağlar. Çarpıcı bir manzara, ilkel toplulukların sosyal açıdan önem 

taşıyan  efsanelerinin  de  üzerine  kurulduğu  iskelettir.  “Memleket”  hissini  yaratan 

ortak hatıralar, savaş esnasında askerler için iletişim kurmanın çoğunlukla ilk ve en 

kolay yoluydu. İyi bir çevresel imge aynı zamanda duygusal olarak güven de sağlar. 

Kişi kendisi ile dış dünya arasında uyumlu bir ilişki kurabilir. Kaybolduğunda ortaya 

çıkan korkunun tam tersidir bu. “Yuva”nın tanıdıktan dolayı yarattığı sıcaklık hissi, 

ayırt edici olduğunda da daha da güçlenir (Lynch, Çev:Başaran, 2013, s. 5).  

 

Üç Kent (İstanbul, Ankara, Bursa) 

Kentlerin imgelerini anlamak için kimlik, yapı ve anlam olarak ayırt etmek 

gerekmektedir.  Böylece  bir  kent  diğer  kentten  ayrışmış  olacaktır.  Günümüzde 

rekabet  kurumlar  arasında  değil  kentler  arasında  da  yaşanmaktadır.  Modern  dün-

yanın en büyük sorunu olan rekabete dayalı tüketim; kentlerin dönüşümü ve gelişi-

mini etkilemektedir. Bir kentin en önemli özelliği güzel olmasının yanı sıra tekno-

lojik ilerlemesi sahip olduğu tarihi, kültürel yapısı ve çevresel zenginlikleri koruması 

ile  olasıdır.  Bu  birliktelik  bir  kentin  markalaşma  sürecinde  izlemesi  gereken  bir 

uyum programı olarak da düşünülebilir.  

---