Celal BAYRAK, Sevim BEZEN, Işıl AYKUTLU
18
programda yer alan deneylerin öğrenci seviyesine uygun olmadığı belirlenmiştir (Arslan, Ercan
ve Tekbıyık, 2012; Sadi ve Yıldız, 2012). Şengören, Dönmez, Çınar ve Kavcar (2012)’ın
yaptıkları çalışmada, önceki programa yönelik ders kitaplarında konu başlıklarının net
olmamasının öğretmenler tarafından eleştirildiği ve öğrencileri motive etmediği tespit edilmiştir.
Ayrıca Aycan ve Yumuşak (2003), Karakuyu (2006), Kapucu (2010), Sadi ve Yıldız (2012) ve
Yürümezoğlu (2005)’da programda yer alan konulara uygun yeterli etkinliklerin öğretmenler
tarafından yapılmadığını, öğretmenlerin farklı yöntem ve teknikler ile ilgili yeterli bilgiye sahip
olmadıklarını, öğrencilerin konuların öğretiminde matematiksel işlem eksikliğinden kaynaklı
sorunlar yaşadıklarını ve ders saatlerinin konuların öğretimi için yetersiz olduğunu tespit ettikleri
görülmektedir.
1.1. Araştırmanın Önemi ve Amacı
Eğitim sistemimizin en önemli öğesi ve öğretim programlarının uygulayıcısı olan
öğretmenler, öğrencilerin fiziği sevmesine etki eden faktörlerden birisidir (Eryılmaz ve Kırmızı,
2002). İyi ve nitelikli bir fizik öğretmeni; alanında gerekli ve yeterli bilgiye, öğretmenlik meslek
bilgisi ve becerisine sahip olan, yeniliklere açık olan ve kendisini sürekli geliştiren, dersi güncel
deneyimlerle bağlantı kurarak ve organize ederek anlatan, farklı öğretim yöntemlerini bilen ve
yerinde kullanabilen, öğrencilere rehber olan ve yapabileceğinin en iyisini yapan aydın kişilerdir
(Kaya ve Böyük, 2011; Klinzing ve Tisner, 2002; Tekin ve Ayas, 2005; Woolnaugh, 1994).
Aynı zamanda öğretmenler programın uygulayıcısı olmaları ile birlikte öğrencilerle de sürekli
iletişim içerisinde olduklarından, öğrencilerin düşüncelerini anlayarak ve gözlemleyerek görüş
belirtebilecek niteliğe sahiptirler (Şişman, 2000). Tüm bu noktalar göz önüne alındığında, 11.
sınıf fizik öğretim programında yer alan konuların öğretiminde karşılaşılan sorunlara ve 2013-
2014 öğretim yılından itibaren uygulanacak olan yeni fizik öğretim programa yönelik fizik
öğretmenlerinin görüşlerinin alınarak gerçekleştirildiği bu çalışmanın, özellikle literatürde
kavramsal olarak zorluk çekilen konuların nedenleri ile birlikte ortaya çıkarılması ile ilgili ve
2013 yılında güncellenen programa yönelik öğretmen görüşlerinin yer aldığı yeterli araştırma
olmamasından da kaynaklı fizik eğitimine katkı sağlayacağına inanılmaktadır.
Araştırmanın amacı çerçevesinde de aşağıdaki alt problemlere yanıt aranmıştır:
1. Onbirinci sınıf fizik öğretim programında yer alan konuların öğretiminde karşılaşılan
sorunlar nelerdir?
2. Yeni fizik öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri nelerdir?
2. YÖNTEM
Öğretmenlerin 11. sınıf fizik öğretim programında yer alan konuların öğretiminde
karşılaşılan sorunlara ve yeni öğretim programına yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla
yapılan bu araştırmada, bir durumun ayrıntılı bir şekilde betimlenmesi amaçlandığından
araştırmacılar ile öğretmenler arasında etkileşimli bir süreç oluşmasını sağlayan nitel araştırma
yöntemleri içerisinde yer alan durum çalışması biçiminde desenlenmiştir. Durum çalışması;
güncel bir olay, durum ve program üzerinde derinlemesine bir incelenme olarak
tanımlanmaktadır (Creswell, 2013; Yin, 2009).
2.1. Çalışma Grubu
Araştırmaya 2012-2013 öğretim yılı bahar döneminde Ankara’nın Çankaya İlçesinde
bulunan 10 farklı Anadolu Lisesi’nde görev yapmakta ve 11. sınıf fizik derslerine girmekte olan
20 fizik öğretmeni katılmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan ölçüt örnekleme yöntemi
kullanarak katılımcıların belirlendiği bu araştırmada, araştırmacılar araştırmanın amacı için
önem taşıyan konular ile ilgili daha fazla bilgi edinebileceği zengin durumun oluşmasını
amaçlamışlardır
(Patton, 2002). Araştırmanın 11. sınıf fizik derslerinin öğretimini gerçekleştiren
11. Sınıf Fizik Öğretim Programında Yer Alan Konuların Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlara ve Yeni Öğretim
Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri
19
öğretmenler ile gerçekleştirilmesinin nedeni, öğrencilerin fizik seçmeli dersi seçmeleri durumda
en fazla fizik ders saatinin bu öğrenim düzeyinde olması ve özellikle 11. sınıfta daha yoğun bir
program kapsamında öğrencilerin öğrenim görmeleridir (MEB, 2007). Ders saatinin en fazla bu
öğrenim düzeyinde olması öğretmenle öğrenci arasındaki iletişimin daha fazla olmasına olanak
sağlamaktadır.
2.2. Veri Toplama Aracı
Araştırmada, araştırmacılar tarafından oluşturulmuş ve içerisinde on adet açık uçlu soru
bulunan yarı-yapılandırılmış görüşme formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Yarı-
yapılandırılmış görüşme formundaki soruların oluşturulmasında, 11. sınıf fizik öğretim
programından ve 2013-2014 öğretim yılından itibaren uygulanacak olan yeni fizik öğretim
programından yararlanılmıştır. Ayrıca, görüşme formu mevcut 11. sınıf ve 2013-2014 yılından
itibaren uygulanacak olan yeni fizik öğretim programı doğrultusunda, istenilen amaca yönelik
fizik eğitiminde uzman üç kişinin görüşleri alınarak hazırlanmış ve bu görüşler doğrultusunda
düzeltmeler yapılarak son halini almıştır. Görüşme formunun son hali ise, 11. sınıf fizik öğretim
programında yer alan konuların öğretiminde karşılaşılan sorunlara ve yeni öğretim programına
yönelik görüşleri ortaya çıkaracak şekilde oluşturulmuştur.
2.3. Uygulamanın Yapılması
Fizik öğretmenleri ile yapılan görüşmeler yüz yüze ve bireysel olarak gerçekleştirilmiş
olup, 20-25 dakika sürmüştür. Ses kayıt cihazı ile kayda alınmış olan görüşmelerin içeriği yazıya
dökülerek elektronik ortamda dosyalara aktarılmıştır. Aynı zamanda yapılan tüm nitel
görüşmeler söyleşi tarzında, kişilerin bakış açısını anlamaya yönelik ve görüşme akıcılığı esnek
olacak şekilde gerçekleştirilmiştir (Rubin ve Rubin, 1995).
2.4. Verilerin Analizi
Veri toplama aracı sonucunda elde edilen tüm veriler betimsel istatistik yöntemi
kullanılarak çözümlenmiştir. Betimsel istatistik yöntemi uygulanırken ilk olarak, ses kayıt cihazı
ile kayda alınmış ve elektronik ortamda yazıya dökülmüş olan fizik öğretmenlerinin görüşlerinin
yer aldığı yazılı metinler birkaç kez okunmuştur. Ardından her bir soruya yönelik dosyalar
oluşturularak kategorilerin belirlenmesine geçilmiştir. Sorulara yönelik öğretmenlerin
görüşlerinden elde edilen kategoriler belirlendikten sonra oluşturulan kategorilerin çerçevesinde
verilerin kendi içinde sınıflandırılması işlemi yapılmıştır. Sınıflandırma işlemi ile son halini
alarak elde edilen veriler, daha sonra kendi içinde benzerlik gösterenlere göre ayrıca kategorize
edilmiştir. Örneğin; araştırmanın birinci sorusu olan “11. sınıf fizik öğretim programında yer
alan konular arasından kavramsal olarak öğrencilerin öğrenmede en çok zorluk çektikleri
konu/konular hangisidir? Açıklayınız.” sorusuna yönelik dosya oluşturulmuştur. Öğretmenlerin
verdikleri yanıtlar incelendiğinde birinci soruya yönelik yanıtlar bir araya getirilerek birinci soru
altında kategorilendirilmiştir. Elde edilen yanıtların kendi içerisinde tekrar sınıflandırılmasının
ardından benzerlik gösterenler bir araya getirilmiş ve kuvvet ve hareket, modern fizik,
manyetizma, madde ve özellikleri, dalgalar şeklinde beş kategori olduğu belirlenmiştir. Elde
edilen bulgular öğretmenlerle yapılan görüşmelerdeki doğrudan alıntılar ile desteklenmiştir (A:
Araştırmacı; Ö: Öğretmen; #: Öğretmen numarasıdır) ve tanımlanan bulgular açıklanarak
yorumlanmıştır (Büyüköztürk ve diğerleri, 2008; Catterall ve Maclaran, 1997; Krueger, 1998).
3. BULGULAR
Öğretmenlerin 11. sınıf fizik öğretim programında yer alan konuların öğretiminde
karşılaşılan sorunlara ve yeni öğretim programına yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla
sorulan on adet soru ve yanıtları ayrıntılı bir şekilde aşağıda sunulmaktadır.