Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 30(3): 16-30 [Temmuz 2015]
11. Sınıf Fizik Öğretim Programında Yer Alan Konuların Öğretiminde
Karşılaşılan Sorunlara ve Yeni Öğretim Programına Yönelik
Öğretmen Görüşleri
*
Teacher Opinions on the Latest Curriculum and the Problems
Experienced in Teaching Grade 11 Physics Curriculum Topics
Celal BAYRAK
**
, Sevim BEZEN
***
, Işıl AYKUTLU
****
ÖZ: Bu araştırmada fizik öğretmenlerinin 11. sınıf fizik öğretim programında yer alan konularının
öğretiminde karşılaştıkları sorunların ve 2013-2014 öğretim yılında uygulanacak yeni fizik öğretim programı ile ilgili
görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilen araştırma, 2012-2013
öğretim yılı bahar döneminde Ankara’nın Çankaya İlçesinde bulunan 10 farklı Anadolu Lisesi’nde görev yapmakta ve
11. sınıf fizik derslerine girmekte olan 20 fizik öğretmeninin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada araştırmacılar
tarafından hazırlanmış olan ve içerisinde 10 adet açık uçlu sorunun yer aldığı yarı yapılandırılmış görüşme formundan
yararlanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda,
öğretmenler mevcut 11. sınıf fizik öğretim programında yer alan konuların öğretiminde en çok “Kuvvet ve Hareket”
ve “Modern Fizik” ünitelerinin öğretiminde, öğrencilerin işlem yeteneğindeki zayıflıklarından, konuların öğretimi için
gerekli zamanın yetersizliğinden ve özellikle “Modern Fizik” konusunun soyut kavramlar içermesinden kaynaklı
sorunlarla karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Araştırmaya katılan fizik öğretmenleri, 2013-2014 öğretim yılından itibaren
uygulanacak olan fizik öğretim programında konuların içeriklerindeki yoğunluğun azaltıldığı ve 11. ve 12. sınıf ders
saatlerinin artmasının olumlu bir gelişme olduğunu belirtirken, programda çok fazla eksikliklerin olduğunu ve bu
eksikliklerin de sorunlar oluşturacağını düşündüklerini ifade etmişlerdir. Çalışmanın verilerinden elde edilen sonuçlara
uygun olarak, öğretmenlere programa uyum sürecinde yeni fizik öğretim programı ile ilgili hizmet içi eğitimlerin ve
seminerlerin verilmesi önerilmektedir.
Anahtar sözcükler: Fizik öğretim programı, öğretmen görüşleri, fizik eğitimi.
ABSTRACT: This study aims to determine the opinions of physics teachers on the problems experienced in
teaching Grade 11 Physics curriculum topics and the latest physics curriculum to be implemented in the 2013–2014
academic year. Qualitative research methods were used in the study participated by 20 physics teachers teaching
Grade 11 Physics at 10 different Anatolian High Schools in Çankaya, Ankara during the 2012-2013 academic year. A
semi-structured teacher interview form with 10 open-ended questions was also used. Data obtained during the
interviews were applied the descriptive analysis technique. At the end of the study, teachers indicated the weakness in
students’ mathematical operation skills and the lack of time allocated with respect to the Grade 11 physics topics of
“Force and Movement” and “Modern Physics” and that they had difficulties in teaching the abstract concepts
particularly in “Modern Physics”. Teachers mentioned as a positive improvement that the intensity of physics topics
were reduced in the latest physics curriculum to be implemented in the 2013–2014 academic year and the number of
Physics classes per week in Grades 11 and 12 have been increased. However, they stated that the curriculum lacked
certain topics, which would cause certain issues in the future according to their point of view. It is recommended that
in-service training activities or seminars on the latest curriculum would be useful for teachers to facilitate their
adaptation to the program.
Keywords: Physics Curriculum, teacher opinions, physics education.
*
Bu çalışma 12-14 Eylül 2013 tarihleri arasında gerçekleşen UFEK2013’de
sözlü bildiri olarak sunulmuştur.
**
Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakütesi, OFMA Eğitimi Bölümü, Fizik Eğitimi ABD, Ankara-Türkiye, e-
posta: cbayrak@hacettepe.edu.tr
***
Arş. Gör., Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakütesi, OFMA Eğitimi Bölümü, Fizik Eğitimi ABD, Ankara-Türkiye,
e-posta: sevimbezen@hacettepe.edu.tr
****
Yrd. Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakütesi, OFMA Eğitimi Bölümü, Fizik Eğitimi ABD, Ankara-
Türkiye, e-posta: aykutlu@hacettepe.edu.tr
11. Sınıf Fizik Öğretim Programında Yer Alan Konuların Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlara ve Yeni Öğretim
Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri
17
1. GİRİŞ
Günümüzde, tüm dünya bilgi ve teknoloji çağında yaşamaktadır. Bilgi ve teknolojideki
gelişmelerin asıl nedeni olan fen bilimlerindeki değişim ve gelişimler ile fen bilimleri son 20-30
yılın ilgi odağı haline gelmiştir. Fen bilimi, bilgilerin nasıl elde edilebileceğinin düşünüldüğü,
var olan bilgilerin yorumlanabildiği ve yeni bilgilerin üretildiği bir süreçten oluşmaktadır (Çepni
ve diğerleri, 1997). Fen bilimlerindeki ilerleme sonucunda fen bilimleri öğretimi gün geçtikçe
önem kazanmaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler fen bilimi ve fen bilimi öğretimindeki
bu gelişmelere uygun elemanlar yetiştirerek, bu alanda birçok araştırmalara, gelişmelere ve
ilerlemelere olanak sağlamışlardır (Yılmaz, Eryılmaz ve Geban, 2002).
Fen eğitiminin temel amaçları, öğrencilerin fen alanındaki öğrenme zorluklarının
giderilmesi, başarı elde etmelerinin sağlanması, fen okur-yazarlıklarının gelişmesi ve bilgi ve
teknolojinin süratle ilerlediği zamana ayak uydurarak kendilerini sürekli geliştirebilmeleridir
(Köseoğlu ve diğerleri, 2002). İnsanlar fen bilimlerinin soyut, karmaşık bilgiler içerdiğini ve
günlük hayatta çok fazla kullanılmadığını düşünmektedirler. Bunların aksine, fen bilimleri
özellikle fizik bilimi ile bağlantılı olup, insanların nefes alması, yürümesi, konuşması gibi
etkinlikler (Çopur, 2008) ve teknolojinin çok hızla gelişmekte olduğu günümüzde de günlük
hayatımızda kullandığımız ve karşılaştığımız birçok olay fizik bilimi ile açıklanmaktadır (Güzel,
Oral ve Yıldırım, 2009). Fizik; yaşanan, bilinen ve bilinmeyen olayları bizlere keşfettirerek,
sürekli farklı durumlar karşımıza çıkardığından (Nuhoğlu ve Yalçın, 2004) ve öğrencileri
bilimsel düşünmeye, araştırmaya yönlendirmesinden dolayı yaşamımızda önemli yere sahiptir
(Sarı, 2013). Bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeleri takip edebilmek, temel bilimlere sahip
bireyler, araştırmacılar ve bilim insanları yetiştirebilmek için, fizik eğitimindeki eksikliklerin
çözümlenmesi gerekmektedir. Ayrıca, bir ülkenin bilimsel geleceği açısından da öğrencilerin
fizik eğitimi alması ve fizik dersi öğretiminin ve öğreniminin en iyi şekilde gerçekleşmesi
gerekmektedir (Aycan ve diğerleri, 2000). Fizik öğretiminin bazı amaçları; araştıran, sorgulayan,
bilimsel düşünen, kazandığı becerileri kullanabilen, fiziğin diğer alanlar ile bağlantısını
kurabilen ve ortaya çıkan sorunlara bilimsel yöntemler kullanarak çözüm arayan bireylerin
yetiştirilmesidir (Güzel, Oral ve Yıldırım, 2009). İlgili alanyazına bakıldığında, uluslararası
düzeyde fizik öğretiminin en iyi şekilde gerçekleşebilmesi için birçok yöntem, teknik ve
stratejilerin geliştirildiği göze çarpmaktadır. Bunlar, örneğin tartışma yöntemi, analojiler, kavram
haritaları, model kullanımı, buluş ve araştırma yoluyla öğrenme stratejileridir (Berber ve Sarı,
2010; Sarı, 2013; Yağbasan ve Gülçiçek, 2003). Ülkemizde de etkili bir öğretim modeli
gerçekleştirebilmek için çeşitli girişimlerin yapıldığı tespit edilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı’nın
da bu bağlamda yapılandırmacı öğrenme kuramını esas alan öğretim programları üzerinde
çalıştığı ve öğretim programlarının uygulamaya konulduğu görülmektedir (Ergin, İngeç ve
Şafak, 2011). Akademik ve pedagojik amaçlara ulaşabilmek için yapılandırılan dersleri içeren
öğretim programları, istenilen bireysel özellikleri gerçekleştirmede etkilidir (Çomak ve
Güncegörü, 2012). Bu bağlamda, güncellenen fizik dersi öğretim programında da yapılandırmacı
öğrenme kuramı esas alınmış olup, fizik bilimi ile ilgili, sorgulayan, fiziği hayatın her alanında
görebilen, bilimsel süreç becerilerinden yararlanarak bilimsel bilgi üretebilen, problem çözme
yeteneğine sahip olan bireylerin yetiştirilmesi amaçlanmaktadır (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB],
2013). 2013 yılından itibaren kademeli olarak uygulanacak olan yeni fizik öğretim programına
yönelik Yiğit (2013)’in yapmış olduğu araştırmada, programdaki kazanım sayısının azaltıldığı
ve öğretmenlerin belirli model ya da yöntemleri sırası ile uygulayarak öğretimi
gerçekleştirmeleri istenmeden konuların öğretiminde daha serbest bırakıldıkları ve programın
öğretmenler için daha anlaşılır olabilecek düzeye indirgendiği tespit edilmiştir. Ayrıca
araştırmada önceki programda yer alan sarmal yapıdan da vazgeçildiği ve böylece
karmaşıklıkların ortadan kaldırılacağını belirtilmiştir. Önceki programa yönelik öğretmen
görüşleri doğrultusunda gerçekleştirilen araştırmalarda da, konuların öğrenci seviyesinin
üzerinde olduğu, programda çok fazla etkinliğin olmasının öğrencilerin dikkatini dağıttığı ve