Western caspian
Yüklə 2,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- RELATIONSHIP BETWEEN THE LICENSING INDEX AND AMENDMENT TO LAWS SUMMARY Purpose
- Methodology
- Keywords
- Şkala 1. Şkalaya əsasən, tədqiq edilən 99 ölkənin hamısı həndəsi mərkəzdən (0,500) sağda yerləşir.
“Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin 16 RELATIONSHIP BETWEEN THE LICENSING INDEX AND AMENDMENT TO LAWS SUMMARY Purpose: The purpose of the study is to darify the dependence between legislation and licensing. Methodology: The key analysis method was used Result: In our opinion, international experience should be used, and licenses should be granted to ASAN. The lack of liberalism and legal obstacles is one of the key features of the developed countries. Azerbaijan needs to study and apply the methodology and methodological practice of these countries. Keywords: permit, sub-index, time, expense, fee, tariff, model and SO on. Giriş Bu təhlillərin aparılmasında məqsəd Azərbaycanda lisenziyalaşdırma sahə- sində aparılan tədbirlərin iqtisadi fəallığı stimullaşdıra bilib-bilmədiyini aydın- laşdırmaqdan ibarətdir. Yəni qanunvericilikdə lisenziyalaşdırma sistemində aparılan dəyişikliklərin lisenziyalaşdırma sub-indeksinin dəyişməsi ilə əlaqə- sinin araşdırılması məqalənin əsas məqsədini təşkil edir. Məqalədə son illərdə lisenziyalaşdırma sahəsində qanunvericilik bazasının əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi və təkminləşdirilməsinin ölkədə lisenziya almaq üçün sənədləşdirmə prosedurunun sürətlənməsinə, sahibkarlığa və nəti- cədə ölkəmizin sub-indeksin dəyişməsinə təsiri müxtəlif cədvəl, diaqram və qrafiklərdən də istifadə olunmaqla şərh edilmişdir. Lisenziya (latıncadan licentia - icazə) - hansısa konkret iqtisadi fəaliyyət növünü həyata keçirmək üçün dövlətin şirkətlərə və fərdi sahibkarlara rəsmi sənəd şəklində verdiyi xüsusi icazədir. Ayrı-ayrı şəxslərə və ya təşkilatlara müəyyən iş görmək üçün ixtiranı, biliyini, təcrübəni və s. istifadə etməyə görə verilən icazəyə deyilir - lisenziya. Lisenziya verilməsinin insanların sağlam- lığından tutmuş, ölkənin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə qədər böyük bir sahədə rolu vardır. Lisenziyalaşdırma-xüsusi razılığın (lisenziyanın) verilməsi prosesidir. İdxal və ixraca müvafiq hakimiyyət orqanlarının öz mülahizəsinə, yaxud hər hansı konkret meyarlara əsasən verdiyi xüsusi icazələrin (lisen- ziyaların) tətbiqidir. [Famil Mirzəyev, "Gömrük sistemində qeyri-tarif tənzim- lənməsinin metodları və xüsusiyyətləri. Gömrük dəyəri və onun müəy- yənləşdirilməsi metodları" pdf.] Dünya ticarətində lisenziyalaşdırma çox çeşidliyi ilə seçilir. İdxal və ya ixracın qaydasını da müəyyən edə bilən özəlliyə də sahibdir lisenziya. Bəzən lisenziyalaşdırmanı ölkələr arasında ticarətin arzu edilməyən miqdarının hər hansı müddət ərzində məhdudlaşdırıldığı zaman həyata keçirilən müvəqqəti tədbir kimi də izah edirlər. Lisenziyalaşdırma sub-indeksi [Nazim Müzəffərli, İqtisadiyyatın Solluğu “Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin 17 (Sağlığı) indeksi -2015] lisenziyalaşdırmanın asanlıq-çətinliyi üzrə iqtisadiy- yatın sağlıq-solluğunun qiymətləndirilməsidir. Əgər lisenziyalaşdırma asandırsa, iqtisadiyyat sağçıdır. Əksinə, əgər lisenziyalaşdırma çətindirsə, iqtisadiyyat solçudur. Lisenziyalaşdırma sub-in- deksinin hesablanması zamanı dörd parametri nəzərə almaq lazımdır: a) lisenziyalaşdırılan fəaliyyət növlərinin sayı; b) lisenziyalaşdırılan fəaliyyət növlərinin çeşidi; c) lisenziyaların keçərlilik müddəti; ç) lisenziyaların verilmə qaydaları. Bu göstəricilər iş sahibləri üçün nə qədər əlverişlidirsə (yəni say azdırsa, çeşid məhduddursa, müddət uzundursa və qaydalar sadədirsə), iqtisa- diyyat bir o qədər daha sağdadır. Lisenziyalaşdırma sub-indeksi Doing Business tərəfindən tədqiq edilən "Tikinti üçün icazə alınması" indikatoruna əsasən hesablanır. Burada vaxt və xərc (bunu hipotetik şirkət tikinti ilə bağlı lazım olan lisenziya və icazəni əldə etmək üçün sərf edir) amilləri üzrə göstəricilərdən istifadə edilir. Vaxt (V) və xərc (X) indikatorları (Vi - Vmin)/(Vmax - Vmin) düsturu ilə 0-1 aralığına gətirilir. Sub-indeks bu 2 göstəricinin cəbri ortasıdır. L=(V+X)/2 AMEA İqtisadiyyat İnstitutu olaraq bütün sub-indekslər üzrə 2016-cı il üçün 99 ölkə üzrə araşdırma aparmışdıq. Lisenziyalaşdırma sub-indeksində Azərbaycanın yeri aşağıdakı şkalalarda göstərilmişdir. Şkala 1. Şkalaya əsasən, tədqiq edilən 99 ölkənin hamısı həndəsi mərkəzdən (0,500) sağda yerləşir. “Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin 18 Şkala 2. Lisenziyalaşdırma sub-indeksi göstərir ki, ən sağçı iqtisadiyyat Sinqa- purdadır (0,015) və o, ən sağ nöqtədə yerləşir. Bu, həmin ölkədə lisenziyanın alınmasının asanlığını göstərir. Kamboca (0,357) 99 ölkə arasında ən solçudur. Belə ki, bu ölkədə lisenziya əldə etmək üçün şərtlər çox çətindir. Median Niderlanddır (0,099). Niderland nisbi mərkəzin (0,100) üzərinə düşür. Azərbaycan (0,122) nisbi mərkəzə yaxındır və ondan bir qədər sağda yerləşir. Şkalaya əsasən, Azərbaycan sağçı kimi görünsə də, əslində ölkə solçu iqtisadiyyata malikdir. Çünki 99 ölkə arasında Azərbaycan sağdan 70-ci və soldan isə 29-cudur. Başqa sözlə desək, Azərbaycan 28 ölkəyə nəzərən sağçı, 69 ölkəyə nəzərən də solçudur. Bunu nəzərə alaraq, ölkədə lisenziyalaşdırma sahəsində vaxtın qısaldılması və xərcin azaldılması üzrə islahatlar aparılması zərurəti olduğunu deyə bilərik. Nəticə olaraq qeyd etmək olar ki, tədqiq edilən ölkələrin əksəriyyətində lisenziyalaşdırma sahəsində liberal siyasət həyata keçirilir. İdarə etmədə yeni üsulların tətbiqi nə qədər çevik və yenilik xarakterli olarsa, nəticə bir o qədər yüksək keyfiyyətli olar və qlobal iqtisadi proseslərə ayaqlaşmağa imkan verər. Məqaləmizdə məqsəd qanunvericilikdə baş verən dəyişikliyin sub-indeksə necə təsir etdiyini, onlar arasında asılılığı izah etməyə çalışacağıq. Sub-indeksin qanunvericilikdən asılılığı aşağıdakı funksiya şək- lindədir. İi = f ( Q i ) İ - indeks, Q - qanunvericilik İqtisadi nailiyyətlərin əsasında müasir çağırışlara cavab verən düşünülmüş, gələcəyə hesablanmış, xalqın və dövlətin milli maraqlarına xidmət edən məqsədyönlü və praqmatik islahatlar dayanmalıdır. Azərbaycanda sahibkar- lığın, ümumilikdə biznes mühitinin geniş miqyasda inkişafına mane olan əsas amillərdən biri məhz mövcud lisenziyalaşdırma və icazə sistemi olmuşdur. Qanunvericilik bazası və onun yaratdığı biznes mühiti o qədər əlverişli ol- malıdır ki, hər bir Azərbaycan vətəndaşı istədiyi vaxt öz təşəbbüsü ilə istədiyi BƏƏ 0.023 İ ndoneziya 0.124 Kamboca 0.357 Kipr 0.314 A vstriya 0.118 S inqapur 0.015 Azərbaycan 0.122 0,000 0,200 0,400 0,600 0,800 1,000 Yüklə 2,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|