Vol. 37 (2023): Miasto Przyszłości [phone]

Vol. 37 (2023): 
Miasto Przyszłości [phone] .
 
37 
Miasto Przyszłości 
Kielce 2023 
U musiqa nazariyasi va ijrochiligiga doir turli faoliyatlardan:
vokal–xor mashg`ulotlari, musiqa savodi, musiqa tinglash, bolalar cholg`u asbobida chalish, ritmik 
harakatlar bajarish elementlaridan iboratdir. Musiqa boshqa san`at turlaridan o`zining ifoda vositalari, 
ya`ni «tili» bilan farq qiladi. Agar badiiy adabiyot so`z bilan tasviriy san`at ranglar bilan, raqs san`ati 
harakat bilan ifodalansa, musiqa esa mantiqiy tovushlarda vujudga kelgan ohang vositasida 
ifodalanadi. YUqoridagi san`at to`rlarini qo`rish va eshitish orqali idrok etsak, musiqa ni faqatgina 
dikkat bilan tinglabgina ifoda etamiz. SHuning uchun ko`zi ojiz kishilardan ham etuq musiqachilar 
etishib chiqqan. 
1.
Musiqa aniq vaqt ulchovi bilan bog`langan san`atdir. SHuning uchun, ijro etilayotgan musiqa 
tempiga sozlanib, o`ning har bir elementini diqqat bilan tinglamasak, asarni mukammal idrok 
etolmaymiz. Mumtoz asarni qayta-qayta tinglaganda o`ning yangi-yangi badiiy qirralarini his 
etamiz. 
2.
Musiqa bolalarga aktiv emotsional ta`sir ko`rsatadi, quvontidi hamda ijodiy kechinmalar uyg`otadi.
YAhshi, mazmunli, qiziqarli musiqa darsidan bolalar hordik chiqarib, badiiy ozuka oladilar, quvnoq, 
hursand bo`lib chiqadilar. [3,90] 
Hullas, musiqa darsi o`zining aktiv psixologik ta`siri bilan boshqa fanlardan fark qiladi. SHuningdek, 
musiqa darsi boshqa fanlar bilan ham chambarchas bog`liqdir. Tasviriy san`at, adabiyot, ona tili, 
matematika, tarix, pedagogika, psixologiya, vokal, ritmika va boshqalar. Bular musiqa darsini hayot 
bilan bog`lashga, mazmunli, qiziqarli qilib darsni olib borishga yordam beradi. Musiqa darsi o`zining 
aralash darsi tipi bilan xam, boshqa fanlardan farq qiladi. Musiqa darsining strukturasi 3 asosiy faoliyat 
turidan: musiqa tinglash, musiqa savodi va xor bo`lib qo`shiq kuylashdan iborat. 
O`rta sinflarda dars (strukturasi) 3 ta asosiy faoliyatlardan tuziladi: 
1.
Xor bo`lib kuylash. 
2.
Musiqa savodi. 
3.
Musiqa tinglashdan iborat. 
Boshlang`ich sinflarda esa dars strukturasi 5 ta asosiy faoliyatlardan to`ziladi: 
1.
Xor bo`lib kuylash. 
2.
Musiqa savodi. 
3.
Musiqa tinglash. 
4.
Musiqaga mos harakatlarni bajarish. 
5.
Bolalar cholg`u asboblarida jur bo`lishdan iborat bo`ladi. 
CHunki, boshlang`ich sinf o`quvchilarini dikkat e`tiborini tarqoq, ovoz apparatlari kuchsiz, musiqiy 
o`quv qobiliyatlari, to`la shakllanmagan - 10-serharakat, uyinga moyil bo`ladilar. Bunda darsning 
to`zilishi barkaror strukturaga qarab emas, balki o`qituvchi dars mavzusi, pedagogik maqsad sari 
erishishga qarab, darsni hoxlagan dars faoliyatidan boshlashi mumkin. Bundan maqsad, o`quvchilarni 
musiqaga qiziqtira olish, musiqiy qobiliyatlarini ustirish jihatdan mantiqiy bir butunlikka erishdir. 
Demak, yangi dastur mazmunida dars o`tish uchun, musiqa o`qituvchisi ijodkor bo`lishi, musiqadan 
zarur bilimlarga hamda ashulachilik malakalariga ega bo`lmogi zarur.[4,82] 
Musiqaning o`qitish metodlari deganda, maktab o`quvchilarining bilim,
mahorat va malakalarni egallashda, o`larning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda va dunyoqarashini 
tarqib toptirishda o`qituvchilarning
qullagan ish usullari tushuniladi. Musiqa o`qitish metodikasi vazifalarini amalga oshirishda, musiqa 
o`qitishning qator metodlari bilan birgalikda, pedogogikaning amaliy yunalishini hususiy (optimal) 
metodlar egallab, musiqa darsida qo`llash muhim ahamiyat kasb etadi. Musiqa o`qitish metodikasi 

---