Unite 1=dil nedir

Bağlı Cümle:Birden fazla cümlenin “fakat, ama, ancak, lakin, ve, veya..” gibi edatlarla bir özneye bağlanarak oluşturduğu cümledir. Her biri bağımsız cümle olan bu cümleler arasındaki ilgi, bağlama edatlarıyla kurulmakta ve pekiştirilmektedir.ÖRNEK:•Konuşmayı erken öğrendim; ama susmayı öğrenmem için yaşlanmam gerekti.

•Ölmek kaderde var, bize üzüntü vermiyor,

Lakin vatandan ayrılışın ıstırabı zor.

Sıralı Cümle:Tek başına bağımsız yargı bildiren iki veya daha fazla cümlenin bir anlam bütünlüğü içinde sıralanmasıyla kurulan cümlelerdir. Yüklemleri çekimli fiil olan sıralı cümleler, birbirinden virgül veya noktalı virgülle ayrılır.ÖRNEK:•Bana ulaşmak için önce telefon etmiş, sonra biriyle haber yollamış, olmayınca kendisi gelmek zorunda kalmıştı.

****Aradaki ilginin ortak cümle ögeleriyle sağlandığı sıralı cümleler bağımlı sıralı cümle; ilginin sadece anlam yönüyle kurulduğu cümleler bağımsız sıralı cümledir.ÖRNEK:•Ahmet, sokağın başında bizi bekliyormuş, hemen yanımıza geldi, kolumuzdan tutup evine götürdü. (Bağımlı sıralı cümle – özne ortaktır.)

•Tarlada, bağda, harmanda aradı; fakat kayıp çakmağını bulamadı. (Bağımlı sıralı cümle – özne, nesne ve dolaylı tümleç ortaktır.)

•Babam ona sesleniyor; o hiç umursamıyordu. (Bağımsız sıralı cümle – ortak öge yoktur)

•Sesi boğuklaşıyor, elleri titriyor ve yüzü morarıyordu. (Bağımsız sıralı cümle – ortak öge yoktur)

UNITE 14=ORNEK SORU COZUMLEMELERI

Cümle tahlilini tam olarak yapabilmek için şu soruları ve cevaplarını bilmek gerekir.

1. Cümlede yüklem görevinde kullanılan kelime hangisidir?

2. Diğer ögeleri bulmak için yükleme hangi sorular sorulmalıdır?

ÖGELER	ANLAM	YÜKLEME YÖNELİK SORULAR
Özne	Yüklemi yapan yükleme konu olan	Kim, Kimler, Ne, Neler
Nesne Belirtisiz Nesne Belirtili Nesne	Yüklemin Etkisini Üzerine Alan	Ne Neyi, Kimi
Dolaylı Tümleç Yönelme Bulunma Ayrılma	Yüklemin Bulunduğu, Yöneldiği Ayrıldığı Kavramdır.	Neye, Nereye, Kime Neyde, Neyden, Nerede, Kimden Neden, Nereden, Kimden
Zarf Tümleci Durum Zaman Miktar Yer-yön Neden Soru	Yüklemi Türlü Anlam Özellikleriyle Tamamlayan Ögedir.	Nasıl, Ne durumda, Ne biçimde Ne zaman, Ne zamandır... Ne kadar, Nice, Ne ölçüde Nereye, Ne yöne... Ne, Niçin, Ne diye...

Ögeler bulunduktan sonra

3. Yüklemin türüne göre nasıl bir cümledir?

a) İsim cümlesi

b) Fiil Cümlesi

4. Anlamına göre nasıl bir cümledir?

a) Olumlu

b) Olumsuz

c) Soru (olumlu soru-olumsuz soru)

5. Yükleminin yerine göre nasıl bir cümledir?

a) Kurallı

b) Devrik

6. Yapısına göre nasıl bir cümledir?

a) Basit cümle

b) Birleşik cümle (şartlı birleşik, ki’li birleşik, iç içe birleşik)

c) Bağlı cümle

d) Sıralı cümle (bağımlı sıralı cümle, bağımsız sıralı cümle)

Örnek Cümle Çözümlemeleri

***Akıl akıldan üstündür.

Cümlenin ögeleri: Akıl (özne)+akıldan (dolaylı tümleç)+üstündür(yüklem)

Yapısına Göre	Basit cümle
Anlamına Göre	Olumlu cümle
Yükleminin Yerine Göre	Kurallı cümle
Yükleminin Çeşidine Göre	İsim cümlesi

***Hırsızlar kapıyı kırıp içeri girmişler.

Cümlenin ögeleri: Hırsızlar (özne)+ kapıyı kırıp (durum zarfı)+ içeri (yer-yön zarfı)+ girmişler (yüklem)

Yapısına Göre	Basit cümle
Anlamına Göre	Olumlu cümle
Yükleminin Yerine Göre	Kurallı cümle
Yükleminin Çeşidine Göre	Fiil cümlesi

***Hangi resmime baksam ben değilim.

Cümlenin ögeleri: Ben (gizli özne)+ hangi resmime baksam (zarf tümleci)+ ben değilim (yüklem)

Yapısına Göre	Şartlı-birleşik cümle
Anlamına Göre	Olumsuz cümle
Yükleminin Yerine Göre	Kurallı cümle
Yükleminin Çeşidine Göre	İsim cümlesi

***Neden böyle düşman görünürsünüz yıllar yılı dost bildiğim aynalar.

Cümlenin ögeleri: Neden böyle düşman (zarf tümleci)+ görünürsünüz (yüklem)+ yıllar yılı dost bildiğim aynalar (özne)

Yapısına Göre	Basit cümle
Anlamına Göre	Olumlu soru cümlesi
Yükleminin Yerine Göre	Devrik cümle
Yükleminin Çeşidine Göre	Fiil cümlesi