Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
əks olunan əsas vaqiələrin baş verdiyi Karkıra “durna” dərəsindən keçirdi. Karkıra dərəsindən gedəndə banlarının üzərində Amerika, Kanada, Türkiyə və bir sıra ölkələrin bayraqcıqları dalğalanan əcnəbi avtomaşın karvanına rast gəldim. Mən heyrətlənməkdən çox, sevindim. Dağlarımızın gözəlliyi hamı üçün açıq və əlçatandır. Diqqət yetirdim ki, Xan-Tenqrinin ətəyində insanların xisləti dəyişikliyə uğrayır, onlar həlimləşir, mehribanlaşırlar. Orada tamamən yad adamların heyranlıqla gülümsəyərək bir-birinin əllərini sıxmasının, hətta qucaqlaşmalarının şahidi oldum. Bu xoş ünsiyyətədə tərcüməçilərə sadəcə ehtiyac duyulmurdu. Biz Karkıra otlaqlarından Xan-Tenqrinin ətəklərinə çatmağa bir saata qədər vaxt sərf etdik, lakin ilin dörd mövsümündə də olduq. Dərəyə yaxınlaşanda adəti üzrə zəmilərdə payız məhsul yığımının şahidi olduq, Karkıra dərəsinin özündə isti yay hökm sürürdü, soyuq kumıs üçün ürəyimiz yanırdı. Dağın yamacında yaz ot-ələfinin və kolluqların çiçəkləməsinə tamaşa etdik, zirvədə isə əbədi qış idi. Möcüzə! Belə şeyi bir də harada görmək olar? İlk dəfə Xan-Tenqrini görəndə isə elə sandım, Yaradan yanımda bulunur. Sən demə, Xan-Tenqrini təkcə qırğızlar müqəddəs məkan sanmırlar. Bolqarlar da belə düşünürlər. Tenqri bolqar dilindən “Güclü göylərin tanrısı” kimi tərcümə olunur. Həqiqətən, deyəsən, Xan-Tenqri Torpaq-Ananın Səma-Ata ilə qovuşduğu məkandır. Bu yaxınlarda Bolqarıstan baş nazirinin inanılmış şəxsi Dimitr Dekev respublikamıza səfər etmişdi. Söhbətlərin birində qonaq vurğulamışdi ki, bolqarların arasında genetik cəhətdən qıpçaqlarla bağlı şəxslər yaşayır. Qıpçaq nəsli isə məlum olduğu kimi qırğızlara qohumdur. Beləliklə, bir çox bolqarın Xan-Tenqri zirvəsinin uzaq əcdadlarının vətəni sayması təsadüfi deyil. Hələ XIX əsrin ortasında müasir coğrafiyanın atası, alman alimi Aleksandr Humboldt belə bir fərziyyə yürütmüşdü ki, Tyan-Şan dağlarının mərkəzi fəaliyyətdə olan, yainki bu yaxınlarda sönmüş vulkanın nəticəsində yaranmışdır. Həmin vaxtlarda yerli əfsanələr və hekayətlər əsasında dumanlı şəkildə məlum olan Xan-Tenqri zirvəsi də bu qəbildən hesab edilir. 1 300 il bundan əqdəm çinli buddist rahibi “min liyə uzanan” Səma dağlarını bu sayaq təsvir edirdi: “Onların yüzlərlə dikdir zirvəsi var. Dünyanın əzəlindən burada heç zaman əriməyən qarlar yığılıb. Yolçuları burada əjdahalar basıb yeyir”. Semyonov-Tyanşanskinin yol gündəliyindən sətirlər: “Bizdən dübbədüz cənuba haçansa gördüyüm dağ gədiklərinin arasında ən ehtişamlısı ucalırdı. Qarlı nəhənglərin ortasında biri lap yuxarı qalxır, qalanlarının arasında hündürlüyünə görə qar kimi bəyaz şişuclu ehram şəklində fərqlənirdi”. Bu piramidal nəhəng məhz Xan-Tenqri zirvəsi idi. ...Yolumuz Karkıra dərəsindən keçməklə səhər erkən qayıdırıq, yenə könlümüzə soyuq kumıs düşür. Ev sahiblərinin şirin səhər yuxusuna haram qatmaqdan çəkinərək yurtaların qarşısında saxlamağa ürək etmirik. Ancaq yurtaların birinin yanında ev sahibinin bizə mehribanlıqla əlini yellədiyini, ayaq saxlamağımız üçün dəvət etdiyini görürük. Salamlaşan ev sahibi kimliyimizi, haradan gəldiyimizi belə xəbər almadan yurtaya çağırıb təzə kumısa qonaq edir. Mehmannəvaz ev sahiblərinə minnətdarlığımızı bildirib yolumuza davam edirik və hələ uzun müddət o adamları xatırlayırıq. Yoldan ötən, qətiyyən tanımadıqları yad adamları kumısa qonaq etməklə sübh ertədən yaxşı iş görməyə vaxt tapdıqları üçün cani-dildən sevinən insanların simaları gözümüzün önündən getmir. Bir dəfə dostum Osmonla Murat adlı çobanla söhbətləşirdik. Murat öz həyatında baş vermiş vaqiəni, haçansa onunla sözləşmiş sərhədçi barədə bir hekayəti nəql etdi. Ovçu səlahiyyətlərini mənimsəyən sərhədçi Muratı sürüsünü izin olmayan yerdə otarmaqda günahlandırmışdı. Məsələ gün kimi aydın idi – qayda-qanun qulluqçusunun könlünə təzə qoyun əti düşmüşdü. Fəqət Muratın höcətliyi tutdu. Azad dağların təmiz aurası şəraitində anadan olmuş və boya- başa çatmış çoban ilk sözündən sərhədçinin niyyətini tutaraq onun dediyi ilə hərəkət etməkdən imtina etdi. Hüquqlarının üstündə durub dediyinə nail olan çoban sözü sərhədçinin birbaşa üzünə dedi: “Əzizim, əsil qırğız belə hərəkət eləmir. Yaxınlaşıb mərifətlə xahiş etsəydin, sənə nəinki qoyun verərdim, heç atı da əsirgəməzdim. Amma indi atımın yalından bircə tükü də sənə qıymaram. Əlvida!” Bu yalnız üzərində qarşılıqlı surətdə təmizlik və mehribanlıqla qələbə çalmaq mümkün olan şərəfli insanın qürurunun və açıqlığının bariz canlı nümunəsidir. Onun əcdadları belə olmuşdur, özü belə böyüyüb boya-başa çatmışdır, Allah eləsin, övladları da belə qalsınlar. Dağların arasındakı kövrək dünya yalnız bu tövr sadə və təmiz insanlara söykənir. Kənddə anadan olmuşam, məktəbi bitirənəcən orada valideynlərimlə yaşamışam. Orduda xidməti və universitetdə təhsili nəzərə almaqla son iyirmi beş ili Bişkekdə bulunuram. Bu, kənd sakinlərinin 25 biz şəhərlilərə nisbətdə dəfələrlə səmimi, mülayim və səxavətli olduğu fikrinin təsdiqi üçün böyük paytaxt şəhərində yetərincə zaman kəsiyidir. İndi, doğma kəndə gələndə – heyif ki, belə səfərlər çox nadir hallarda ələ düşür – mən aydın surətdə həm təbiətin gözəlliyini, həm insanların mənəvi saflığını görürəm. Məhz burada mən tamamən boşala və dincimi ala bilirəm. Təəccüblüsü odur ki, kənddə dolğun yuxuya 3-5 saat kifayətdir, sanki qırğız dağlarının havasına insan orqanizminə xoş təsir göstərən tilsimli eliksir hopmuşdur. Burada iri şəhərin dəli həyat ritmini duymursan. Dağlarda zaman ləng axır və bununla həyatı uzadır. Təbiətin ağuşunda sadəcə yaşamırsan, yerin və göyün füsununda nazlanaraq həyatdan həzz alırsan. Torpağa və azadlığa malik xalq xoşbəxtdir. Bizim də özümüzü bəxtəvər sanmağa ixtiyarımız var. Hərgah bizim əcdadlarımız torpaqlarını bu dərəcədə sevməsəydilər, çoxdan neçə əsrlik tarixin zülmət künclərində əriyib gedərdilər. Dağ qartalları balalarını uçuşa hazırlayan kimi, biz də əcdadlarımızın nəsihətləri əsasında övladlarımıza tərbiyə verir, onlara yaxşı həyat uğrunda arzulamaq öyrədirik. Dağlar – xalqımın neçə minillik tarixinin canlı şahidləridir. Yaman vaxtlarda onlar xalqla birgə ağlamış, tökülən iri göz yaşları şəklində daşlaşmışlar. Ehtimalən, dağlarımızın torpağı əcdadlarımızın göz yaşından və qanından şoranlaşmışdır... Həyat çiçəklənəndə isə dağlar sevinir, böyüyür, göylərə ucalır, sevinc göz yaşları isə dağ göllərinə süzülür. Dağlar – nəhəng məbəddir, təbiət yaradıcılığının ali formasıdır. Dağlar – bizim beşiyimiz, irsimiz, variyyətimizdir. Qırğız dağlarının dərinliklərində Mendeleyev cədvəlinin bütün elementləri gizlənmişdir. Bu, nəhəng var-dövlətdir və hələ Vətənin rifahına çox xidmət edəcək. Dağlar – sükut və hüzndür. Dağların aurası – parlaq lacivərdi asiman və təntənəli sükutdur. Dağ havası – təmiz, sərin, otların rahiyəsi hopmuş havadır. Dağ cığırları təhlükəlidir və həmişə belə olmuşlar. Fəqət ulularımız onları bizim üçün, arxadan addımlayanlar üçün tapdamışlar. Bu cığırlar – ulu babalarımızın salnaməsidir. İzlərini qoyduqca, onlar uçurumdan uzaqlaşdıran, naz-nemətli vadiyə qısaldan düzgün yolu bizə göstərmişlər. Başlıcası isə – hər belə cığır bulaq başına aparır. Əfsus, bu cığırların dili yoxdur, əks təqdirdə, tariximizə dair bizi çox mətləblərdən hali edərdilər. Daha mühümü odur ki, məhz bu dağ cığırları bizi magistral inkişaf əsas yoluna çıxardır. Zənnimcə, artıq əsil demokratiyanın və bazar münasibətlərinin başlanğıcındayıq. 26 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|