Turizmdagi maxsus turlarning tasnifi, tavsifi va geografiyasi

2. Turizmdagi maxsus turlarning geografiyasi
Turizmdagi maxsus turlarning geografiyasi aniq manzillar bo`yicha aniqlanmagan. Maxsus turlarni hosil qiluvchi ishlab chiqarish sohalari, xalq hunarmandchiligi markazlari, milliy o`yinlar rayonlari va hokazolar hozirgacha aniq manzillar bo`yicha ro`yxatga olinmagan.
Samarqand shahridagi o`lkashunoslik va O`zbekiston xalqlari tarixiy muzeyidan ham O`zbekistonda hunarmandchilik rivojlangan tumanlar, yoki milliy folklor guruhlari, zardo`zlik yoki milliy o`yinlarning aniq geografik manzillari topilmadi.
Shuning uchun ham turizmdagi maxsus turlarning geografiyasi asosan so`rov, savdo - tijoratdagi axborotlar, og`zaki hikoyalar, ko`p yillik ekspeditsiyalarda yuruvchilar axborotlari va hayotiy kuzatuvlar asosida tuzildi (1-jadval).
1-jadval
Turizmdagi maxsus turlarning geografiyasi
 

№	Turizmdagi maxsus turlar	Turizmda qiziqish, foydalanish ob`yekti	Ommaviy rivojlangan, joylashgan tumanlar
1	Milliy madaniyatga qiziqish turizmi	Urf-odatlar, oila hayoti, milliy etiket, kattalar va yoshlar munosabati, uy tutish, kelin to`y, sunnat to`y, mehmon kutish va mehmondorchilik marosimlari	O`zbekiston Respublikasining barcha viloyatlari, shaharlari, tumanlari, qishloqlari
2	Qishloq va fermer hayoti turizmi	Qishloqlarning turli - tumanligi va tabiiy –tarixiy davrda yuzaga kelishi, qishloq aholisi hayoti, fermerlar hayoti va faoliyatiga qiziqish.	Respublikamiz hududlaridagi qishloqlar, tog`dagi  qishloqlar, suv  havzalaridagi qishloqlar
3	Etnik va sog`inish turizmi	Xalqlar, ellar, urug`lar, ularning yashash tarzi, millatlarning urf-odatlari, kelib chiqishi tarixi, joylashishi, o`zaro aloqalari. Xalqlarning, millatlarning har xil sabablar bilan dune bo`ylab tarqalib ketishi, ularning bir-birlariga intilishi, sog`inishi	-O`zbekiston va dunyo mamlakatlari doirasida - O`zbekiston Respublikasi va qo`shni Markaziy Osiyo davlatlari
4	Sarguzasht turizmi	Tabiat mintaqalariga, uzoq yurtlarga, ellarga, tog`larga tavakkali ga yoki reja asosida piyoda yoki trans- portda yo`lga chiqish	O`zbekistonda rivojlantirishga qiziqish juda kam
5	Milliy san`at turizmi	Milliy san`at, qo`shiqchilik, raqs, rassomchilik, baxshilar hayoti, askiyalar, laparlar, milliy folklor	O`zbekiston Respublikasining hududlarida
	5.1 Qo`shiqchilik	5.1 Xorazm usuli	Xorazm, Buxoro, Qoraqalpog`iston viloyatlari
		5.1.2. Samarkand usuli	Zarafshon vodiysi
		5.1.3. Farg`ona usuli	Farg`ona vodiysi
	5.2. Qo`shiqchilik- da baxshilar faoliyati	5.2.1 Qashqadaryo- Surxondaryo usuli	Qashqadaryo viloyati, Surxondaryo viloyati,
		5.2.2.Zarafshon – Nurota usuli	Samarkand viloyati, Navoyi viloyati
		5.2.3. Xorazm usuli	Xorazm viloyati, Qoraqalpog`iston
	5.3 Raqs san`ati	5.3.1. Xorazm usuli	Xorazm, Buxoro viloyatlari
		5.3.2. Qoraqalpoqcha usuli	Qoraqalpog`iston
		5.3.3. Buxorocha usul	Buxoro viloyati, Tojikiston Respublikasi
		5.3.4. Farg`onacha usul	Farg`ona viloyati, Toshkent viloyati,
	5.4 Askiyalar, Aytishuvlar	5.4.1. Askiyalar	Farg`ona vodiysi
		5.4.2. Aytishuvlar	Qoraqalpog`iston, Xorazm
	5.5 Milliy rassomchilik va haykal- taroshlik	5.5.1. Rassomchilik	Samarkand, Buxoro, Xiva, Toshkent
		5.5.2 Haykaltaroshlik	Samarkand shaxri, Toshkent shaxri
	5.6. Milliy folklor san`ati	5.6.1. «Boysun» folklori	Surxondaryo viloyati, Boysun tumani
		5.6.2 «Lazgi» folklori	Xorazm viloyati
		5.6.3 «Besh qarsak» folklori	Samarkand viloyati Urgut tumani
		5.6.4 «Oyguloyim» folklori	Qoraqalpog`iston
6	Tabiiy-tarixiy tasvirlar turizmi   6.1 Tabiat muzeylari	6.1.1.Sharsharalar	«Arslonbob»-Farg`ona
		6.1.2. Qadimiy buloqlar	“Baxmal”, “Forish”,  «G`allaorol» tumanlari  Jizzax viloyati,  «Nurota»tumani, Navoiy viloyati va hok.
	6.2 Qoyatoshlar- dagi qadimiy  rasmlar	6.2.1.Tabiat haykallari	Urgut tumani, Nurobod tumani, Samarkand viloyati, «G`allaorol» tumani Jizzax viloyati, Nurota tumani Navoiy viloyati
	6.3 Hayvonot bog`lari	6.3.1.Noyob hayvonlar yashash tarzi	Toshkent shahri Termez shaxri
	6.4.O`lkashunoslik muzeylari	6.4.1. Dune tabiatidagi  hayvon va parrandalar kolleksiyasi	Viloyatlar markazi bo`lgan shaharlar
7	Milliy hunarmandchilik turizmi   7.1.Duradgorlik va uning maktablari	7.1.1.Yog`ochga o`yma shakl solish	Xorazm usuli, Urgut usuli, Samarkand usuli, Buxoro usuli, Farg`ona usuli
		7.1.2.Sovg`alar, shkatulkalar	Buxoro usuli, Samarkand usuli
	7.2. Kulolchilik va uning maktablari	7.2.1. Sopol buyumlar yasash	Xorazm usuli, Buxoro usuli, Samarkand usuli, Farg`ona usuli
	7.3.Kashtachilik	7.3.1.Matoga rangli gul solish	Buxoro usuli, Samarkand usuli, Jizzax usuli, Cho`lliklar usuli
		7.3.2.Zardo`zi kashtachilik	Urgut usuli, Buxoro usuli, Samarkand usuli, Farg`ona usuli
	7.4. Milliy Liboslar	7.4.1. Milliy do`ppi	Farg`ona viloyati, Namangan viloyati, Buxoro viloyati, Xorazm viloyati
		7.4.2. Milliy to`n	Xorazm viloyati, Surxondaryo viloyati, Toshkent viloyati, Farg`ona viloyati, Jizzax viloyati
		7.4.3.Atlas va beqasam buyumlar	Marg`ilon shaxri
		7.4.4. Baxmal buyumlar	Samarkand shaxri
	7.5 Milliy Ustachilik	7.5.1.Temirchilik, qadimiy asboblar	Respublikadagi tumanlar
		7.5.2.Misgarlik	Samarkand, Buxoro, Farg`ona, Xiva
		7.5.3. Musiqasozlik	Samarkand Xorazm, Farg`ona Vodiysi
		7.5.4.Beshiksozlik	Samarkand, Buxoro, Farg`ona Vodiysi
		7.5.5. Aravasozlik	Qo`qon
		7.5.6. Sandiqsozlik	Urgut, Samarkand, Buxoro, Farg`ona Vodiysi
		7.5.7.Egarsozlik	Baxmal Tumani, Jizzax viloyati, Qashqadaryo viloyati
		7.5.8. Mahsido`zlik	Namangan
		7.5.9. Gilamchilik	Xorazm viloyati, Jizzax viloyati, Nurota tumani Navoiy viloyati,
		7.5.10.Palos to`qish	Cho`l xalqi, Jizzax va Navoiy viloyati
8	Milliy o`yinlar turizmi 8.1.Ko`pkari – uloq	8.1. Chavandoz ot ustidagi tortishuvga marraga uloq olib borish - ko`pkari	Qashqadaryo, Jizzax, Navoiy
9	8.2. Milliy kurash	8.2.Polvonlar kurashi musobaqasi	Buxoro viloyati, Qashqadaryo viloyati, Surxondaryo viloyati
10	8.3. Qo`chqor Urishtirish	8.3. Qo`chqor urishtirish musobaqasi tomoshasi	Xorazm, Qoraqalpog`iston, Buxoro viloyatlari
11	8.4. Xo`roz Urishtirish	8.4. Xo`rozlar jangi tomoshasi	Samarkand shahri, Buxoro shahri, Farg`ona vodiysidagi shaharlar
12	8.5. Bedana Urishtirish	8.5. Bedanalar jangi tomoshasi	Samarkand, Buxoro, Farg`ona vodiysidagi shaharlar
12	8.6.Dorbozlik	8.6 Baland tortilgan arqonda yurish, o`yin ko`rsatish	Toshkent viloyati, Farg`ona viloyati
14	G`orshunoslik turizmi	9.Tabiatdagi yer osti  qasrlariga sayohat. 9.1 Amir Temur g`origa qiziqish	O`zbekiston hududidagi g`orlar (400 makonda), Qashqadaryo viloyati
15	Agroturizm	10.Xalqimizning dehqonchilik usullariga qiziqish(xalqaro turizm uchun)	O`zbekistonning sug`oriladigan yerlar hududlari
16	Xalqaro polvonlar bellashuvi turizmi	Xorij mamlakatlarida	Xorij mamlakatlarida
17	Hayot uchun xavfli sport o`yinlari turizmi	Xorij mamlakatlarida	Xorij mamlakatlarida

 
Maxsus turlarning geografiyasini o`rganishdan quyidagi xulosalar kelib chiqadi:
1. Turizdagi maxsus turlarning Respublikamizning deyarli barcha hududlarida manzillari bor. Jadvaldagi malumotlar dastlabki kuzatuvlar natijasi bo`lib turizmdagi maxsus turlarning biz bilmagan manzillari ham juda ko`plab tumanlar, shaharlar va qishloqlarda faoliyat ko`rsatib kelayotganligini anglash, tushunish qiyin emas.
2. Respublikamizdagi maxsus turlarning aksariyat turlari shaharlarimizda va tumanlarda joylashgan. Ayniqsa Buxoro, Samarkand, Toshkent, Xiva, Shahrisabz shaharlarida boshqa xalqlarda, maalakatlarda uchramaydigan mo`jizaviy, insonni hayratga soladigan, sovg`abop va umumiy foydalanishga juda zarur bo`lgan osori-atiqa buyumlar, qadimiy asbob-uskunalar ishlab chiqarilmoqdaki, ichki va xalqaro turizmda bunday imkoniyatlardan hanuzgacha foydalanilmay kelinayotganligining o`zi afsuslanarli holdir.
3. Turizmdagi maxsus turlardan Samarqand, Buxoro, Toshkent, Xiva, Farg`ona vodiysi va Shahrisabz shaharlarida majmuali foydalanishning tashkiliy jihatlari tezkor usullarda ishlab chiqilishi kerak.
Malumki, xalqaro turistlar oqimi qayd qilingan shaharlarda kuzatilmoqda. Bu turistlar asosan tarixiy va madaniy obidalarga va ziyoratgoh joylarga tashrif qilmoqdalar. Ana shu turistlarni ushbu shaharlardagi maxsus turizm turlariga takliflar qilish, qiziqtirish usullarini qo`llash vaqti keldi.
Bunday maqsadlarni, rejalarni amalga oshirish uchun shaharlardagi maxsus turlarning jahon andozalari bo`yicha shakllantirilgan, sifatli naqshlangan buklov reklamalarini o`zbek-rus va ingliz tillarida axborot va tushuntirishlar bilan mehmonxonalar, turistik firmalarga tarqatish va bu buklovlarni xorij davlatlardan kelgan turistlar bepul yoki sovg`a sifatida olishlarini taminlash amalda kutilgan usullardan bo`lishi shubhasizdir.Bu buklovlar turist vataniga qaytganidan keyin uning ko`plab vatandoshlarini qiziqtirishi mumkin.
4. Turizmdagi maxsus turlarning hunarmandchilik, ustachilik markazlari shaharlarda joylashganligi uchun shahardagi talabalar, kollej va akademik litseylar o`quvchilarini shuningdek atrof tumanlardagi maktablar o`quvchilarini imtiyozli ekskursiya usulida bu hunarmandchilik va ustachilik markazlarini ko`rishlarini taminlash ichki turizmning rivojiga ijobiy tasir ko`rsatishini yaxshi anglashimiz kerak. 
5. Turizmdagi maxsus turlardagi milliy o`yinlarimizni turistik firmalar yoki turistik tashkilotlar tashkil qilishiga aslo hojat yo`q. Bu o`yinlarni xalqimiz o`z mavsumlarida doimo tashkil qilmoqdalar. Turizm sohasidagi mutaxassislarning vazifasi turitslarni bu milliy o`yinlarga taklif qilish hisoblanadi. Taklifgacha esa o`yinlarga yetib borish marshrutlari aniqlangan va turistlarga ko`rsatiladigan barcha xizmatlar ko`rsatish majmualari, sharoitlari yaratilishi talab qilinadi.
Введение
Глава 1. Эволюция туризма. Классификация туризма
Глава 2. Религиозный туризм
Глава 3. Религиозный туризм в христианстве
Глава 4. Религиозный туризм в исламе
Глава 5. Религиозный туризм в буддизме
Глава 6. Деловой туризм
Глава 7. Лечебно-оздоровительный туризм
Глава 8. Экологический туризм
Глава 9. Событийный туризм
Глава 10. Горнолыжный туризм
Глава 11. Экстремальный туризм
Глава 12. Круизный туризм