Toshkent moliya

1.3-rasm.Operatsion faoliyatning boshka xarajatlari


34
Bozor iktisodiyoti sharoitida reklama xizmatlarining axamiyati kuchayib, xarajatlar tarkibida reklama xarajatlarining xissasi ortib bormokda, reklama tadbirkorlikning aloxida bir tarmogiga aylandi va reklama maxsus konunlar va koidalar muvofik tashkil etiladi. Reklama- bevosita yoki bilvosita foyda olish maksadida yuridik yoik jismoniy shaxslar, maxsulot, shu jumladan, tovar belgisi, xizmat kursatish belgisi va texnologiyalar tugrisida xar kanday shaklda va xar kanday vositalar yordamida konun xujjatlariga muvofik tarkatiladigan maxsus axborot xisaoblanadi.

Agar kompaniya uz maxsulot, ish yoki xizmatlarini reklama kilish uchun xarajatlarni amalga oshirsa, bu xarajatlar asoslangan bulishi lozim, korxona bepul seminar utkazayotgan bulsa, uning asosiy maksadi potensial mijozlarning maxsulot, tovar, ish va xizmatlarga eʼtiborini jalb kilish bulib, bunday tadbirni tashkil etish bilan boglik xarajatlar reklama xarajatlariga tulik mos keladi. Yangi mijozlarni jalb kilish uchun seminarlar, takdimotlar, kurgazmalar, uchrashuvlar, ilmiy anjumanlar, simpoziumlarni utkazishga sarflanadigan xarajatlar reklama bilan boglik.

Operatsion faoliyatning boshka xarajatlari tadkikot xarajatlari, kasbiy xizmatlarga xak tulash (xukukiy, auditorlik, mulkni baxolash), kompensatsiya va ragbatlantirish tusidagi tulovlar, xodimlarga tulanadigan moddiy yordam, jarimalar va peniyalar, ijtimoiy va madaniy obʼektlarni saklash xarajatlari xamda boshka xarajatlar uz ichiga olishi kerak (1.3-rasm).
Rivojlangan Yevropa mamlakatlari xisob tizimida davr xarajatlari tarkibini sotish xarajatlari, reklama xarajatlari, xizmat safari va kungilochar tadbirlar uchun xarajatlar, komissiya xarajatlari, baʼzi amortizatsiya xarajatlari, umumiy va maʼmuriy xarajatlar, korxona ijro va maʼmuriyat xodimlariga maoshlar va ularga imtiyozlar natijasidagi xarajatlar, foiz xarajatlari (asosiy vositaga kapitalizatsiya kilinmaydigan) tashkil kiladi. Yukoridagilardan kurish mumkinki, Yevropa davlatlari xisob tizimida xam maʼmuriy xarajatlar davr xarajatlari deb eʼtirof etiladi va ular uz urnida bir kancha guruxlarga bulingan. Kuyidagi
35
moddalar davr xarajatlari xisoblanmaydi:

• avvaldan tulangan xarajatlari, masalan oldindan tulangan ijara xarajatlari;

  
  

• tovar-moddiy zaxiralar tannarxiga kiritilmaydigan xarajatlari, masalan ishlab chikarish tugridan tugri mexnat xarajatlari, ishlab chikarish tugridan tugri material xarajatlari va ustama xarajatlari;

  
  

• asosiy vositalar tannarxiga kushiladigan xarajatlar, masalan, ularni xarid kilish xarajatlari va kapitalizatsiya kilinadigan foizlar.

  
  

3.