Tikuv buyumlarini konstruksiyalash va texnologiyasi

Bir modelli ishlab chiqarish oqimining tashkiliy-tehnologik sxemasi

Tash.op.t.r.r.	Bo'l.op.t.r.r.	Bo'linmasoperatsiyanomi	ihtisosi	Razryad	Sarfvaqt	Ishchilar soni		Ishlab chiqarish normasi, dona	Ish haqi, so'm	Asbob- uskuna, moslamalar
						Nx	Na
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	1	Bichiqlarni ishlab chiqarish oqimga uzatish	Q	3	118
		jami	Q	3	118	2,06	2	244	6,89	Ishstoli
2	2 10	Ort bo'lak o'rta qirqimini tikish va yo'rmalash. Yeng qirqimlarni tikish va yo'rmalash	mm mm	2 2	68 48					408-A 408-A
		Jami	mm	2	116	2,02	2	248	6,16	408-A
3	3 11 23	Ort bo'lak o'rta chokini dazmollash Yengchokini dazmollash Ostki yoqaga qotirma yopishtirish	d d d	2 2 3	23 22 20			1252 1309 1440	1,22 1,17 1,17
		Jami	d	3	65	1,1	1		3,56	CS-394

Ishning har qaysi ihtisosiga qarab belgilangan rangli kartochkalardan foydalanish mumkin. Masalan.
a) tikish mashinalardagi - oq rangli kartochka;
b) mahsus mashinalardagi - sariq rangli kartochka;
v) qo'l ishlari - qizil rangli kartochka;
g) preslash ishlari - ko'k rangli kartochka;
d) dazmollash ishlari -havo rangli kartochka.

Kartochkalarni texnologik tartibi bo'yicha stol ustiga teriladi va yuqorida ko'rib chiqilgan shartlarga ( hisob va tashkiliy shartlar) amal qilib texnologik jihatdan bo'linmas operatsiyalarni tanlash yo'li bilan tashkiliy operatsiyalar tuziladi.

Kurs loyihasida ishlab chiqarish oqimining texnologik sxemasi (mehnat taqsimoti) bir modelli oqim uchun 13- jadval ko'rinishda beriladi.Bunda:
1- ustunda tashkiliy operatsiyalarning tartib raqami ko'rsatiladi - 1; 2; 3; va hokazo;
2, 3, 4, 5, 6 va 11 - ustunlar texnologik tartibidan (ketma-ketligidan) olinadi ;

7 - ustun = 6 ustun / τ yoki N_x = t / τ

8 - ustun texnologik sxema bo'yicha ishlab chiqarish oqimida amalda ishlab turgan ishchilar soni, ya'ni 7 - ustundagi sonini yaxlitlashtiradi;

9- ustun – R/ 6 - ustunga, ya'ni N _i.ch. = R /t
10-ustun = KIM / H _i.ch.
8.ISHLAB CHIQARISH OQIMINING TASHKILIY- TEXNOLOGIK SXEMASI TAHLILI

Texnologik sxema tuzilgandan keyin ishlab chiqarish oqimidagi tashkiliy operatsiyalarni tuzishning shartlariga qanchalik rioya qilinganligini tekshirib ko'rish zarur.

Tashkiliy operatsiyalar vaqti qanchalik to’g`ri moslanganini analitik va grafik usullari bilan tahlil qilinadi.


Analitik usuli
Butun ishlab chiqarish oqimidagi hamma tashkiliy operatsiyalarning bajarilish vaqtlarining umumiy yakuni ishlab chiqarish oqim ma'romiga qanchalik to’g`ri moslanganligi ishlab chiqarish oqim operatsiyalarning moslik koeffitsienti bilan tekshiriladi:
K <sub>i</sub> =
Bunda: T<sub>b</sub> - bir dona buyumni tikib bitkazishga sarflanadigan vaqt.
T<sub>b</sub> = ∑ t <sub>o`r</sub>
N _a - tehnologik sxema bo'yicha ishlab chiqarish oqimida amalda ishlab turgan ishchilar soni.
Ishlab chiqarish oqimdagi hamma tashkiliy operatsiyalar vaqtlarning umumiy yakuni to’g`ri moslangan bo'ladi; agar K<sub>m</sub> birga nisbatan ± 1+2 % farq qilsa, yoki quyidagi chegara ichida bo'lsa: erkin ma'romli ishlab chiqarish oqimlar uchun - K <sub>m</sub> = 0,98- 1,02.
Agar moslik koeffitsienti birga nisbatan ± 2% dan ortiq farq qilsa, dastlabki hisoblash uchun qabul qilingan ishlab chiqarish oqim ma'romiga aniqlik kiritish kerak bo'ladi. Bunda moslik koeffisientini K<sub>m</sub> = 1,00 deb olinib, ishlab chiqarish oqim uchun yangi ma'rom aniqlanadi, ya'ni:
τ <sub>Ya</sub> =
Bunda: τ <sub>Ya</sub> - yangi aniqlangan ma'rom.
Ishlab chiqarish oqim dastlabki hisoblash uchun olingan ma'rom bo'yicha tashkiliy operatsiyalar tuzishda yo'l qo'yilgan operatsiyalar bajarilish vaqtidagi farqlarni to’g`rilab ( moslab) olish imkonini beradi.


Grafik usuli

Butun ishlab chiqarish oqimidagi har bir tashkiliy operatsiyalarning bajarilish vaqtlarining ishlab chiqarish oqim ma'romiga qanchalik to’g`ri moslanganligi moslik koeffisienti ko'rsatmaydi. Shuning uchun butun ishlab chiqarish oqimidagi hamma tashkiliy operatsiyalar vaqtlarining umumiy yakuni ishlab chiqarish oqim ma'romidan qanchalik farq qilishini grafik usuli bilan tekshirib ko'riladi.

Bu grafik moslik grafigi bo'lib, har qaysi seksiya uchun alohida tuziladi. Moslik grafigi koordinat o'qlarida tuziladi. Absissa o’qi bo'ylab ishlab chiqarish oqimidagi tashkiliy operatsiyalar joylashtiriladi. Operatsiya tartib raqami, bajarishga sarflanadigan vaqti, ixtisosi va ishchilar soni absissa o’qi tagiga yozib qo'yiladi. Ordinata o’qi bo'ylab esa shu tashkiliy operatsiyalarning vaqti muayyan masshtabda belgilanadi.
Moslik grafigida ( 3- rasm) ko'zga ko'rinarli bo'lishi uchun uchta yotiq chiziq o'tqaziladi. Ishlab chiqarish oqim ma'romining vaqti yotiq chiziq ( absissa o’qi) bilan unga nisbatan yo'l qo'yish mumkin bo'lgan farqli vaqtlar esa yotiq punktirlar bilan tasvirlanadi.
Ordinata o’qi bo'ylab operatsiyalarga sarflanadigan vaqtini belgilash uchun, ishlab chiqarish oqim ma'romga nisbatan farqni aniqlash kerak.
Erkin ma'romli ishlab chiqarish oqimlari uchun:
t _max = +15 % τ = = = 1, 15τ Ya'ni: t _max = 1,15τ
t _min = -5 % τ = = = 0, 95 τ Ya'ni: t _min = 0,95τ
Karrali operatsiyalarda (bittadan ortiq ishchi bajariladigan tashkiliy operatsiyalarda) ularning bajarilish vaqti o'rta hisobda ( bitta ishchiga to’g`ri keladigan vaqti o'rta hisobda) bitta ishchiga to’g`ri keladigan vaqt hisobida olinadi.
Ishlab chiqarish oqimning texnologik sxemasida buyum tikilishining texnologik tartibiga qanchalik rioya qilinganligini tekshirib ko'rish uchun texnologik tartib grafigi tuziladi.
Tartib grafigini tuzishni ishlab chiqarish oqimining tayyorlash seksiyasidan boshlanadi. Guruhli agregat ishlab chiqarish oqimlar uchun tartib grafigini har bir guruh uchun alohida - alohida tuziladi.
Tartib grafigi tuziladigan qog`ozning chap burchagida tik chiziq bo'ylab tikiladigan buyumning hamma bichiqlarini nomlari ko'rsatiladi. Tartib grafigini tuzishda tikiladigan buyum turiga qarab, uning bitta detali (masalan yelka va bel kiyimlarda - old bo'lagi) asosiy detal qilib olinadi. Chunki buyumning boshqa detallarning deyarli hammasi old bo'lagiga ulanadi. Shuning uchun old bo'lagi detaliga birinchi raqam berilib, uni «detallar tartib raqami» ustunidagi «1» ro'parasiga ( eng pastki qatorga) yoziladi. Qolgan buyum detallari texnologik sxemadagi tikilish tartibiga binoan yuqori tomonga qarab yozib chiqiladi.
Tartib grafigida tashkiliy operatsiyalarni kvadrat ( 1sm* 1sm). shaklda tasvirlab ular ichiga tashkiliy operatsiyalarning tartib raqami va uni bajaradigan ishchining ixtisosi yozib qo'yiladi.
Karrali operatsiyalarni ustma-ust chizilgan ikkita yoki undan ortiq kvadrat shaklida tasvirlanadi.
Kvadratlar soni tasvirlangan operatsiya nechta karra bo'lsa, shuncha bo'ladi. Buyum detallarining tikilish tartibini va asosiy qatorga tushadigan joyini ko'rsatadigan chiziqlar asosiy qatordan yuqorida tasvirlanib, ularga detalning tartib raqami yoziladi va qaysi tashkiliy operatsiya joyiga kelib tushishi strelka bilan ko'rsatib qo'yiladi.
Detallarning asosiy qatoridagi bir operatsiyadan ikkinchisiga o'tishini ko'rsatadigan chiziqlar asosiy qatordan pastda tasvirlanib, ularga ham detalning tartib raqami yoziladi va strelka qo'yiladi.
Lekin biron detal asosiy detalga ulanib bo'lgan operatsiyadan keyin, bu detalning tartib raqami ko'rsatilmaydi(4-rasmga qarang) .
Tushuntirish xatida bu bo'lim bo'yicha quyidagilar beriladi:
- texnologik sxemasining analatik tahlili bo'yicha fikrlar;
- moslik koeffisientini hisobi;
-texnologik sxemasini tahlili bo'yicha grafik usuli to’g`risida qisqacha ma'lumot va xulosa ;
- A-3 formatli qog`ozida moslik va tartib grafiklar.

+15% τ

-5%τ

3-rasm. Moslik grafigi

1	Va hokazo
2	Ustki yoqa	5
	Ostki yoqa	4
3	Yeng	3
	Ort bo`lak	2
	Old bo`lak	1
t/r	Detallar nomi	t/r

4- rasm. Tartib grafigi